زیر آب زنی از نوع گوگلی

فناوری اطلاعات و ارتباطات, اگر چه در سرزمین دیجیتالی اینترنت, حد و مرزی نمی شناسد و روز به روز بر تعداد کاربران جامعه اطلاعاتی جهان افزوده می شود و هم اکنون, بیش از ۹۰ میلیون دامنه domain در تور جهان گستر به ثبت رسیده است, اما به نظر می رسد رد پاهای سیاسی را می توان در فضای سایبر احساس کرد

فناوری اطلاعات و ارتباطات، اگر چه در سرزمین دیجیتالی اینترنت، حد و مرزی نمی شناسد و روز به روز بر تعداد کاربران جامعه اطلاعاتی جهان افزوده می‌شود و هم اکنون، بیش از ۹۰ میلیون دامنه (domain) در تور جهان گستر به ثبت رسیده است، اما به نظر می رسد رد پاهای سیاسی را می توان در فضای سایبر احساس کرد.

وقتی قرار باشد، دکترین موجود بر سیاست‌های فضای فیزیکی در دنیای پیکسلی امروز، اثرگذار باشد، قطعا جامعه آزاد اطلاعاتی و فرآیند باز اطلاع‌رسانی سریع و گسترده در اینترنت، با چالش جدی رو به رو خواهد شد.

تحریم‌هایی که برخی کشورها در فضای سیاست جهانی امروز اعمال می‌کنند، در صورت تسریع گسترده در اینترنت، شاهراه جهانی و نیمه آزاد اطلاع رسانی در جهان امروزی را آسیب پذیر می‌کند. متاسفانه نمودهایی از گذار از تحریم‌های فیزیکی به تحریم‌های انلاین، هم اینک در فضای وب به چشم می خورد. این گزارش، نگاهی دارد به جنبه‌های تحریم سایت‌های گوگل و یاهو آمریکا در مورد استفاده کاربران ایرانی از سرویس‌های این پایگاه‌ها.

● حکومت بر دنیای سایبر

گوگل را همه کاربران فارسی زبان وب می شناسند. لوگوهای دوست داشتنی و ایندکس ساده اما جذاب این موتور جست و جوی قوی اینترنت، ۳۰۰ میلیون مخاطب را هر ماهه از سراسر جهان به خود جذب می‌کند. لری پیج و سرگئی برین که در اواخر دهه نود میلادی، کاوش گسترده در فضای وب را برای وبگردهای اینترنت آسان کردند، با گوگل خود بر دنیای سایبر حکمفرمایی می‌کنند. گوگل هم اینک با راه‌اندازی بیش از ۵۰ سرویس مختلف در زمینه‌های پست الکترونیک gmail.com، کتابخانه دیجیتال book.google.com، دانلود ویدئو video.google.com و ده ها سرویس پر کاربرد و کاربر پسند، دنیای رنگارنگ و پر رونقی را برای کاربران اینترنت رقم می‌زند.

گوگل در سال‌های اخیر با راه اندازی سرویس خبری news.google.com و در اختیار گرفتن سرویس دهنده جهانی و مشهور بلاگر blogger.com، روز به روز دامنه توسعه فعالیت‌های خود را افزایش می‌دهد.

دنیای فعالیت‌های گوگل را می توانید هر روز در وبلاگ رسمی گوگل در نشانی googleblog.blogspot.com دنبال کنید. با همه این توصیفات، گوگل در چند سال اخیر، در مورد کشورهای چین، برزیل و حتی ایران، اقداماتی در راستای منافع دولت مردان آمریکایی انجام داده که در بسیاری از موارد، با واکنش‌های تندی همراه بوده است.

● وقتی گوگل گزینش می‌کند

مسابقه Google Code Jam که از سال ۲۰۰۲ میلادی تا کنون توسط شرکت گوگل پیگیری می‌شود، یکی از ارزنده ترین روش‌های جذب مخاطب و نخبگان در این شرکت است . توسط این مسابقه برنامه نویسی جهانی، کاربران علاقمند می توانند با ثبت نام و حضور در مسابقه، از جایزه‌های چند ده هزار دلاری ان استفاده کنند. این مسابقه با همراهی شرکت Top Coder (www.topcoder.com ) پشتیبانی می‌شود که ۲۷ اکتبر سال جاری، نتیجه مسابقه اعلام می‌شود . برای اطلاع از این مسابقه باید به نشانی: http://www.google.com/codejam مراجعه کنید. یکی از نکات جالب توجه این مسابقه آن است که شرکت کنندگان کشورهای ایران، سوریه و کوبا، حق شرکت در این مسابقه را ندارند و در هنگام Registration از دریافت اطلاعات ان ها ممانعت می‌شود ! اگر چه گوگل همراهی خاصی را با دیپلماسی آمریکا به ظاهر ! ندارد، اما در مورد سرویس پک و مسابقه برنامه نویسی، مسئله به گونه دیگری است. البته برنامه نویسان ایرانی با وجود این محدودیت در انجمن تخصصی مسابقه به نشانی http://groups.google.com/group/Code-Jam-۲۰۰۶ مطالب خوبی ارائه کرده اند. قابل ذکر است که کشورهای چین و لهستان و روسیه، معمولا برندگان این مسابقه را به خود اختصاص داده اند.

● گوگل شیطتنت می‌کند

غول جست و جوی وب، بعضی وقت ها شیطنت‌هایی می‌کند که دانستن ان، خوانندگان محترم را نسبت به برخی مسائل با اطلاع می‌کند. شیطنت‌های گوگل علیه ایران و کاربران ایرانی در خاطره وبگردهای فارسی زبان هست . چندی پیش بود که در جریان درج تصویر مجعول خلیج فارس در نشریه نشنال جئوگرافیک www.nationalgeographic.com و ارائه هزاران نتیجه جست و جو در مورد کلید واژه خلیج فارس، که وب پیج‌های نشان دهنده خلیج العربی را نشان می دهد، کاربران ایرانی اقدام به بمباران گوگل کردند.

در این راستا، هزاران کاربر ایرانی در وب سایت ها، وبلاگ‌های خود، خواستار اعلام نتیجه گوگل به جای arabin gulf یا خلیج العربی به خلیج فارس شدند که این امر نتیجه داد. اکنون برای key word‌های مربوط به خلیج فارس، صدها هزار وب پیج و تصویر تقریبا صحیح در مورد خلیج فارس به نمایش در می آید. البته گوگل، همواره در اعلام نتایج جست و جو، مدعی عدم تغییر اطلاعات است ! اما شواهد پیداست که برخی از نتایج جست و جوی اعلامی گوگل، با نتایجی اعلامی برخی از سایت‌های جست و جوی مشابه، تفاوت‌های عمده دارد.

موتور جست و جوی مشهور گوگل، از اواخر دهه نود میلادی تا کنون، دفاتر نمایندگی و سرویس‌های مختلف اختصاصی بسیاری را برای کاربران کشورهای مختلف، طراحی و راه اندازی کرده است . با توجه به آن که این پایگاه، هم اینک با میلیون ها کاربر ایرانی از کشور ایران فقط، رو به رو است، اما نه تنها بخش فارسی این پایگاه در دسترس نیست (google.ir غیر رسمی است!) بلکه مسئولان این سایت ازارائه تسهیلاتی برای جامعه کاربران ایرانی این پایگاه، خودداری کرده اند.

اگر به سرویس پست الکترونیک جی میل www.gmail.com مراجعه کنید، جهت ثبت نام در این تارنما جهت گرفتن نشانی پست الکترونیک تحت gmail.com، در Menu کشورهای انتخابی، نام iran مشاهده نمی‌شود.در حالی که در گذشته چنین رسمی حاکم نبود و الان شما مجبور هستید کشور دیگری را به عنوان کشور خود انتخاب کنید! البته یاهو! هنوز چنین رسمی را برای Yahoo! Mail ارائه نکرده است.

از سوی دیگر، با توجه به این که امید کردستانی، جوان ایرانی الاصل مقیم آمریکا و از مدیران ارشد گوگل به همراه شماری دیگر از متخصصان ایرانی گوگل، در تیم سازماندهی برنامه‌های این شرکت قرار دارند، اما خواسته یا ناخواسته، تلاش‌های احتمالی این افراد نیز برای اختصاص بخش خاصی از گوگل به فعالیت‌های ایران، مثمر ثمر نشده است .

با توجه به این که در مرام نامه شرایط استفاده از خدمات terms of conditions و حریم شخصی privacy policy، هیچ تبصره‌ای در مورد عدم اجازه فعالیت به کاربران برخی کشورها یا اعلام تحریک اطلاع رسانی الکترونیکی به نقاطی خاص از جهان، اشاره نشده است، اما ملاحظه می‌شود که رفتار سازمانی گوگل علیه ایران، همواره در راستای سیاست‌های کاخ سفید است. آن آزادی و استقلال در تصمیم گیری که بارها گوگل مدعی آن است، در مورد کشورهای آسیایی تا کنون مثل ایران و چین، صحت نداشته است. در یکسال گذشته، سرویس گوگل پگ http://pack.google.com که مجموعه‌ای از سرویس‌های جدید گوگل برای استفاده بهتر کاربران از سرویس‌های رایگان این پایگاه به شمار می رود، روی کاربران ایرانی مسدود شده است .

کلیه IP‌های کاربران ایرانی که درخواست دانلود این بسته نرم افزاری را دارند، رد می‌شود و این احتمال وجود دارد که در آینده، هم چنان سرویس‌های تحریم آنلاین گوگل علیه کاربران ایرانی افزایش یابد. پیش تر، نامه اعتراض آمیزی در سایت www.petitiononline.com/googpack/petition.html جهت احقاق حقوق کاربران ایرانی منتشر شده بود که مخالفت گسترده ایرانیان را نسبت به این تحریم نشان می داد. اما به دلیل نداشتن جنبه حقوقی و بار اطلاع رسانی جهانی، بدون نتیجه باقی ماند.

تریسی مورگان، از مدیران فنی گوگل، اوایل سال جاری میلادی در گفت و گو با شبکه abc آمریکا، هر گونه اقدام گوگل مبنی بر تحریم کشوری خاص را تکذیب کرده بود، اما اکنون شواهد چیز دیگری را حکم می‌کنند.

گفتنی است، در چند سال اخیر، کاربران ایرانی با ارسال email‌های فراوانی به مدیران ارشد گوگل، خواستار تغییر لوگو ایندکس گوگل در اول فروردین هر سال، با نشانه‌های نوروز باستانی ایران شدند که هر سال این درخواست رد شده است . گفتنی است، گوگل سالانه بیش از ده ها بار، لوگو خود را بر اساس رویدادهای جهانی، تغییر می دهد.

به نظر می رسد، گوگل در خدمات رسانی به کاربران ایرانی، تابع سیاست‌های غرب است و در این اثنا، حریم خصوصی و میدان عمل وبگردهای ایرانی را تحت الشعاع خواسته ها و برنامه‌های دولت مردان غربی کرده است.

این که اکنون شاهد هستیم که مرکزی در قوه قضائیه برای اعاده دعوی ایرانیان علیه آمریکا دایر شده است، فرصت نیکویی است تا حقوقدانان مسلط بر قواعد جرایم رایانه‌ای (cyber crime) کشور، راه حل‌هایی برای حفظ حقوق هموطنان ایرانی در تور جهان گستر، وضع کنند. حمایت از کاربران ایرانی در برابر تحریم‌های آنلاین و شفاف شدن رفتار سازمانی دولت در این باره، از جمله مسائلی است که باید به آن توجه وِیژه‌ای مبذول داشت تا حرکت رو به رشد ایران در تولید محتوای الکترونیکی و فعالیت در وب، با چالش جدی رو به رو نشود.

به هر حال رعایت حقوق کاربران و اعاده آن در فضای مجازی، باید پیش از گذشته در محافل علمی ایران مورد بررسی دقیق قرار بگیرد تا در این فضا، حقوق ایرانیان خدشه دار نشود. سیاست ها و جاه طلبی‌های گوگل به اینجا ختم نمی‌شود در ادامه اشاره‌ای می‌کنیم به جنجالهایی که گوگل در دنیا به پا کرده است...

● جنجال‌های جهانی گوگلی

چندی پیش گردانندگان گوگل توسط بسیاری از وبلاگ‌نویسان مورد انتقاد قرار گرفتند. علت این امر آن بود که گوگل یک سرویس جنجالی را راه‌اندازی کرده بود که ضمن تغییر دادن محتویات صفحات وب، کاربران را به سوی سایت‌هایی که توسط این موتور جست‌وجو انتخاب می‌ شدند مثل آمازون، هدایت می‌کرد.

این سرویس که Autolink نام داشت در میله ابزار جدید گوگل گنجانده شده بودو به طور خودکار لینک‌های موجود در صفحات وبلاگ‌ها را دستخوش تغییر می‌کرد.

معترضان معتقد بودند این اقدام موجب می‌شود که افراد کنترل صفحات وب خود را از دست بدهند و اگر این عمل به یک رویه در میان موتورهای جست‌وجو مبدل شود بسیار جای نگرانی است.

به دنبال انتشاراین اتهامات مقامات گوگل پاسخ دادند که استفاده از این میله ابزار و قابلیت‌های آن اختیاری است و هیچکس افراد را به نصب آن محکوم نکرده است.

گردانندگان گوگل در پاسخ به این سوال که چرا قابلیت Autolink کاربران را به منظور کسب اطلاعات بیشتر به برخی سایت‌ها مانند آمازون هدایت می‌کند، گفتند: هدف از این کار کمک به کاربران بوده تا بتوانند اطلاعات خود را در حفره‌های مختلف افزایش دهند. علاوه بر این آمازون از شرکت‌های همکار ماست ولی در این زمینه پولی بین دو طرف رد و بدل نشده است و ما تنها کاری را کرده‌ایم که فکر می‌کردی وقتی بنیانگذاران گوگل خدمات جدیدی را به بزرگترین موتور جست‌وجو خود که Google print افزودند و به کاربران اجازه دادند تا منتخبی از مطالب کتاب مورد نظرشان را در صفحه نتایج جست‌وجو گوگل مشاهده کنند.

گوگل همچنین در نتایج مربوط به هر کتاب یک لینک ویژه را برای خرید آن به نمایش درمی‌آورد.

کارشناسان اعلام کردند که ارائه چنین خدماتی رقابت شانه به شانه گوگل و آمازون اولین کتاب فروشی آنلاین جهان است.

جالب آن بود که گوگل به واسطه ۳ ماه از اقدام آمازون که موتور جست‌وجویی به نام A۹. co… را راه‌اندازی کرده بود و بخشی از خدمات گوگل را به طور اختصاصی به کاربرانش ارائه می داد موقعیت خود را در خطر دید و مشترکان اختصاصی این سایت را از چنگ آن درآورد.

● گوگل به حریم شخصی کاربران احترام نمی‌گذارد

گوگل قراردادی را با دانشگاه میشیگان به امضا رساندکه در آن به حفظ حریم شخصی کاربرانی که قصد داشتند از طریق گوگل به کتابخانه وسیع این دانشگاه دسترسی پیدا کنند هیچ توجهی نشد.در حالی که این اقدام به برخی نگرانی‌ها در مورد حفظ کپی‌رایت کتاب‌های مذکور دامن زد، این دغدغه را نیز پدید آوردکه گوگل به حریم شخصی کاربران احترام نمی گذارد. مخصوصا که این موتور جست‌وجو در گذشته نشان داده بود که سوابق و عملکرد کلیه کاربران خود را بررسی کرده و از آنها استفاده می‌کنند و بازهم مقامات گوگل نسبت به این اتهامات واکنشی نشان ندادند.

● گوگلی‌ها تحمل انتقاد ندارند!

چندی پیش گردانندگان سایت گوگل با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کردند که از این پس اخبار خبرگزاری فرانسه را از سر خط خبری بخش اخبار این سایت حذف خواهند نمود.این اقدام پس از آن صورت گرفت که خبرگزاری فرانسه گوگل را به نقض قانون کپی رایت به علت درج اخبار این خبرگزاری در بخش گوگل نیوز متهم نمود.

مقامات خبرگزاری فرانسه که گوگل را به نقض حقوق مالکیت معنوی خود متهم کرده بودند قصد داشتند با طرح شکایت گردانندگان این سایت را پرداخت ۱۷ میلیون دلار غرامت محکوم کنند.

ولی گوگل با حذف اخبار این خبرگزاری از وقوع این مشکل جلوگیری کرد. برخی صاحب نظران از این اقدام خبرگزاری فرانسه اظهار شگفتی کرده اند، چون بخش اخبار گوگل بسیار پربیننده است ونمایش تصاویر وسر خط اخبار این خبرگزاری در گوگل نوعی تبلیغ مجانی برای فرانسوی ها محسوب می شد.

رئیس کتابخانه ملی فرانسه هم از گوگل انتقاد کرد.

وی از تصمیم گوگل برای تهیه یک فهرست آنلاین از کتابخانه‌های تعدادی از دانشگاه‌های مشهور جهان و نمایش محتویات آنها ابراز نارضایتی کرد و از اتحادیه اروپا خواست تا ضمن پیاده‌سازی برنامه ویژه‌ای در این مورد یک موتور جست‌وجو و مرورگر وب ویژه اروپایی را به منظور مقابله با تسلط زبان انگلیسی و ایده‌های آمریکایی بر جهان اینترنت طراحی کند.

آقای ژان ژیننی خاطرنشان کرد که گوگل و ایده‌های آن موجب تک قطبی شدن جهان در قرن ۲۱ خواهد شد و ما نمی‌خواهیم که بازگویی مسائل مربوط به انقلاب فرانسه تنها با استفاده از کتاب‌هایی انجام شود که توسط آمریکایی‌ها انتخاب شده است.

● یاهو و ایران

دکتر فرزاد ناظم، یکی از ایرانیان مشهور حوزه فناوری اطلاعات در آمریکا است که چند سالی است در راس هرم مدیریت سازمانی شرکت یاهو قرار گرفته است . ناظم هم اینک مدیر فنی سایت یاهو و از معاونان ارشد تری سمل، مدیرعامل یاهو به شمار می رود. افرادی مثل سالار کمانگر و شمار زیادی از ایرانیان شاغل در یاهو، نشان از پتانسیل بالا و کارکرد ارزنده ایرانیان در قلب سیلیکون ولی دارد.

سایت یاهو که صدها سرویس متنوع و ارزنده آن برای ایرانیان شناخته شده است، روز به روز بر گسترده گی فعالیت‌های خود می افزاید. یاهو هنوز برای کاربران فارسی زبان خود، صفحاتی به فارسی ارائه نکرده است و سطح بین المللی بودن ان در قیاس با گوگل در سطحی کم تر قرار دارد. اما با وجود میلیون ها ایرانی عضو برخی از سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی یاهو!، این شرکت هنوز برای تسهیل استفاده کاربران فارسی زبان از این سایت، اقدام خاصی را ارائه نکرده و زمان مشخصی هم برای وصول به این امر، قابل تصور نیست.

به هر حال، کاربران ایرانی در مسنجر یاهو و گروه‌های یاهو groups.yahoo.com، حضو فراوانی دارند و نباید تعجب کنید که بعضا، در Room مسائل سیاسی یا مذهبی غربی در یاهو!، کاربران ایرانی یاهو! به وفور یافت می‌شوند! مانند اقدام‌های گوگل در عدم ارتباط مجازی صحیح با خیل عظیمی از کاربران ایرانی این پایگاه مشهور وب، شرکت یاهو! نیز برخی از خدمات خود را برای ایرانیان به حالت تعلیق یا قطع در آورده است که البته این مساله، به وضح در بندهای شرایط ارائه خدمات به کاربران یاهو در شرایط مختلف، تصریح شده است.

برای ان که در مورد شرایط ارائه خدمات یاهو اطلاعاتی کسب کنید حتما به نشانی : privacy.yahoo.com مراجعه کنید. خلاصه، یاهو هم مقتضیاتی دارد که باید به ان ها عمل کند.

بزرگ ترین سایت اینترنت، همانند گوگل، ایرانیان بسیاری را در رده‌های مدیریتی ارشد در اختیار دارد. لکن، نفوذ ایرانیان در رده‌های تصمیم گیری بزرگ ترین شرکت‌های اینترنتی جهان، مثل گوگل و ebay و مایکروسافت و یاهو و ...، نتوانسته است آن ها را به تغییر رفتار سازمانی جهت دار علیه اطلاع رسانی به کاربران ایرانی ،متقاعد کند. یاهو! اگر چه تا کنون بخش فارسی را به ۱۵ بخش بین المللی خود اضافه نکرده است، لکن از ارائه نسخه فارسی برخی از سرویس‌های مشهور خود که بعضا به زبان‌های عربی نیز ارائه می‌شوند، خودداری می‌کند. در راستای اقداماتی که این پایگاه علیه کاربران ایرانی انجام داده است، می توان به مسدود کردن IP‌های کاربران ایرانی برای ارسال ایمیل‌های SMTP اشاره نمود که از طریق outlook یا برنامه‌های دیگر ،این امر امکان پذیر نخواهد بود.

این اقدام که در جهت جلوگیری از بمباران‌های ایمیلی (Mail Bomb) یا ایمیل‌های جعلی (Fake Mail) صورت گرفته، SMTP Server ِ یاهو دراولین گام فرستادن ایمیل، آدرسIP فرستنده میل را چک می‌کند تا اگر در محدوده (Range) خاصی بود، از ارسال ایمیل جلوگیری شود.

نمونه تصویر مسدود شدن IP در نشانی :

www.partiasoft.com/picture_library

Yahoo-IPNotAllowed.jpg

قابل مشاهده می باشد . برای امتحان مسدود بودن IP خودتان، فرمان زیر را در منوی Run ویندوز بنویسید و نتیجه را مشاهده کنید:

Cmd /k telnet mx۱.mail.yahoo.com ۲۵

این امر به احتمال زیاد به دلیل محبوبیت و کاربرد بیش از حد برنامه‌های مخرب یاهو، مانند FakeMailer و MailBomber در ایران صورت گرفته و کشور ایران در ارسال ایمیل‌های مستقیم به وسیله ی SMTP مسدود شده است. البته این بدین معنا نیست که دیگر نمی توان از ایران ایمیل یاهو فرستاد. با استفاده از سیستم WebMail یاهو http://mail.yahoo.com همچنان امکان ارسال ایمیل وجود دارد.

پس باید در ارتباط با هر سایتی در وب، خیلی غرق انتشار اطلاعات خصوصی و محرمانه خود نشویم و از این که آینده next.yahoo.com برخی از امکانات یاهو برای بخشی از کاربران وب مهیا نیست، افسوس نخوریم!

● برداشت آخر

به نظر می رسد، پایگاه‌های مشهور وب در خدمات رسانی به کاربران ایرانی، تابع سیاست‌های غرب هستند و در این اثنا، حریم خصوصی و میدان عمل وبگردهای ایرانی را تحت الشعاع خواسته ها و برنامه‌های دولت مردان غربی کرده اند.

این که اکنون شاهد هستیم که مرکزی در قوه قضائیه برای اعاده دعوی ایرانیان علیه آمریکا دایر شده است، فرصت نیکویی است تا حقوقدانان مسلط بر قواعد جرایم رایانه‌ای (cyber crime) کشور، راه حل‌هایی برای حفظ حقوق هموطنان ایرانی در تور جهان گستر، وضع کنند. حمایت از کاربران ایرانی در برابر تحریم‌های آنلاین و شفاف شدن رفتار سازمانی دولت در این باره، از جمله مسائلی است که باید به آن توجه وِیژه‌ای مبذول داشت تا حرکت رو به رشد ایران در تولید محتوای الکترونیکی و فعالیت در وب، با چالش جدی رو به رو نشود. به هر حال رعایت حقوق کاربران و اعاده آن در فضای مجازی، باید پیش از گذشته در محافل علمی ایران مورد بررسی دقیق قرار بگیرد تا در این فضا، حقوق ایرانیان خدشه دار نشود.