بگذارید کارشان را بکنند

امروز یک هفته از اعلام اجرای مرحله جدید طرح امنیت اجتماعی نیروی انتظامی در برخورد با مظاهر بدپوششی در فصل پاییز و زمستان می گذرد. این مرحله در ادامه سلسله طرح های امنیت اجتماعی ناجا است که به گفته مسئولان عالی رتبه این نیرو به منظور پاسخگویی به مطالبات و دغدغه های مردم و با هدف نهادینه کردن هنجارهای اجتماعی صورت می پذیرد.

در مراحل سابق اجرای این طرح نیز عده ای به داوری، نقد و واکاوی آن پرداختند. برخی از اجرای طرح استقبال کردند و عده ای هم در مخالفت با آن، پای کار فرهنگی و تقدم آن را پیش کشیدند، که البته در جای خود کسی آن را انکار نمی کند. اما آنچه دامنه این بحث را به تریبون نماز جمعه تهران کشاند، تعریض یکی از مشاوران رئیس جمهور بود که چهارشنبه هفته پیش در یک جمع دانشجویی، با اشاره به طرح امنیت اجتماعی، بحث هایی همانند پوشش را شایسته حکومت تلقی نمی کند و معتقد است که اولویت واقعی و محور اصلی، عدالت است؛ حرف هایی که بوی مخالفت و یا عدم رضایت دولت از این طرح را به مشام می رساند. در این باره چند نکته قابل طرح است؛

۱) بدیهی است یکی از اهداف عالی نیروی انتظامی بسط عدالت در جامعه است و اصالتاً اجرای طرح هایی از قبیل امنیت اجتماعی با هدف تحقق عدالت و حفظ کرامت انسانی صورت می گیرد. به نظر می رسد اساساً امنیت اجتماعی عین عدالت بوده و منافاتی با یکدیگر ندارند. عدالت یک مفهوم انتزاعی است که معنای خود را در مصادیق خود پیدا می کند. چه کسی می تواند منکر شود که تردد نوامیس مردم همراه با عفت و نجابت و احساس کرامت و مصونیت در جامعه ای که داعیه اسلامی بودن دارد، عین عدالت نیست. امنیت اجتماعی یکی از مواهب الهی است که در سایه آن امنیت فکری و روانی و عدالتخواهی در کشور تحقق پیدا خواهد کرد.

۲) ناگفته پیداست که در مقوله امنیت اجتماعی، پیشگیری مقدم بر درمان است. یکی از راه های اصولی و اثرگذار در پیشگیری از ناهنجاری های اجتماعی، کار فرهنگی و ایجاد و گسترش سامانه ای است که با الگوسازی و ترویج آموزه های اجتماعی مبتنی بر فرهنگ اصیل و انسان ساز اسلامی راه را از چاه بنمایاند تا در پرتو تابش ارزش ها و آرمان های والای انسانی به جامعه، جایی برای خودنمایی و ساختارشکنی ضد ارزش ها و ناهنجاری ها باقی نماند.

این فرهنگ سازی- که متاسفانه سالهاست آن را خیلی جدی نگرفته ایم- بایستی از سطح مدارس آغاز و مهمترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده را دربر گیرد. آیا اکنون چنین شده است؟ آیا وضعیت کنونی و هنجارشکنی هایی که جامعه شاهد آن است و جایی برای لاپوشانی باقی نگذاشته، نتیجه غفلت از کار فرهنگی، مسامحه در مقابل ارزش های دینی و انقلابی و رها کردن جوانان و خانواده ها در یک خلأ فرهنگی که آنان را مستعد پذیرش فرهنگ مهاجم غرب می کند، نیست؟ پیشگیری برای آن است که بیماری وجود نداشته باشد حال که بیماری و غده های عفونی آن را می بینیم، تکلیف چیست؟ آیا نباید با اهرم بازدارندگی از شیوع آن جلوگیری کرد؟

اگر قرار است که جامعه ای سالم و با عفاف داشته باشیم، ضمن آن که بایستی از کار فرهنگی به عنوان درمان اساسی بیماری های اجتماعی غافل نشویم، لازم است با مظاهر فساد و هنجارشکنی برخورد انتظامی صورت پذیرد، منتهی سطح برخورد بیش از آنکه شامل لایه بیرونی و ظاهری جامعه شود، بایستی دربرگیرنده عوامل اصلی و سازمان دهی شده ترویج بداخلاقی های اجتماعی باشد. همه می دانیم که بنابر برخی گزارش ها، عده ای برای دامن زدن به ناهنجاریهای اجتماعی اقدام به راه اندازی مانکن های خیابانی کرده اند. نیروی انتظامی نیز اعلام کرده است که هدف عمده طرح، برخورد با این قبیل افراد است. آیا عاقلانه است مانکن ها را رها کنیم کار خودشان را بکنند و خودمان برویم سراغ کار فرهنگی؟

نیروی انتظامی باید وظیفه خود را قاطعانه و پیوسته پیگیری کند، نهادهای فرهنگی نیز بیدار شوند و طرحی جامع، جدی و کارشناسی شده تهیه و اجرا نمایند. باید توجه داشت که کار فرهنگی و طرح نیروی انتظامی در مقابل هم نیستند بلکه مکمل یکدیگرند و به بهانه اجرای یکی، دیگری نباید تعطیل شود.

۳) بپذیریم بدحجابها (بدپوشش ها) فرزندان خود ما هستند. همانگونه که پدرها و مادرها سعی دارند بداخلاقی ها و ناهنجاریهای فرزندان خود را اصلاح کنند، مسئولان نیز وظیفه دارند با نگاهی پدرانه و از سر دلسوزی و با برخوردی از روی مهرورزی و رأفت، چتر هدایت گونه خود را در قالب اجرای طرحهایی از این قبیل بر سر جامعه بگسترانند.

در این میان اگر بصورت ناشیانه وارد عمل شویم و در امر به معروف و نهی از منکر - که ماهیت واقعی این طرح است- اشتباه کنیم و یا اعمال سلیقه شخصی به خرج دهیم، بعید نیست به جای احساس امنیت، نوعی سرخوردگی و تنفر در جامعه پدید آید. هرچند به علت گستردگی دامنه برخورد، ممکن است در مواردی نمونه های خلافی دیده شود که لازم است از سوی مسئولان طرح اصلاح و برای اطمینان بخشی به جامعه، اطلاع رسانی شود.

همه می دانیم که همه بدپوشش ها تعمد و قصد بداخلاقی اجتماعی ندارند و بسیاری از آنان با یک تذکر مشفقانه راه صلاح در پیش می گیرند. بعد تأدیبی این طرح بایستی بیشتر عوامل اصلی و مروجان اباحه گری اجتماعی را شامل شود.

۴) یکی از راهکارهای موثر در این مقوله ترویج صحیح و عمیق معارف اصیل اسلامی و سعی در ارتقای کاربردی این معارف است. حوزه های علمیه و سازمان تبلیغات اسلامی به طور خاص و شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما به طور عام در این زمینه مسئول اند. متاسفانه ترجمان آنچه در جامعه به چشم می بینیم آن است که در این باره از سوی مراکز ذیربط کوتاهی و قصور سرزده و رسالت خود را آنگونه که باید بدرستی انجام نداده اند به نحوی که یا در چگونگی بسط معارف اسلامی و معرفی اسوه ها ناقص عمل کرده و یا معارف دینی و الگوها طوری مطرح شده اند که تصور می شود قابل دسترسی نیستند!

همچنانکه یکی از آسیب هایی که امنیت اجتماعی را تهدید می کند، سهل انگاری در استفاده از روش های تبلیغی است. اگر به سیره ائمه علیهم السلام رجوع کنیم درمی یابیم که هر یک از آن بزرگواران به مقتضای زمان، مکان و طرف مقابل به شیوه ای خاص تبلیغ می کردند، در حالی که ما بیشتر روش مستقیم تبلیغ را مورد استفاده قرار می دهیم که بایستی برای آن چاره اندیشی شود.

۵) قدر مسلم آن است که دلسوزان نظام با اصل طرح مخالف نیستند. همه آنان نگاهی اسلامی و انقلابی دارند. اگر هم در نحوه و چگونگی تامین امنیت اجتماعی جامعه اختلاف نظر دارند، شایسته است قبل از اعلام و شروع طرح، رفع اختلاف کنند تا هم در اجرای موفق و همه جانبه طرح، اقتدار پلیس حفظ شود، و هم از آن بوی اختلاف دولت و پلیس که هر دو حافظ منافع و مصالح مردم و کشورند، به مشام نرسد.

مقام معظم رهبری با اشاره به ظرافت و پیچیدگی وظیفه نیروی انتظامی، بر ضرورت رعایت جنبه های علمی روان شناختی و جامعه شناختی در برخورد با قشرهای مختلف مردم تاکید می کنند و در خصوص اجرای طرح امنیت اجتماعی می فرمایند: نیروی انتظامی باید با پرهیز از طرح های موسمی و موقت، طرح امنیت اجتماعی را با قدرت ادامه دهد تا اهداف آن در جامعه نهادینه شود.

معظم له با یادآوری وظایف دستگاههای فرهنگی و آموزشی در ارتقای امنیت اجتماعی خاطرنشان می کنند: نیروی انتظامی در ادای آن بخش از وظایفی که برعهده این نیرو است، بدون توجه به برخی جوسازیها و مخالفت ها، به وظیفه خود عمل کند.

حمید امیدی