شهاب شریعت

آیت الله سیدشهاب الدین مرعشی نجفی را می توان نمادی از سنت متکثر حوزه های علمیه دانست وی در حالی که از اشغال سفارت امریکا حمایت کرد, مهندس مهدی بازرگان را نیز فرزند خود می نامید طرفه آنکه نواب صفوی هم ایشان را پدر می خواند

آیت الله سیدشهاب الدین مرعشی نجفی را می توان نمادی از سنت متکثر حوزه های علمیه دانست. وی در حالی که از اشغال سفارت امریکا حمایت کرد، مهندس مهدی بازرگان را نیز فرزند خود می نامید. طرفه آنکه نواب صفوی هم ایشان را پدر می خواند.

آیت الله سیدشهاب الدین مرعشی در سال ۱۳۱۵ قمری (۱۲۷۶ ش) در نجف به دنیا آمد. پدرش آیت الله سیدشمس الدین محمود مرعشی از بزرگان فقهای دوران خود بود. آیت الله شهاب الدین مرعشی نجفی با توجه به محیط خانواده اش که از دیرباز به عنوان خانه علم و فقاهت معروف بود، قسمتی از تحصیلات مقدماتی حوزه را نزد خاندان خویش فراگرفت و پس از آن وارد مدارس جدید غیرحوزوی شد و علوم ریاضی و هندسه و جغرافی و دیگر علوم رایج را با نمرات بسیار عالی به پایان رساند. پس از آن نزد دانشمندان بزرگ در رشته های ریاضیات و هیئت و طب به صورت خصوصی دانش اندوخت. آیت الله مرعشی نجفی پس از آنکه علوم مقدماتی و پایه را فراگرفت، برای فراگیری علوم حوزوی به نجف رفت.

پس از فراگیری مقدمات علوم اسلامی، در نجف، در درس خارج فقه و اصول آیت الله آقا ضیاء عراقی، آیت الله شیخ احمد کاشف الغطا حاضر شد و از محضر آنان بهره های فراوان برد. او در ۲۷سالگی به درجه اجتهاد نائل آمد. آیت الله مرعشی نجفی در نجف، کاظمین، کربلا، سامرا، قم و تهران تحصیل کرد و از محضر استادانی چون حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی استفاده برد. ایشان از برخی از مراجع عظام تقلید اجازه اجتهاد دریافت کردند که برخی از آنها عبارتند از؛ آیت الله العظمی آقا ضیاء عراقی، آیت العظمی سیدابوالحسن اصفهانی و آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی. او توانست ۳۳۹ اجازه روایت حدیث از علمای شیعی کسب کند و ۵۶ اجازه روایت از کتب صحاح سته از علمای اهل تسنن و ۹ اجازه از بزرگان زیدیه و اسماعیلیه. این آمار آنچنان بسیار بود که از او به عنوان «شیخ الاجازه» یاد کرده اند.

آیت الله مرعشی به همراه دیگر علما، پس از رحلت مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری و زعامت کوتاه مدت علمای ثلاث، به سراغ آیت الله بروجردی رفتند و او را به قم دعوت کردند تا رهبری جامعه شیعی را برعهده گیرد و نهاد مرجعیت متمرکز شود. اما پس از مدتی از حضور آیت الله بروجردی، روابط این دو عالم دینی به سردی گرایید. البته شاید روابط آیت الله با فداییان اسلام که مخالفان آیت الله بروجردی بودند، باعث تشدید این مساله شده بود.

با پیوستن روحانیون و علمای قم به صف مخالفان رژیم پهلوی، آیت الله مرعشی هم همگام با سایر روحانیون ارشد حرکت کرد و به انتشار بیانیه های تند و ملایم در مقاطع مختلف پرداخت. او اگرچه در برخی بیانیه ها به مناسبت های گوناگون مواضع تند و تیزی علیه حکومت می گرفت، اما در مقابل از لابی و پیگیری از سوی نهادهای حکومتی نیز مایوس نمی شد.

ایشان در طول بیش از ۷۰ سال تدریس در حوزه علمیه قم، شاگردان زیادی تربیت کرد که از میان آنها می توان به افراد شاخصی چون آیت الله طالقانی، شهید مطهری، شهید محمد مفتح، سیدمهدی غضنفری خوانساری، سیدمحمدهادی غضنفری خوانساری، محمدرضا مهدوی کنی و محمد صدوقی اشاره کرد. تاسیس مدارس علمیه یکی دیگر از فعالیت های وی بود که مدرسه مهدیه و مدرسه شهابیه از جمله آنها است. آیت الله مرعشی از روزگاری که در نجف به تحصیل و تدریس اشتغال داشت، پیوسته در جمع آوری کتاب های نفیس خطی از هر فرصتی استفاده کرده و با انجام روزه و نماز استیجاری، کار شبانه در کارگاه برنج کوبی و حذف یک وعده غذا در ۲۴ ساعت، وجوه به دست آمده را صرف خرید کتاب می کرد و همه آنها هم اکنون در گنجینه کتابخانه ایشان مورد استفاده است.

کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی از بزرگ ترین کتابخانه های کشور و در ردیف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه آستان قدس رضوی است. این کتابخانه هم اکنون بیش از ۲۵۰ هزار جلد کتاب چاپی و ۲۵ هزار جلد کتاب خطی دارد. ایشان همچنین در طول عمر خود ۱۴۸ کتاب، رساله و مقاله به رشته تحریر درآوردند که شمار بسیاری از آنها هنوز به چاپ نرسیده اند. مشجرات آل رسول الله الاکرام یا مشجرات الهاشمیین و ملحقات الاحقاق از مهم ترین آثار چاپ شده ایشان است. ایشان برای نوشتن برخی کتب خود به کشورهای مختلفی سفر کردند و با دانشمندان و علمای ادیان مختلف به گفت وگو نشستند. پس از پیروزی انقلاب، ایشان در راستای حمایت از جمهوری اسلامی ایران گام برداشت و در آستانه رفراندوم جمهوری اسلامی، از مردم خواست به جمهوری اسلامی رای آری بدهند.

در جنگ ایران و عراق نیز همواره با ارسال و انتشار پیام ها و بیانیه هایی به موضع گیری علیه رژیم بعث و تلاش برای پیروزی جمهوری اسلامی ایران پرداخت. البته نسبت به برخی از عملکردها انتقادات و گلایه هایی هم داشت. آیت الله مرعشی نجفی که عمری را در راه دین مقدس اسلام و مذهب جعفری قلم و قدم زده بود و نزدیک به ۸۰ سال به تدریس و تربیت شاگردان، تالیف و تصنیف، و نیایش گذرانده و آثار خیریه فراوانی از خود به جا گذاشته بود، سرانجام در هفتم صفر ۱۴۱۱ ق، مصادف با هفتم شهریور ۶۹، پس از ادای نماز جماعت مغرب و عشا دیده از جهان فرو بست.