انتخاب های مناسب با نوع مزاج

آن مقدار توجه که در طب اصیل ایرانی نسبت به تغذیه و غذا خوردن اصولی و درست به چشم می خورد در هیچ یک از مکاتب طبی دنیا به چشم نمی خورد

آن مقدار توجه که در طب اصیل ایرانی نسبت به تغذیه و غذا خوردن اصولی و درست به چشم می خورد در هیچ یک از مکاتب طبی دنیا به چشم نمی‌خورد .

حکیمان ایران زمین معتقد بودند : «اگر طبیب درمان بیمار خود را از اصلاح غذای او آغاز نکند گویی بر کشتن وی جرأت یافته است» و این جمله بسیار هشدار دهنده و تمام کننده است‌. نظر معصومین نیز اهمیت بی اندازه ی تغذیه را به ما گوشزد می کند. رسول خدا فرموده : «معده خانه ی تمام دردها و بیماری هاست .» قرآن کریم می فرماید : «انظر الی طعامک» که این “انظر” تفاسیر متعددی دارد . از جمله این که دقت در خوردن وآشامیدن یک “دستور” مهم اسلامی و دینی است . پیشگیری ، بهداشت و درمان بیماری های جسم و روح و روان انسان‌ها مسیر نخواهد شد تا زمانی که تغذیه و خودرن و آشامیدن آنان کامل و صحیح نباشد . پس اهمیت این بحث بیشتر از آن چیزی است که بتوان تصور کرد و در آخر به نظر می رسد حتی شخصیت ، شعور و معرفت انسان ها نیز بستگی بی حدی به نوع تغذیه ی آنان دارد و این ضرب المثل عامیانه برای مولف و کارشناسان تغذیه طب سنتی و طب اسلامی کاملاً پذیرفته شده است : “به من بگو چگونه می خوری و غذای تو چیست تا بگویم کیستی و چه کاره ای”

هر شخصی با توجه به طبع و مزاج خود باید نوع غذای مناسب حال خود را انتخاب کند و بیشتر آن انواع غذاها را مصرف کند، به طور کلی، اولا ما باید مزاج و طبع خود را بشناسیم که حدود دویست علامت دارد و اگر خودمان این اطلاعات و تجربه را نداریم، از پزشک کارشناس طب سنتی جویای این مهم باشیم که «خودمان را به خودمان بشناساند» و قطعا یکی از جنبه‌های بسیار مهم خودشناسی که مورد تاکید اسلام، حکما، عرفا و فیلسوفان و ائمه معصومین است همین شناخت طبع و مزاج خود است. ثانیا بر حسب این طبع و مزاج، غذا و حتی پوشاک و بسیاری ملزومات زندگی و شغلی و معیشتی خود را انتخاب کنیم. مثلا فردی که طبع گرم صفراوی یا دموی دارد، باید غذاهای خنک و سردی مثل آش انار، آش آلو، آب زرشک، خیار، مرکبات و ماست و... مصرف کند تا گرمی و حرارت ذاتی او تعدیل شود و در سلامت و تعادل جسمی و گوارشی به سر ببرد. چنین فردی باید کمتر گرمی بخورد و هر گاه غذاهای گرم مصرف کرد، باید به همراه آن اقلام سرد و خنک نیز بخورد، در غیر این صورت عوارض گرمی (جوش و خارش بدن، گر گرفتگی، بی‌قراری، کهیر، سوزش ادرار، سوزش سر دل، آفت دهان و...) او را آزار خواهد داد.

در مقابل فردی که طبع سرد بلغمی یا سوداوی دارد، باید غذاهای گرم مصرف کند تا سردی ذاتی او تعدیل شود و در سلامت و تعادل جسمی و گوارشی به سر ببرد. چنین فردی باید کمتر سردی بخورد و هر گاه غذاهای سرد مصرف کرد، باید به همراه آن اقلام گرم نیز بخورد که در غیر این صورت عوارض سردی (بی‌حالی و ضعف و سستی بدن، خواب‌آلودگی، نفخ معده، استخوان درد، پف آلودگی صورت و...) او را آزار خواهد داد. به همین دلیل در طب سنتی هر غذایی یک مصلح دارد که سردی یا گرمی غذا را به تعادل می‌رساند، مثلا مصلح برنج، زیره و مصلح نان، رازیانه و مصلح گوشت، پیاز و مصلح عدس، گلپر و مصلح انار، گلاب و مصلح شیر، هل و گلاب و مصلح مرغ، زعفران و... برشمرده شده است.

در گزینش نیروی انسانی برای هر مجموعه کاری نیز طبایع و مزاج‌ها فوق‌العاده کاربردی است. به طور مثال سرباز یا کارگر باید پر انرژی، شجاع و جسور باشد که خصلت دموی‌هاست.

مدیر و طراح و محقق باید دقیق، پیگیر، باهوش، بااراده، ریزبین، منظم و سیستم ساز باشد که خصلت صفراوی‌مزاج‌هاست. قاضی، پزشک، مربی ورزشی باید وسواس‌گونه و سختگیرانه و دقیق روی کارش نظارت کند که تا حدی صفت سوداویهاست. کارمند، فروشنده، هنرمند، سرایدار باید بلغمی مزاج باشند تا مطیع، آرام و صبور باشد و چون و چرا در کار نیاورد.

رنگ‌ها، لباس‌ها، زمین، مصالح ساختمانی، وسایل پلاستیکی، محیط‌های جغرافیایی، خوراکی‌ها، احساسات، رفتارهای مذهبی، رفتارهای اجتماعی، رفتارهای جنسی، بارداری، تکلم، تفکر، کار، ورزش و... هر کدام دارای طبع گرم و سرد و مزاج خاص بوده و به همان نسبت در روح و روان و جسم و نوع شخصیت آدمی اثرگذار هستند. فهرستی از غذاهای گرم و سرد و معتدل (نه گرم و نه سرد):

● اغذیه گرم

انگور، سیر، دارچین، پیاز، زنجبیل، گلاب، فلفل سیاه، نارگیل، گوشت گوسفند، تره، نخود، ریحان، عسل، ارده، خرما، شیره انگور، نان گندم، موز، زیتون، قهوه، گردو، کدو حلوایی، فندق، زیره سیاه، بادام زمینی، زردچوبه، پسته، توت، شلغم، روغن حیوانی، سیاه‌دانه، انجیر، خربزه، کنجد، نمک، کاکائو، شکلات، نبات، نعناع اغذیه سرد

ماهی، آلو، مرغ، گلابی، لوبیا، شاه توت، عدس، توت‌فرنگی، اسفناج، چغندر، ماست، ذرت، خیار، باقلا، کاهو، گوشت گاو، هندوانه، گوشت گوساله، برنج، گوجه‌فرنگی، قارچ، شکر، کیوی، کاسنی، پنیر، بامیه، شیر، چای، کشک، سیب‌زمینی، بادنجان، کدو، مرکبات، زرشک، نان جو، آلبالو، انار، گیلاس، سرکه، ماءالشعیر، آب غوره، آب لیمو، سماق.

● اغذیه معتدل

آب گوشت، بادام، سیب، کرفس.

عاطفه چهره گشا