عوامل موثر در تقویت حافظه

به طور كلی تقویت حافظه یعنی همان یادگیری بهتر , چرا كه هر انچه در فرایند یادگیری تاثیر دارد بالطبع در حفظ و نگاه داری ذهنی نیز موثر است. اگر قوانین یادگیری را بخوبی بدانیم و به …

به طور كلی تقویت حافظه یعنی همان یادگیری بهتر , چرا كه هر انچه در فرایند یادگیری تاثیر دارد بالطبع در حفظ و نگاه داری ذهنی نیز موثر است. اگر قوانین یادگیری را بخوبی بدانیم و به انها به گونه ای كه قبلا اشاره شد عمل كنیم , یادگیری بهتر صورت می گیرد و نتیجتا مطالب را اسانتر به ذهن می‌سپاریم . در هر حال با در نظر گرفتن انچه كه موجبات فراموشی انسان را بیشتر فراهم می‌آورد , به اختصار به عوامل موثر در تقویت حافظه اشاره می‌كنیم.

۱- معنا داربودن موضوع یادگیری

هر قدر موضوع یادگیری معنا و مفهوم روشنتری داشته باشد و دانش اموزان به سهولت ان را درك كنند, راحت تر و سریعتر می توانند مطالب را به خاطر بسپارند . بنابراین مفاهیم درسی و مباحث كلاسی باید به گونه ای باشد كه دانش اموزان با توجه و دقت لازم قادر به درك انها باشند و بینش و بصیرتی نسبت به ان مطالب پیدا كنند. بدیهی است حفظ كردن و به خاطر سپردن قطعه شعری كه فرد بخوبی معنا و مفهوم انرا می داند وچه بسا از ان لذت می برد, بسیار اسانتر از حفظ كردن چند بیتی است كه بر معنایش بخوبی اگاه نیست.

۲- خوشایندی موضوع یادگیری

هر قدر دانش اموزان مطالب ارائه شده را بیشتر دوست داشته باشند, زودتر یاد می گیرند , بهتر به خاطر می‌سپارند و دیرتر فراموش می كنند. همیشه ذوق و تمایل افراد نیز در فرایند حفظ و یاداوری مطالب تاثیر دارد, به طوری كه هر قدر مطالب ارائه شده در جهت ارضای نیازهای عاطفی و روانی افراد باشد, بهتر اموخته شده راحت تر به خاطر سپرده می‌شود.

باید زندگی , مدرسه و درس را برای همه شاگردان زیبا و دوست داشتنی جلوه داد. باید كاری كرد كه دانش آموزان معلم كلاس را دوست داشته باشند. دانش اموزانی كه معلمشان را بیشتر دوست دارند, درس او را زودتر یاد می‌گیرند و كمتر فراموش می‌كنند.

۳- تكرار و كاربرد آموخته‌ها

تكرار و یا مرور ذهنی اموخته‌ها و به كاربستن انها موجبات تقویت حافظه را فراهم می‌سازد.

۴- كل خوانی

همان طوری كه در جریان یادگیری, فراگیرنده , ابتدا كل امر اموختنی را درك می‌كند و سپس به بررسی اجزای تشكیل دهنده ان می پردازد , در جریان حفظ و به خاطر سپاری مطالب نیز همین اصل مورد توجه است و مطالعه كل موضوع , یادگیری را معنا می سارد و حفظ ان را اسانتر می‌كند. حفظ كردن یك قطعه شعر زمانی می‌تواند راحت تر انجام پذیرد كه ابتدا تمامی شعر را لااقل یك بار خوانده ، معنا و مفهوم كلی ان را به دست اوریم و بعد به صورتی كه مایل هستیم تمرین كنیم و انرا به خاطر بسپاریم. وقتی ابتدا كل یك مطلب را به ذهن می‌سپاریم , تصویر درستی از معنا و مفهوم كلی ان را دریافته، بالطبع راحت‌تر می‌توانیم ان را به خاطر بسپاریم . بنابراین قبل ازاینكه یك بخش یا یك فصل از كتابی را كه برای اولین بار می‌خواهیم انرا مطالعه كنیم , صفحه به صفحه بخوانیم، شایسته است كه ابتدا نگاهی اجمالی به فهرست و همه صفحات ان بیندازیم و اگر در پایان فصل خلاصه‌ای از ان ذكر شده باشد, ان را نیز مطالعه كنیم و پس از اینكه یك برداشت كلی از محتوای فصل مورد نظر برایمان فراهم شد شروع به خواندن تمامی ان كنیم.

۵- دقت به هنگام مطالعه

برای اینكه بتوانیم مطلبی را بهتر به خاطر بسپاریم , لازم است با نیت قبلی و انگیزه مشخص شروع به مطالعه ان كنیم و به هنگام خواندن یا گوش دادن به متن , تمركز ذهنی و دقت كافی داشته باشیم . مطالعه كتابهای درسی و غیر درسی با اكراه و بی میلی و در حالت خواب الودگی و بی حوصلگی , زمینه به یاد سپاری مطالب را فراهم نمی سازد . زمانی كه انسان مطالبی را بدون انگیزه تمركز ذهنی و دقت مطالعه كند, اشتهای یادگیری و به خاطر سپاری به حداقل ممكن می رسد. باید توجه داشت كه دقت به معنای دقیق ان امری انتخابی و مستلزم امادگی قبلی , فعالیت هماهنگ اعضای حسی و دستگاه عصبی و عضلانی و بهره گیری از تجارب گذشته است.

۶- پرهیز از حفظ مطالب طولانی بدون فاصله و استراحت كافی

زمانی كه مطالب حفظی خیلی طولانی و خسته كننده باشد از میزان دقت و تمركز ذهنی فرد كاسته می‌شود. آزمایشهای مختلف نشان می دهد كه یادگیری و حفظ كردن مطالب بصورت غیر متمركز یا پراكنده موثرتر است و در زمان كمتری صورت می گیرد. مثلا دو تمرین كه هر كدام ۲۰ دقیقه طول بكشد موثرتر از یك تمرین ۴۰ دقیقه‌ای است.

لازم است فراگیران پس از یادگیری و حفظ مطالب مورد نظر حتما استراحت كنند, تا اینكه مطالب

به خاطر سپرده شده فرصت و مجال استحكام ذهنی را پیدا كنند واز تداخل ذهنی و مزاحمت در یادگیریهای بعدی جلوگیری شود. در واقع برای اینكه مطالب حفظ شده به صورت حافظه بلند مدت در ذهن ما بماند و زود فراموش نشود شایسته است به آن فرصت كافی برای استقرار و استحكام ذهنی داده شود. اگر حافظه فرصت استحكام پیدا نكند, مطالب به خاطر سپرده شده زودتر فراموش می شود. بنابراین نباید در حفظ مطالب و موضوعات مورد نظر دچار عجله و شتابزدگی شد. رعایت فاصله بین مطالعه مختلف و استراحت كافی بعد از یادگبری یك فصل یا موضوع خاص امری كاملا ضروری است.

۷- نقل و بیان آموخته ها

برای اینكه مطالب آموخته شده بهتر در ذهن بماند لازم است چند بار برداشتها و محفوظات ذهنی را برای خودمان یا دیگران بیان كنیم. چنانچه انسان مطالبی را كه به خاطر می سپارد در فرصتهای مناسب برای دوستان , همكلاسیها و یا خودش نقل كند, زمینه حفظ و به خاطر سپردن مطالب راحت تر و با سرعت بیشتر فراهم می شود. بدیهی است نقل مطالب زمانی می تواند به صورت موثر و خوشایند صورت پذیرد كه كل مطالب برای شخص بازگو كننده مفهوم بوده ,درك درستی از آن به دست آورده باشد.