۲۶ ژانویه ۶۷۰ ـ «خجند» شهر آرین ها و شعر پارسی دست از مقاومت کشید و چهره خاورمیانه تغییر کرد

شهر باستانی خجند در کنار سیردریا (رود سیحون = Jaxartes ـ آسیای میانه امروز) و حاکم نشین ایالت سغدیانا (سغد) ایران دوران ساسانیان، در ژانویه ۶۷۰میلادی (۱۹ سال پس از یزدگرد سوم و فروپاشی …

شهر باستانی خجند در کنار سیردریا (رود سیحون = Jaxartes ـ آسیای میانه امروز) و حاکم نشین ایالت سغدیانا (سغد) ایران دوران ساسانیان، در ژانویه ۶۷۰میلادی (۱۹ سال پس از یزدگرد سوم و فروپاشی امپراتوری ایران درجریان حمله عرب) به دست اعراب افتاد و یک واحد نظامی عرب در دژ ساسانیان معروف به مقرّ مرزبان سیردریا که مشرف بر ابتدای دره فرغانه است مستقر شد. مرزبان سیردریا به امید بازگشت «پیروز ساسانی» با کمک ارتش چین به قدرت، تا این زمان پابرجا مانده بود. شهر خجند (دومین شهر جمهوری پارسی زبان تاجیکستان که از سال ۱۹۳۹تا فروپاشی شوروی به لنین آباد تغییر نام داده شده بود) همچنان حاکم نشین ایالت سغد (پایگاه اصلی مهاجرت آرین ها به ایران و شمال و غرب هند، و اروپای شمالی و مرکزی ـ آلمان و اتریش) است. این شهر مهمترین ایستگاه کاروانها در طول «راه تاریخی ابریشم» بود. به باور بسیاری از اوستاشناسان و پژوهشگران دوران باستان، والدین زرتشت در کنار «رود درگاه» و در ناحیه ای که سغد در آنجا واقع شده است می زیستند که سرزمین آرین ها (آریانا) بوده است. دولت ساسانیان ایران از سال۲۲۶ تا ۶۵۱ میلادی، بمانند هخامنشیان از هجوم و مهاجرت اقوام آلتائیک به قلمرو میهن جلوگیری می کرد. بهرام گور (بهرام پنجم شاه ساسانی ایران از سال ۴۲۱ تا ۴۳۸میلادی) و خسروانوشیروان (شاه دیگر این دودمان از سال ۵۳۱ تا ۵۷۹ میلادی) هون های سفید (هپتالیت ها) را که از سیردریا (رود سیحون) گذشته بودند شکست سخت دادند و پراکنده ساختند. «کوروش بزرگ» جان خود را در همین منطقه و برسر جلوگیری از مهاجرت اقوام با تمدنی عقب مانده به قلمرو ایران گذارده بود. اسکندر مقدونی که درجریان تصرف ایران، تا سغدیان پیش رفته بود در سال ۳۲۹ پیش از میلاد و هنگام توقف در سمرقند، به پیروی از اندیشه کوروش بزرگ، یک واحد نظامی یونانی را در پادگان هخامنشیان در خجند (کناره سیردریا) مستقر ساخته بود تا مانع مهاجرت اقوام شمالی و شرقی شود. درپی ورود عرب به خجند، راه به روی اقوام آلتائیک (مغول و ... و شبه زرد ها) باز شد که در قرون دهم و یازدهم میلادی از دو سوی، تا آناتولی پیش آمدند و دو امپراتوری گسترده در خاورمیانه از جمله در ایران (سلجوقیان) و در آناتولی (عثمانی ها) تاسیس کردند که متعاقب آنان چنگیزیان هم وارد شدند و رواج زبانهای آلتائیک در این منطقه از جهان ریشه در همان زمان دارد.

تزار روسیه تا سال ۱۸۶۶تصرف آسیای میانه و ازجمله شهر خجند را تکمیل کرد و دولت تهران را به ضمیمه شدن خان نشین های آسیای میانه (خراسان بزرگتر) به روسیه راضی ساخت و امضاء گرفت. این منطقه در پی فروپاشی شوروی دارای پنج جمهوری مستقل مشترک المنافع شده است.

منطقه خجند که طبق بررسی کارشناسان محیط زیست دارای هوایی بسیار «کم آلوده» است به سبب قرار گرفتن در کنار کوه، دره، یک دریاچه و رودخانه «سیردریا» و آثار باستانی متعدد و فرهنگ ایرانی گسترده و تئاتر و موسیقی از نقاط توریستی جهان است. در دو دهه اخیر ایرانیان و ایرانی تبارها و به ویژه پارسیان هند قسمت عمده این گردشگران را تشکیل داده اند. خجند همانند سمرقند دارای یک انجمن بزرگ زرتشتیان است که اخیرا مراسم «تجدید حیات آرین ها» در این منطقه را برگزار کردند. به دلیل خوبی هوا و فراوانی میوه و سبزی ها و پرستار مهربان، بسیاری از کمپانی به تاسیس خانه سالمندان در این منطقه دست زده اند و همچنین دفتر شعبه. خجند از زمان شوروی دارای یک دانشگاه صنعتی بزرگ و کالج های دیگر است. پس از شیراز، خجند به دومین شهر شعر فارسی معروف است. این شهر بر سر راه سمرقند به بخارا، مرو و اشک آباد و سرخس و مشهد واقع شده است و ایرانیان با اتومبیل شخصی و اتوبوس به آنجا سفر و از آثار نیاکان دیدار می کنند و از شنیدن مکالمه پارسی با لهجه تاجیک لذت می برند و واژه های گمشده پارسی را به دست می آورند و با خود به وطن می آورند. این دیدارها می رود که خجند را که دارای یک فرودگاه بزرگ بین المللی است به عظمت پیشین و مرکز «ارواسیا» بازگرداند.