اگر سرتان درد می کند, بخوانید

علل و راه حل سردردهای رایج

وقتی با سردرد به پزشک مراجعه می‌کنید، معمولا از شما سوال‌هایی در مورد تیرکشنده بودن، همراهی با ضعف، بی‌حسی و سرگیجه و ضربان‌دار بودن یا نبودن آن، مدت سردرد ، احساس تهوع و استفراغ، تاری‌دید و... می‌پرسد...

گاهی تشخیص نوع سردرد چندان آسان نیست، اما توصیف درست ویژگی‌های سردردتان کمک می‌کند پزشک بتواند زودتر بیماری‌تان را تشخیص دهد. درباره انواع سردرد، نحوه تشخیص و درمان آنها با دکتر ابراهیم‌ رزم‌پا و دکتر شهریار یحیوی، متخصصان گوش‌وحلق‌وبینی و اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.

آمارها نشان می‌دهد از هر ۱۰ بیماری که با شکایت سینوزیت به پزشک مراجعه می‌کنند، فقط یک نفر به سینوزیت مزمن مبتلاست. بیشتر بیمارانی که به مدت طولانی‌ دچار درد ناحیه سر و صورت هستند به اشتباه تصور می‌کنند دچار سینوزیت شده‌اند در صورتی که این‌طور نیست. دکتر شهریار یحیوی، جراح گوش‌وحلق‌وبینی به سلامت می‌گوید: «مبتلایان به سینوزیت مزمن معمولا دچار ترشح از بینی و پشت حلق می‌شوند و احساس می‌کنند فشار زیادی بر سینوس‌هایشان وارد می‌شود. برخلاف تصور عامه، فقط تعداد اندکی از بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن دچار سردرد هستند.»

● افتراق سینوزیت از سردردهای عصبی و آلرژی

دکتر ابراهیم رزم‌پا، جراح سر و گردن نیز معتقد است، سینوزیت فقط در مواقع نادری باعث ایجاد درد می‌شود و ۲ بیماری مهمی که با سینوزیت اشتباه گرفته می‌شوند؛ آلرژی و سردردهای عصبی هستند. او می‌گوید: «گاهی بیماران مبتلا به آلرژی با وزیدن باد به ناحیه سر و صورت دچار سردرد می‌شوند. آلرژی می‌تواند در اثر تماس با گرده‌ گیاهان، گرد و خاک، پرزهای قالی، بوی تند یا هر گونه ذرات ریز معلق در هوا بروز کند و شایع‌ترین علامت آن عطسه و آبریزش بینی است که گاه با سردرد توام می‌شود.» این جراح سر و گردن به دو خطر عمده آلرژی نیز اشاره می‌کند: «آلرژی به زمینه ژنتیکی فرد برمی‌گردد و اگر از دوران کودکی آغاز شود، خطر ابتلا به آسم حدود ۱۵-۱۰ درصد افزایش می‌یابد. خطر دوم، ابتلا به پولیپ بینی است. پولیپ‌ها در واقع تومور نیستند بلکه التهاب و تورم مخاطی به حالت پیشرفته‌اند و این التهاب گاه آنقدر شدید است که به یک توده شبیه می‌شود. پولیپ در مراحل اولیه به درمان دارویی جواب می‌دهد ولی در مراحل پیشرفته حتما باید با جراحی خارج شود.»

● سردردهای عصبی چند نوع‌اند

شایع‌ترین سردردهای عصبی، «میگرنی»، «تنشی» و «خوشه‌ای» هستند که هر کدام نشانه‌های خاص خود را دارند. دکتر رزم‌پا با بیان این مطلب به شرح هر کدام از آنها می‌پردازد: «سردردهای میگرنی اغلب یک‌طرفه و ضربان‌دارند و در مورد شدید بیمار دچار تهوع و استفراغ می‌شود. معمولا میگرن در سن ۴۵-۲۰ سالگی بروز می‌کند و با مصرف بعضی مواد غذایی و تغییرات هورمونی در زنان (سیکل ماهیانه) شدت می‌یابد.» گاهی سردرد میگرنی ۴-۳ روز طول می‌کشد و بعضی بیماران هم قبل از سردرد دچار مشکل دید می‌شوند.» او می‌افزاید: «نوع دوم سردرد تنشی است که برخلاف سردرد میگرنی دوطرفه است و نشانه‌های مشخصی هم ندارد؛ درد مبهم پیشرونده است و با رفع استرس کمتر می‌شود. سردرد نوع سوم، یعنی خوشه‌ای، برعکس میگرن در آقایان شایع‌تر است و درد آن حالت تیرکشنده دارد. فرد دچار سردرد خوشه‌ای ممکن است دچار ریزش اشک، آبریزش بینی و برافروختگی صورت شود.»

● سینوزیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

دکتر شهریار یحیوی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران علاوه بر توجه به شواهد و علایم بالینی، انجام اندوسکوپی بینی را برای تشخیص تکمیلی توصیه می‌کند و ادامه می‌دهد: «اندوسکوپی بینی روش بسیار راحتی است و در مطب انجام می‌شود. اگر در معاینه خروج ترشحات چرکی از دهانه سینوس‌ها مشاهده شود، تشخیص سینوزیت مزمن قطعی است. قدم بعدی، درخواست سی‌تی‌اسکن از سینوس‌هاست. سی‌تی‌اسکن ضخامت مخاط یا اندازه پولیپ را نشان می‌دهد و با این کار می‌توان شدت بیماری را تخمین زد. سی‌تی‌اسکن محل سینوزیت و تعداد سینوس‌های درگیر را هم مشخص می‌کند.»

● افتراق سردردهای عصبی و سردرد ناشی از آلرژی

دکتر رزم‌پا می‌گوید: «تشخیص این ۳ نوع سردرد، با انجام شرح‌حال و معاینه بیمار، در نظر گرفتن سن، جنس، محل درد و نحوه آغاز سردرد امکان‌پذیر است.» این متخصص گوش‌‌وحلق‌وبینی خاطرنشان می‌کند: «در بیماران مبتلا به سینوزیت، سردرد وجود ندارد ولی بیماران دچار سینوزیت‌های شدید از درد پیشانی شکایت دارند.»

وی انواع دیگر سردرد را که کمتر شیوع دارند، مربوط به مشکلات چشمی یا گاهی تومورها می‌داند و تاکید می‌کند: «در هر حال همه سردردها باید جدی گرفته شوند به‌خصوص در مورد تومورها باید به علایم پیشرونده درد و ظاهر شدن نشانه‌های تدریجی توجه و با دقت موضوع را پیگیری کرد. در سردردهای توموری، علایم حتی بهبود نسبی هم ندارند. در بیماران مبتلا به آلرژی، بیمار را حساسیت‌زدایی یا در اصطلاح علمی ایمونوتراپی می‌کنند و از این طریق ماده آلرژی‌ای که در بدن فرد حساسیت ایجاد کرده، پیدا و درمان خاص آغاز می‌شود.

● سینوزیت قابل‌درمان است؟

سینوزیت مزمن با پیشرفت دانش پزشکی، قابل‌‌درمان شده است. دکتر یحیوی مراحل ابتدایی درمان را دارویی ذکر می‌کند و می‌گوید: «تجویز یک دوره ۳ هفته‌ای آنتی‌بیوتیک و اسپری‌های کورتونی بسیار کمک‌کننده است ولی اگر بعد از پایان این دوره بیمار همچنان دچار علایم باشد، جراحی آندوسکوپیک سینوس‌ها ضرورت می‌یابد.» این متخصص گوش‌وحلق‌وبینی ادامه می‌دهد: «با این روش دهانه سینوس‌ها باز، محتویات سینوس‌ بررسی و در همان هنگام شستشو می‌شود. با بازکردن دهانه تک‌تک سینوس‌ها، به تدریج مخاط غیرطبیعی به حالت عادی تبدیل می‌شود. این روش فوق‌العاده عالی، یعنی جراحی اندوسکوپیک سینوس، باعث شده تا روش باز و سنتی به دست فراموشی سپرده شود.» دکتر رزم‌پا درباره درمان آلرژی، سردردهای تنشی، خوشه‌ای و میگرنی بیان می‌کند: «همه این موارد (غیر از تومورهای مغزی)، با دارو قابل‌درمان هستند مگر در مواقعی که آلرژی با پولیپی همراه باشد که به درمان دارویی پاسخ ندهد؛ در این صورت جراحی ضروری است.»

پرنیان پناهی