خانه ای برای کتاب

راه کارهای وی ژه کتاب بازها برای داشتن یک کتابخانه شخصی و حرفه ای

هر آدمی در زندگی دلبستگی‌های خاص خودش رادارد، یعنی یک جورهایی به بعضی از وسایلش توجه خاص‌تری دارد و بیشتر تحویل‌شان می‌گیرد، یکی عشق خودرو است و حاضر است سرش را بدهد اما ماشین‌اش خسارت نبیند، یکی موبایل باز می‌شود و آن یکی مارک‌باز. در این بین هستند آدم‌هایی که عشق کتاب‌اند و می‌شوند کتاب‌باز. خیلی از این عشقِ کتاب‌ها، هنوز از مجموعه مورد علاقه‌شان فاصله دارند، خیلی‌هایشان هم بیشتر کتاب‌ها را دارند اما نحوه سر و سامان دادنش را نمی‌دانند. با دانستن ۳مرحله زیر می‌توان یک کتابخانه شخصی و در عین حال حرفه‌ای را راه‌اندازی کرد.

● مرحله اول

تـهـیـه کــتــاب

اولین شرط برای داشتن یک کتابخانه حرفه‌ای، داشتن کتاب‌هایی است که ارزش چند بار خواندن را دارند. تهیه این جور کتاب‌ها هم برای خودش فرآیندی دارد. برای این‌که شما هم مجموعه‌دار کتاب‌های ارزشمند شوید،‌ باید فرآیند تهیه کتاب را یاد بگیرید.

● قدم اول

فهرست خرید

اشتباه‌ترین و غیر‌حرفه‌ای‌ترین کار این است که آدم برود در یک کتاب‌فروشیِ ناآشنا یا حتی آشنا و بدون این‌که کتاب‌ها را بشناسد، خرید کند.همیشه قبل از رفتن به کتاب‌فروشی، مهم‌ترین چیز، تهیه فهرست خرید است. همین حالا یک دفترچه بردارید، شروع کنید به جمع‌آوری یک فهرست پر و پیمان، آن‌ها را اولویت‌بندی و به ترتیب برای خریدن یا خواندن این کتاب‌ها اقدام کنید.

شنیدن از کسانی که سلیقه‌شان در خواندن و پسندیدن کتاب‌ها، با شما یکی است یا کسانی که خودشان حسابی حرفه‌ای هستند، بهترین راه است. وقتی چندین بار از آدم‌های حرفه‌ای،تعریف یک کتاب را شنیدید، مطمئن باشید ارزش خواندن را دارد.

راه دیگر، مراجعه به سایت‌هایی است که کارشان معرفی کتاب است. معمولا این سایت‌ها، یک طبقه‌بندی از سلیقه‌های مختلف را ارائه می‌کنند. مثلا کلاسیک خوان‌ها، تاریخی خوان‌ها، مجموعه شعر‌ها، نوجوانانه‌ها و...که این موضوع، کار شما را خیلی راحت می‌کند.فقط یادتان باشد برای کتاب‌های خارجی، بهترین مترجم و برای کتاب‌های معروف، بهترین ناشر را هم یادداشت کنید.کتاب‌خوان‌های کهنه‌کار،حتما می‌دانند ترجمه یک کتاب، چقدر در لذت بردن از آن موثر است.

● قدم دوم

چه کتاب‌هایی در کتابخانه من باشند؟

۳ دسته کتاب در کتابخانه شخصی آدم‌های کتاب‌خوان حتما حضور دارد:

این دسته کتاب‌هایی هستند که شما در طول زندگی‌تان بار‌ها به آن‌ها مراجعه خواهید کرد و به هیچ وجه نمی شود دو‌دَرشان کرد. مثل لغت‌نامه‌های مختلف، کتاب‌های مرجع دینی مثل قرآن،نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، رساله‌های دینی یا کتاب‌های مرجع فارسی مثل دیوان حافظ، بوستان و گلستان سعدی و... ‌اگر می‌خواهید یک کتابخانه اصیل و پر‌محتوا داشته باشید، نمی‌توانید بی‌خیال این کتاب‌ها شوید.

این دسته کتاب‌هایی هستند که به خاطر شغل یا رشته‌تان خیلی به کار شما می‌آیند.دانش‌نامه‌های مربوط به رشته شما، کتاب‌های درسی‌تان، کتاب‌هایی که برای موفق بودن در کارتان باید دائم به آن‌ها مراجعه کنید و...‌این سبک کتاب‌ها معمولا در خانه هر آدمی پیدا می‌شود، شمای حرفه‌ای که دیگر جای خود دارید.

آن خوبی که می‌بینید در گیومه گذاشته‌ام، معنی خاص خودش را دارد.کتابِ خوب یعنی کتابی که وقتی شروع می‌کنید به خواندنش، نمی‌توانید آن را کنار بگذارید.کتاب خوب یعنی کتابی که خط به خطش به شما حس خوب منتقل می‌کند.وقتی که خواندنش را تمام می‌کنید، بار‌ها و بار‌ها دوست دارید که دوباره ورقش بزنید و با یک نگاه دیگر بخوانیدش. پس مسلم است وجود چنین کتابی در قفسه شخصی‌تان چقدر به کارتان می‌آید.

● قدم سوم

از کجا بخریم؟

نمایشگاه کتاب

امکان ندارد کسی کتاب‌خوان حرفه‌ای باشد و گذرش به نمایشگاه کتاب نیفتاده باشد. نویسنده‌ها همه تلاش‌شان را می‌کنند تا آثارشان را به نمایشگاه برسانند، کتاب‌خوان‌ها هم می‌خواهند از تازه‌های نشر جا نمانند و کتابخانه‌هایشان را به روز کنند. اگر یک سال در به‌ در در شهرستان خودتان دنبال کتاب مورد علاقه‌تان بودید در نمایشگاه به راحتی می‌توانید پیدایش کنید، هم چنین کتاب‌های چند جلدی و سری و مجموعه‌ای را یکجا و با قیمت مناسب‌تری می‌توانید تهیه کنید البته خرید از نمایشگاه آسیب‌های خاص خودش را هم دارد چون ممکن است جوگیر شوید و هرچیزی را که به دست‌تان رسید بخرید، بعد از گذشت چند ماه شما می‌مانید و غصه یک دنیا کتاب نخوانده‌ای که خریده‌اید، پس طبق نیاز بخرید و به اندازه.

● جمعه بازار کتاب

اگر واقعا اهل مطالعه‌اید، بی خیال این بازار‌های هفتگی نشوید، مطمئن باشید اگر خوب و با دقت بگردید موارد شکار هم به تورتان می‌خورد. فقط حواس‌تان به کامل بودن صفحات کتاب باشد.

● پاتوق ثابت خرید

وقتی همیشه از یک‌جا خرید کنید، فروشنده با سلایق شما آشنا می‌شود و کمک زیادی برای پیدا کردن کتاب‌های مورد علاقه‌تان می‌کند، وقت‌تان کم‌تر گرفته می‌شود و راحت‌تر به نیازهای‌تان می‌رسید. اگر این پاتوق ثابت نمایندگی انتشارات خاص هم باشد که دیگر خیلی عالی می‌شود چون شما کتاب‌های مورد علاقه‌تان را راحت‌تر و با تخفیف خوب می‌خرید.

● مرحله دوم

طبقه‌بندی کـتـاب

یک کتابخانه‌دارِ کهنه‌کار، باید آمار و چند و چون و کتاب‌هایش را مثل بچه‌هایش داشته باشد.یعنی بداند چه کتاب‌هایی دارد، آن‌ها را چه زمانی تهیه کرده و چه زمانی خوانده است، هر کدام‌شان کجای کتابخانه‌اش قرار دارد، کدام‌شان الان دست کسی است و... برای این کار باید اقداماتی را انجام دهید.

قدم اول

● ثبت کردن

یک دفتر تهیه کنید و اسم هر کتابی که می‌خرید را در آن یادداشت کنید. سعی کنید این فهرست را به صورت موضوعی بنویسید مثلا بخش رمان‌های خارجی. برای هر کتاب شماره‌ای ثبت کنید که چیدنِ آن‌ها در قفسه را هم آسان‌تر کند.

● قدم دوم

طبقه‌بندی موضوعی

هر طبقه از قفسه‌تان را به موضوع خاصی اختصاص دهید، مثلا طبقه کتاب‌های داستانی، کتاب‌های علمی و... حتی می‌توانید جای تک تک کتاب‌ها در قفسه را هم مشخص کنید. مثلا داستان‌های فارسی سمت راست و داستان‌های خارجی سمت چپ. روی هر کتاب می‌توانید شماره‌ای بچسبانید. این کار هم عیب دارد و هم حُسن. عیبش این است که یک مقداری ظاهر کتاب را بی کلاس می‌کند و حُسنش این است که باعث می‌شود شما جای خالی هر کتابی را ببینید و نبودنش را پی‌گیری کنید. در نتیجه حالا حالا‌ها، نه کتابی گم می‌شود و نه فراموش!

● قدم سوم

کتابخانه تکانی کنید!

یعنی هر از‌گاهی کتاب‌هایی را که می‌دانید هیچ‌وقت به آن‌ها نیاز پیدا نمی‌کنید، از قفسه‌تان خارج کنید. این کار باعث می‌شود هم کتاب‌های‌تان غنی‌تر بشود و بی‌خودی‌ها کنار بروند و هم جای بقیه تنگ نباشد.برای کتاب‌های کنار گذاشته شده هم می‌توانید هزار جور نقشه بکشید: آن‌ها را هدیه بدهید، به دست دوم فروشی‌ها بفروشید و با پولش کتاب‌های بهتری بخرید، معاوضه کنید یا اگر احتمال می‌دهید روزگاری به کارتان می‌آید جایی انبارشان کنید.

● مرحله سوم

نگهداری کـتـاب

بعد از این‌که که کلی زحمت تهیه فهرست و خرید کتاب را کشیدید، اگر از مرحله نگهداری کتاب‌های‌تان سرسری بگذرید، خیلی محترمانه فاتحه زحمات خودتان را در مرحله‌های قبل خوانده‌اید، پس ۶ دانگ حواس‌تان به این نکات باشد:

● مکان مناسب

کافی است برای خرید کتابخانه دلخواهتان سری به بازار بزنید، آن‌وقت با توجه به سلیقه و سرمایه‌ای که دارید می‌توانید کتابخانه مناسبی تهیه کنید. اگر هم، پولی که بخواهید صرف خرید کتابخانه کنید در دست و بال‌تان نیست، بی‌خیال قضیه نشوید، با کمی خلاقیت و صرف هزینه ناچیزی می‌توانید صاحب کتابخانه شوید. مثلا حصیرهای فلزی که در بازار موجود است و قیمت مناسبی هم دارد را تهیه و به هر شکلی که می‌خواهید روی هم سوارشان کنید، اگر هم خیلی خلاق‌اید، می‌توانید از جعبه‌های چوبی میوه استفاده کنید، با چند‌تا پیچ و مهره و یک قوطی رنگ، کتابخانه بسازید، باقلوا! اگر اتاق شما تاقچه دارد، می‌توانید آن را به کتابخانه تبدیل کنید، به این صورت که چند طبقه دیگر از چوب و فلز درست کنید و حالش را ببرید. مکان کتابخانه هم بهتر است که نزدیک به میز تحریر باشد تا دسترسی به کتاب‌ها آسان باشد، پیشنهاد می‌کنیم که از گذاشتن کتابخانه در پذیرایی شدیدا بپرهیزید، چون وقتی چشم مهمان‌ها به کتاب‌ها می‌افتد، هوای فرهیخته شدن و کتاب‌خوانی به سرشان می‌زند، آن وقت مجبور به امانت دادن می‌شوید و با دست خودتان کتابخانه‌تان را ناقص می‌کنید.

● روش‌های محافظت

حواس‌تان باشد سطح کتابخانه از زمین فاصله داشته باشد، چون رطوبت و نم کف زمین، برگه‌های کتاب‌ها را نم‌دار می‌کند و به مرور زمان صفحات کتاب می‌پوسد، هم چنین رعایت این فاصله به ردو بدل شدن هوا بین کتاب‌ها کمک می‌کند.

کتاب‌ها باید دور از نور مستقیم خورشید باشند تا برگه‌ها زرد نشوند.

کتاب‌ها را به صورت عمودی در کتابخانه قرار دهید، هم دسترسی‌اش آسان‌تر است هم باعث دوام بیشتر کتاب می‌شود.

اگر می‌خواهید برگه‌های کتاب‌تان تمیز و سفید بماند باید دور رمانتیک بازی را خط بکشید، خشک کردن گل لای صفحات کتاب برگه‌ها را زرد می‌کند و احتمال دارد که تخم حشرات و انواع قارچ‌ها را هم با خودش برای کتاب‌تان هدیه آورده باشد.

از قرار دادن کاغذهای کم کیفیت بین صفحات کتاب بپرهیزید چون رنگ خودش را به صفحات پس می‌دهد و آن‌ها رنگین می‌کند.

از گیره‌های فلزی برای صفحات کتاب استفاده نکنید زیرا باعث زنگ‌زدگی می‌شود.

همیشه چند جلد آماده داشته باشید تا موقع امانت دادن روی جلد اصلی کتاب بکشید.

هر از گاهی دستی به سر و روی کتابخانه‌تان بکشید، و از تک و پاتک حشرات به صفحات کتاب جلوگیری ‌کنید. برای گردگیری می‌توانید از انواع پارچه‌های گردگیر، برس مویی نرم وجاروبرقی با درجه مکش پایین استفاده کنید.

● امانت دادن یا ندادن؟!

اصولا یک کتابخانه شکیل، گوشه اتاق شما، دل هر بیننده‌ای را می‌رباید و هر کس که آن را ببیند یا تعریفش را بشنود از شما می‌خواهد یکی از بهترین‌هایتان را به او امانت دهید که باعث فنا رفتن مجموعه نفیس شما خواهد شد. شما ۲ راه دارید: اگر فرد مورد نظر از آن آدم‌هاست که در لحظه هوس کتاب خواندن می‌کند و بعد از ۶ ماه، با کلی التماس، می‌توانید کتاب‌تان را از او پس بگیرید، به هر طریقی که می‌توانید از این کار طفره بروید؛ مثلا به او بگویید که این کتاب به قدری خوب است که حتما باید آن را بخری و خودت داشته باشی! راه دیگر این است که برای این‌که فرهنگ مطالعه را گسترش دهید، با وضع قوانینی سفت و سخت، کتاب‌های‌تان را به کسانی که می‌شناسید امانت بدهید و خودتان ضمن یادداشت کردنِ نام امانت گیرنده‌ها، پیگیر کتاب‌تان باشید.

نویسنده: عاطفه ذبیحی

فاطمه محمدپور