این چراغ خاموش نمی شود

مروری بر برخورد موسسه تنظیم و نشر آثار امام ره و حامیان محمود احمدی نژاد

در شرایطی که طرح تحقیق و تفحص از موسسه نشر و تنظیم آثار امام و طرح مساله درباره بودجه تخصیص یافته به آن در بهارستان مطرح شده مصوبه یی بنا بر پیگیری تدوین قانون تغییر در روند کار این موسسه در دولت صادر شد. اگرچه برخی از حامیان دولت این اقدامات را در راستای صیانت از اندیشه ها و افکار امام(ره) ارزیابی می کنند اما در مقابل منتقدانی وجود دارند که معتقدند آنچه دولت و حامیانش را به این سوگیری هدایت کرده در نحوه تعامل بین امام و جریان حامی دولت در چند سال گذشته است و تاریخش را با تاریخ حذف اصلاح طلبان از نهادهای قدرت برابر ذکر می کنند.

● بیت امام در خط امام

اگرچه امام در زمان حیات شان با حمایت از چپگرایان بزرگ ترین حامی این طیف محسوب می شدند اما این بار در غیاب «امام خمینی» نوادگان و بیت او به دلجویی از چپ ها برخاستند. در جریان باز پس گیری دفتر کار سیدمحمد خاتمی پس از پایان ریاست جمهوری هشت ساله بود که اعضای بیت از خاتمی خواستند به بیت امام برود و با در اختیار نهادن دفتری که در زمان حیات امام قسمتی از بیت او به شمار می رفت، حمایت خود از رئیس جمهور اصلاحات را علنی کنند. اگرچه بیت امام در جریان انتخابات ریاست جمهوری نهم همان گونه که رسم نوادگان امام بود وارد عرصه سیاست نشدند و بعد از انتخابات نیز به دادن اتاقی به سیدمحمد خاتمی اکتفا کردند اما از فردای پیروزی محمود احمدی نژاد سلسله حوادث و رویدادهایی بارها توجه محافل رسانه یی و سیاسی داخلی و خارجی را به این سمت معطوف کرد. سلسله رویدادهایی با محوریت سیدحسن خمینی روی دهد. هرچند سیدحسن خمینی از چهره ها و جریان های سیاسی خواست دیگر به مطلب توهین آمیز سایت «نوسازی» پاسخی ندهند اما پایان تلخ تری از آنچه پیش بینی می شد رقم خورد. فردای روزی که آیت الله هاشمی رفسنجانی از پشت تریبون نماز جمعه دل آزردگی خود از اهانت به بیت امام(ره) را عیان کرد و نسبت به پا گرفتن این جریان هشدار داد مجمع تشخیص مصلحت نظام تشکیل جلسه داد.

آیت الله توسلی رئیس دفتر امام(ره) آزرده از آنچه با بیت امام رفته است در این جلسه از هاشمی رفسنجانی وقت می خواهد تا دقایقی سخنرانی کند. اگرچه دولتی ها در آن ایام بیشتر مشغول این بودند که دامن از انتساب سایت نوسازی به احمدی نژاد پاک کنند اما در واکنش توجه رسانه ها را به خود جلب کرد؛ نخستین واکنش، اظهارات وزیر اطلاعات بود. غلامحسین محسنی اژه یی وزیر اطلاعات وقت در حاشیه نشست هیات دولت در پاسخ به سوالی درباره اهانت به بیت امام گفت؛ «توهین یا هر مطلب بدی که علیه هر فردی خصوصاً بیت حضرت امام(ره) منتشر شود خلاف و چیز بسیار بدی است. در این خصوص گزارشی به دست ما نرسیده اما من نیز این خبر را شنیدم. ولی برخورد با این موارد به وزارت اطلاعات مربوط نمی شود.» اما عکس العمل دوم از سوی حسین شریعتمداری و روزنامه کیهان صورت گرفت.

اگرچه شریعتمداری در نخستین روز از انتشار مطالب و اشعار موهن به این مساله انتقاد کرده بود اما در روزهای بعدی با منتسب کردن نویسندگان سایت به اصلاح طلبان سعی در طرح مساله از نگاه خود داشت. اما پس از فوت آیت الله توسلی و بالا گرفتن اعتراض ها وی دست به قلم شد و در انتقاد به آنان که گفته شد رئیس دفتر امام(ره) به خاطر ناراحتی از اهانت به بیت امام(ره) سکته کرده است، نوشت؛ «اهانت به نوه حضرت امام(ره) و فوت آیت الله توسلی دو رخداد همزمان نبوده اند. ماجرای اهانت شش روز قبل از فوت آقای توسلی اتفاق افتاده و خبر آن نیز در سطح گسترده یی منتشر شده بود بنابراین کسانی که با موذی گری در پی ارتباط دادن این دو رخداد با یکدیگر هستند باید توضیح بدهند که چرا مرحوم توسلی شش روز قبل، یعنی هنگام شنیدن خبر اهانت دچار عارضه سکته قلبی نشده بودند؟ مخصوصاً آنکه یک خبر ناگوار وقتی برای اولین بار مطرح شده و به گوش کسی می رسد بسیار تکان دهنده تر است... اکنون باید پرسید اگر مطابق ادعای برخی از مدعیان اصلاحات مرحوم آیت الله توسلی از غصه و اندوه اهانت به نوه حضرت امام(ره) سکته کرده و دار فانی را وداع گفته اند چرا در مقابل آن همه اهانت های وقیحانه به شخص حضرت امام(ره)، اسلام، پیامبر خدا(ص)، ائمه معصومین(ع)، انقلاب، قرآن و... دچار عارضه قلبی و سکته نشده بودند؟» اما بهترین پاسخ به کیهان را آیت الله مهدوی کنی داد. وی که قرار بود در جریان انتخابات میان دوره یی خبرگان که بنا بود ۲۴ اسفند همان سال برگزار شود به نمایندگی از محافظه کاران با مرحوم توسلی رقابت کند در حاشیه مراسم یادبود آیت الله توسلی در پاسخ به این سوال که آیا صحت دارد وی از شنیدن اخبار اهانت به بیت امام(ره) سکته کرده اند، گفت؛ «ایشان ناراحت بودند از اینکه چرا به بستگان حضرت امام(ره) توهین شده است و همان طوری که آقای روحانی گفته از شدت عصبانیت زمین افتادند و قلب شان ایستاد.» اما در غائله اهانت به سیدحسن خمینی به مسدود کردن سایت نوسازی اکتفا شد تا پاسخ به اهانت کنندگان جلوگیری از فعالیت یک پایگاه مجازی باشد و بس. بیت امام(ره) پس از آن روزهای آرامی را سپری کرد و اگرچه دادن تریبون به منتقدان دولت محمود احمدی نژاد در حرم مطهر امام(ره) خواب برخی هواداران را می آشفت اما در مقایسه با ایام پس از انتخابات ریاست جمهوری اخیر نوادگان امام(ره) روزهای آرامی را سپری کردند تا اینکه وقایع انتخابات ریاست جمهوری دهم بار دیگر نگاه ها را به سیدحسن خمینی معطوف کرد.

● غیبت سیدحسن

از زمان درگذشت امام خمینی(ره) سنت بر این نهاده شده بود که در آستانه هفته دولت، رئیس جمهور و کابینه با نثار دسته گل با آرمان های بنیانگذار انقلاب تجدید پیمان می کردند و رسم بر این بود که تولیت مرقد دوشادوش رئیس جمهور در این مراسم حاضر باشد اما امسال احمدی نژاد بی آنکه سیدحسن خمینی به استقبالش بیاید در حرم حاضر شد و تنها محمدعلی انصاری برای ادای تشریفات او را همراهی کرد؛ غیبتی که در مراسم تجدید بیعت نیروی انتظامی نیز تداوم یافت تا بار دیگر انتقادهای دو سال گذشته سیدحسن خمینی را زنده کند چرا که درست همزمان با روزهایی که او از رد صلاحیت اصلاح طلبان و نواده امام(ره) لب به شکوه گشود در گفت وگویی ملاک پایداری اندیشه های بنیانگذار انقلاب را عدم ورود نظامیان به عرصه سیاست توصیف کرده بود.

● چراغ خاموش حرم

برای اولین بار پس از رحلت امام خمینی(ره) مراسم احیا در مرقد بنیانگذار انقلاب لغو شد و روابط عمومی آستان مرقد امام(ره) با صدور اطلاعیه یی خبر لغو را رسانه یی کرد؛ «با آرزوی قبولی طاعات و عبادات مردم شریف ایران همچنین با ادعیه خالصانه به درگاه حضرت احدیت برای علو درجات امام خمینی سلام الله علیه و فرزندان برومند و همسر مکرمه ایشان به اطلاع روزه داران و شهروندان مومن تهران می رساند آستان مقدس امام خمینی متاسفانه امسال به واسطه مشکلاتی که حرم مطهر امام با آن روبه رو است از برگزاری مراسم روح بخش شب های احیا معذور می باشد.» اینجا بود که خبرگزاری رسمی دولت در مطلبی با حمله به سیدحسن خمینی وی را به هم داستان شدن با «نقشه براندازانه دشمن» متهم کرد و در اعتراض به تصمیم نوه بنیانگذار انقلاب نوشت؛ «لااقل این توقع وجود داشت که آیین معنوی احیا را در حرم مطهر حضرت امام آن هم به خاطر کسی مثل سیدمحمد خاتمی لغو نکنید.» ایرنا پا را از این فراتر نهاد و تاکید کرد؛ «هر چه اعتبار و حرمت دارد از جانب توجهات و هدایت های خمینی کبیر و مقام معظم رهبری عزیز است وگرنه از حیث شرایط عمومی نظیر سوابق مبارزاتی، علم، مدیریت و امثال آن ویژگی ممتازی در ایشان سراغ نداریم تا جایگاه فعلی اش را ناشی از آن بدانیم.» همزمان با انتشار این مقاله، روزنامه کیهان در سرمقاله خود به قلم سعدالله زارعی نوشت؛ «یک دسته سیاسی طی دو دهه اخیر تلاش کرده اند تا بیت مقدس حضرت امام خمینی(ره) و توابع آن را از نظام جدا کرده و در مقابل آن قرار دهند. در این بین ما شاهد بودیم که بعضی از چهره های منتسب به این بیت شریف و موسساتی نظیر «تنظیم و نشر آثار امام خمینی» همواره در برابر هجمه به امام بزرگوار، افکار او، نظام برآمده از اندیشه و عمل امام و رهبری مورد عنایت ویژه امام سکوت کرده اند و حتی در مواقعی در برابر آن قرار گرفته اند. این گروه فتنه گر با رسوخ به ارکان مختلف این بیت عظیم القدر اقدامات خیانت باری داشته اند.» در پی این سرمقاله موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در اعتراض به این سرمقاله به اتهام «نشر اکاذیب، ایراد تهمت و افترا و تشویش اذهان عمومی» شکواییه یی را منتشر کرد. انتشار این شکواییه و طرح شکایت از روزنامه شریعتمداری همان و حمله مجدد کیهان همان. این بار خود حسین شریعتمداری به صراحت به حسن خمینی مدیر این موسسه و نوه بنیانگذار انقلاب تاخت و او را به همراهی با تحریف کنندگان اندیشه امام(ره) متهم کرد.

● مصوبه یی برای بیت

«دولت پیگیری قانون تغییر در روند تنظیم و نشر آثار امام(ره) را تصویب کرد.» خبری چند سطری که اگرچه تا چند روز کسی نمی دانست منظور دولت از مصوبه اش کدام قانون و کدام تغییر است اما ناظران این مصوبه را واکنشی به موضع اخیر موسسه ارزیابی کردند؛ مصوبه یی که حق انحصاری تایید صحت مدارک منتسب به امام(ره) را از موسسه تنظیم و نشر آثار بنیانگذار انقلاب گرفته و به مراکز دیگری چون مرکز اسناد انقلاب احاله می کند، موسسه یی که از ۲۰ سال پیش در ید اختیار فرزندان امام(ره) بود. نزدیک به یک سال پیش از ارتحال امام(ره) فرزند ایشان طی نامه یی مفصل نظر امام را نسبت به چگونگی بررسی و تنظیم و نشر آثار خود جویا شد.

امام(ره) در پاسخ به احمدآقا که اهمیت و نقش شخصیت، آرا، اندیشه ها و آثار امام خمینی در پیدایش و تداوم انقلاب، نشر و اشاعه صحیح و کامل آثار و اندیشه ایشان و جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب را دلیل نگرانی و تقاضای خود بیان کرده بود، طی حکمی مکتوب، مسوولیت تنظیم و تدوین کلیه مسائل مربوط به خود را به فرزندشان واگذار کردند و در ادامه همین حکم بود که موسسه تنظیم و نشر آثار امام حتی پیش از ارتحال ایشان در شهریورماه سال ۶۷ آغاز به کار کرد و براساس قانون نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام(ره) مصوب ۱۴ آبان ۶۸ و مواد الحاقیه آن در شهریور سال ۶۹ مستند به حکم رهبر فقید انقلاب اسلامی موسسه تنظیم و نشر آثار امام قانوناً مرجع رسمی اظهارنظر کارشناسی در مورد صحت و اصالت اسناد و آثار منسوب به ایشان قرار گرفت و پس از فوت یادگار امام این مسوولیت برعهده سیدحسن خمینی نواده امام و فرزند احمدآقا گذاشته شد. مطابق قانون جمع آوری کلیه اسناد و آثار امام و تمامی آثاری که در مورد ایشان تدوین و تولید شده است، حفظ و نگهداری دائمی این آثار و مستندات، تحقیق و پژوهش، ترجمه و تنظیم آثار جهت نشر، نشر آثار و تبلیغ افکار و اندیشه های امام و همچنین نظارت بر عدم تحریف به عنوان تنها مرجع رسمی مطالبی که به نام امام منتشر می شود، برعهده این موسسه قرار گرفت و البته بعدها تحقیقات پژوهشی از نظارت و تجویز موسسه مستثنی شد. حال باید منتظر ماند و دید موسسه یی که محل مناقشه دولت و بیت قرار گرفته، چه سرنوشتی را در انتظار خود خواهد دید؟ آیا این نهاد هم دولتی می شود یا عاقبت این غائله به گونه یی دیگر رقم خواهد خورد.

مهراوه خوارزمی