حکایت زولبیا و اسید چرب ترانس

روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان علاوه بر آثار روحی و معنوی، آثار جسمانی بسیار ارزشمندی دارد اما بدون شک زمانی می‌توان از تاثیرات مثبت روزه بهره مند شد که تغذیه در هنگام افطار …

روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان علاوه بر آثار روحی و معنوی، آثار جسمانی بسیار ارزشمندی دارد اما بدون شک زمانی می‌توان از تاثیرات مثبت روزه بهره مند شد که تغذیه در هنگام افطار و سحر منطبق با یک رژیم متعادل و متنوع باشد. این روزها سفره‌های سحری و افطار خیلی‌ها با انواع غذاهای چرب و شیرین مانند حلوا، کاچی، خرما، شله زرد، شیربرنج چرب و شیرین و بالاخره، زولبیا و بامیه رنگین می‌شود. نتیجه اینکه پس از یک ماه روزه‌داری نه تنها وزن کم نمی‌کنیم بلکه با چند کیلو اضافه وزن دوباره به رژیم غذایی معمول خود برمی‌گردیم و روند چاقی واضافه وزن را با الگوی غذایی غلط هم چنان دنبال می‌کنیم....

یکی از مهم‌ترین فواید روزه‌داری بهبود وضعیت بدن و تناسب اندام است که با سوخت بافت چربی و کاهش انرژی دریافتی میسرمی‌شود. بنابراین در صورتی که فرد روزه‌دار توصیه‌های بهداشتی را رعایت کند به طور طبیعی پس از ماه رمضان به دلیل کاهش چربی‌های بدن باید تا چند کیلوگرم کاهش وزن پیدا کند.

زولبیا و بامیه از جمله شیرینی‌های سنتی ما برای ماه مبارک رمضان است که با مصرف بی‌رویه‌اش علاوه بر سیل کالری اضافی که به بدنمان سرازیر می‌کنیم چه بسا بسته به نوع روغنی که در تهیه این شیرینی به کار رفته است از اسید‌های چرب ترانس و خواص بیماری‌زایی آن به خصوص بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان نیز بی‌نصیب نمانیم.

اگر مصرف زولبیا و بامیه در شرایط بهداشتی تهیه شود در حد متعادل مشکلی ایجاد نمی‌کند. درحالی که مصرف انواع غیر بهداشتی آنها به قول متخصصان گوارش و کبد می‌تواند موجب بروز بیماری‌های گوارشی نیز بشود. استفاده مکرر ازروغن‌هایی که به رنگ سیاه درآمده‌اند برای سرخ کردن زولبیا و بامیه حتی می‌تواند سرطان‌زا باشد. بنابراین لازم است پس از هر بار سرخ کردن، روغن استفاده شده دور ریخته شود و برای نوبت بعدی از روغن جدید استفاده شود.

و اما چه نوع روغنی برای تهیه زولبیا و بامیه استفاده می‌شود؟ روغن نباتی جامد به علت داشتن مقادیر بالای اسید‌های چرب اشباع مهم‌ترین عامل بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی در کشور ما به‌شمار می‌روند. در طی فرآیند تولید روغن‌نباتی جامد فرم طبیعی مولکول اسید چــرب تغییر می‌کند و یک اسید چرب غیر عادی ایجاد می‌شود که به آن «اسید چرب ترانس» می‌گویند. وجود اسید چرب ترانس در روغن و چربی نامطلوب و برای سلامت مضر است و می‌تواند موجب بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان بشود. حتی زمانی که با به کاربردن روغن‌های مایع این خطرات کاهش می‌یابند هنوز کالری بالای زولبیا و بامیه به علت داشتن قند و روغن فراوان زمینه‌ساز چاقی و اضافه وزن است. ضمن اینکه از نظر تغذیه‌ای، مصرف زیاد زولبیا و بامیه موجب کاهش اشتها و حذف وعده اصلی غذا و در نتیجه کمبود‌های تغذیه‌ای به ویژه ریزمغذی‌ها می‌شود.

چاقی با ذخیره بیش از حد انرژی به صورت چربی تعریف می‌شود. این مشکل در اثر فقدان تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی ایجاد می‌شود. چاقی از عوامل خطر بیماری‌های مزمن مانند فشارخون، اختلالات چربی‌های خون، دیابت نوع دو بیماری‌های قلبی عروقی و بعضی از انواع سرطان‌ها است.

براساس مطالعه‌ای که دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در سال ۱۳۸۰ انجام داده است درحدود۶۰ درصد جمعیت میانسال کشور به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند. شیوع بالای اضافه وزن و چاقی در این گروه سنی و نقش چاقی به عنوان عامل خطر در بروز بیماری‌های مزمن و عواقب اقتصادی، اجتماعی آن لزوم توجه به این معضل بهداشتی را بیش از پیش آشکار می‌سازد. به ویژه آنکه تحقیقات نشان داده است که حتی مقادیر متوسط کاهش وزن به میزان ۵ تا ۱۰ درصد کاهش بروز خطرات بیماری‌های مرتبط با چاقی بسیار موثر است.

بیماری‌های مرتبط با چاقی و عوارض ناشی از آنها موجب تحمیل بار مالی برکشور می‌شود. به طوری که براساس برآوردها هزینه ناشی ازچاقی دو تا هشت درصد کل بودجه مراقبت‌های بهداشتی را در بر می‌گیرد.

با توجه به این نکات آیا بهتر نیست مردم کشورمان به جای مصرف بی‌رویه انواع شیرینی‌های سنتی و مدرن در ماه مبارک رمضان که جز چاقی و اضافه وزن سودی ندارد، برای مصرف غذاهای سالم‌تر مانند سبزی، میوه، شیر و مواد لبنی تشویق و حمایت شوند. امیدواریم وزارت محترم بازرگانی هم در سبد کالای ویژه ماه رمضان به جای موادغذایی چرب و شیرین، بیشتر از اقلامی مانند مواد پروتئینی، شیر و مواد لبنی و اقلام غذایی سالم‌تر استفاده کند تا هموطنان عزیزمان از فواید جسمی‌ روزه‌داری هم در این ماه مبارک بهره‌مند شوند.