درمان خطوط پوستی چیست

گاهی در اثر چاق و لاغر شدن های مکرر و یا متعاقب بارداری, سطح پوست ترک می خورد و خطوط سفیدی در سطح آن ایجاد می شود که پزشکان به آن خطوط «استریا» می گویند

گاهی در اثر چاق ‌و ‌لاغر ‌شدن‌های مکرر و یا متعاقب بارداری، سطح پوست ترک می‌خورد و خطوط سفیدی در سطح آن ایجاد می‌شود که پزشکان به آن خطوط «استریا» می‌گویند. با دکتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره علل و راه‌حل این مشکل شایع پوستی گفتگو کرده‌ایم....

▪ وقتی پوستمان ترک می‌خورد، سلامت آن تهدید می‌شود؟

ـ ببینید؛ وظیفه اصلی پوست ما این است که مانند یک سد دفاعی در مقابل ورود مواد خطرناک خارجی (مانند سموم شیمیایی، میکروب‌‌ها و قارچ و اشعه فوق‌بنفش) عمل ‌کند و از طرفی نیز مانع خروج آب و املاح و مواد پروتئینی از درون بدن ‌شود. ضمن اینکه پوست، افزایش دمای درونی بدن را از طریق تعریق و انبساط عروق سطحی پوست پایین می‌آورد و به هنگام سرمای طاقت‌فرسا که گرمای درونی بدن کاهش می‌‌یابد و سلول‌های جهاز هاضمه در خطر کاهش اکسیژن و مواد غذایی قرار می‌گیرند نیز با کاهش تعریق و انقباض عروق سطحی پوست و ایجاد انقباضات متناوب عضلات و تولید لرز، موجب افزایش میزان خون درونی می‌شود. پوست ما همچنین مانند یک عضو حس‌گر عمل می‌کند و درد و سوزش، سرما و گرما، خارش و فشار را حس می‌کند و با عکس‌العمل‌های به موقع، سلامت جسم و روح را تامین می‌کند و در واقع، عضوی از سیستم دفاعی عمومی بدن است. با این حساب، معلوم است که آسیب چنین ارگانی به آسیب عمومی بدن می‌انجامد.

▪ خب، اصلا چرا پوست ترک می‌خورد و رگه‌رگه می‌شود؟

ـ به این حالت می‌گویند استریا. در استریا، سطح خارجی پوست (اپیدرم) لاغر و نازک می‌شود روشن‌تر از پوست حاشیه خود می‌گردد. بخش میانی که به نام درم است هم نازک‌تر می‌شود و ضخامت رشته‌های کلاژن کمتر می‌شود و رشته‌های الاستیک آن هم که مانند کش عمل می‌کنند، کاهش پیدا کرده و تکه‌تکه می‌شوند. پیاز موها و غدد چربی آن منطقه هم از بین می‌روند. بنابراین این رگه‌های پوستی از قدرت ترمیمی کمتری نسبت به پوست حاشیه‌اش برخوردار است و در اثر کوچک‌ترین سایشی یا فشاری، آزرده و ساییده شده، زخمی می‌شوند و به کندی بهبود می‌یابند.

▪ بیشتر در چه سنی این ضایعات پوستی را می‌بینیم؟

ـ استریا می‌تواند بین ۵ سالگی تا ۵۰ سالگی به وجود آید و البته در زنان و دختران جوان شایع‌تر از مردان است و در سفید‌پوستان بیشتر از تیره‌پوستان دیده می‌شود. این خطوط و رگه‌های پوستی به‌طور شایعی در ۲۵ تا ۳۵ درصد نوجوانان در خلال بلوغ ایجاد می‌شود و بنابراین یکی از شکایت‌های عمده دختران جوان است. در ۹۰ درصد زنان باردار در ۳ماهه دوم و خصوصا در ۳ماهه سوم بارداری ایجاد می‌شود؛ یعنی از هر ۱۰۰ زن باردار، ۹۰ نفرشان گرفتار می‌شوند.

▪ چرا؟

ـ علت قطعی خطوط کششی یا استریای پوستی نامعلوم است اما آنچه مسلم است این است که مستعد بودن برای ابتلا به استریا به افزایش هورمون‌های کورتیکواستروییدی (کورتونی) تولید شده توسط غده فوق‌کلیوی در بارداری، بیماری کوشینگ یا مصرف موضعی کِرِم‌ها، لوسیون‌ها، پمادها و اسپری‌ها و مصرف‌ تزریقی یا خوراکی طولانی‌مدت آنها بستگی دارد. فشارهای مکانیکی به پوست مانند چاق شدن سریع عضلات در افرادی که بدنسازی می‌کنند و نوجوانان که سریعا عضلات‌شان چاق و فربه می‌شوند و بزرگ شدن سریع شکم در بارداری و عقب افتادن رشد پوست نسبت به رشد سریع عضلات زیرینشان از عوامل مهم‌اند. این فرآیندها موجب پاره شدن و نازک شدن شبکه همبندی بخش میانی پوست می‌شود که دیگر به‌طور خودبه‌خودی و طبیعی قابل‌جبران نیست.

▪ ظاهر این خطوط پوستی چه شکلی است؟

ـ در آغاز به‌صورت رگه‌های برجسته، قرمز تا بنفش‌رنگ هستند که می‌توانند تا حدی خارش‌دار هم باشند که در این مرحله به آنها رگه‌های قرمز می‌گویند. با گذشت زمان که تا یک سال ممکن است به طول بیانجامد به تدریج قرمزی خود را از دست می‌دهند و رنگ‌پریده، لاغر و گودافتاده می‌شوند و سطح‌شان پر از چروک‌های ظریف می‌شود که دایمی خواهد بود. به ندرت ممکن است کمی باریک‌تر شوند. در دوران نوجوانی و بلوغ جنسی، این رگه‌ها در مناطقی به وجود می‌آیند که عضلات‌شان از نظر حجمی از رشد سریعی برخوردارند. در دختران نوجوان به طور قرینه روی ران‌ها، لگن، باسن‌ها و سینه ایجاد می‌شوند و در حالی که در پسران جوان، پوست شانه‌ها، ران‌ها و شکم، بازوها، گردن و زیر بغل درگیر می‌شوند. در زنان باردار، خصوصا در بارداری اول، این خطوط در ۳ماهه دوم و خصوصا در ۳ماهه سوم روی شکم و به نسبت کمتری روی سینه‌ها و ران‌ها ظاهر می‌شوند.

▪ خطری هم دارند؟

ـ خطوط پوستی اهمیت پزشکی ندارند اما برای بیمار می‌توانند بسیار آزاردهنده و ناامید کننده باشند. در مراحل اولیه که خطوط برجسته، قرمز و بنفش رنگ هستند می‌توان با بعضی از سیستم‌های لیزری آنها را کوچک‌تر و باریک‌تر کرد و به بهبودی نسبی آنها کمک کرد.

▪ حالا چه مراقبت‌هایی لازم است تا دچار این استریا نشویم؟

ـ برای پاسخ به این سوال، باید ابتدا یک مقدمه‌ای را بگویم. به خارجی‌ترین بخش پوست، اپیدرم می‌گویند که ۴۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میکرون ضخامت دارد. علاوه بر حفاظت انسان از ورود عوامل میکروبی و قارچی و سمی، مانع عبور بخش اعظمی از اشعه فوق‌بنفش نور خورشید به درون پوست می‌شود. اشعه ماورای‌بنفش موجب تغییراتی در بخش سطحی و میانی پوست می‌شود، چین و چروک زودرس در پوست صورت و پشت دست‌ها، لکه‌های تیره، و کم‌رنگ، گشاد شدن عروق سطحی پوست، ضخیم شدن بیمارگونه پوست ، پیدایش جوش‌های سرسیاه، دانه‌های زردرنگ روی پوست صورت و پیری زودرس از ضررهای این اشعه برای پوست است. باید به پوست توجه کنیم تا هم سالم و زیبا بماند و هم بتواند وظایف خودش را به خوبی انجام دهد. ساد‌ه‌ترین روش حفظ پوست، دوری از نور خورشید و استفاده از ضدآفتاب و کمک گرفتن از وسایل آرایشی بهداشتی مانند کِرِم‌های ویتامین C و E و A و مشتقات آن مانند اسید رتینوئیک است. همچنین استفاده از کِرِم‌های محتوی اسیدهای میوه و سیستم‌های لیزری مانند لیزر گاز کربنیک فرکشنال نیز در بهبود پوست موثر است.

گلرخ ثریا

پرسشی از دکتر غلامحسین غفارپور متخصص پوست و مو