نگاهی به ظرفیت های دلقک ها

فیلمی که سینمای ایران به آن نیاز دارد

در چند سال اخیر تقریبا همه سینماگران در صحبت ها و مصاحبه های خود به موضوع "بحران در سینما" اشاره کرده اند. تکرار این واژه در این سال ها آنقدر زیاد بوده که تقریبا همه علاقمندان سینمای ایران نیز می توانند بر اساس این صحبت ها مختصات دقیقی از این بحران را ترسیم کنند. در چنین شرایطی سینماگران برای فرار از این بحران راه حل های مختلفی را در پیش گرفته اند. برخی سراغ ساخت فیلم های فاخر و پرهزینه رفته اند و برخی دیگر نیز تلاش کرده اند تا آثار خود را از "معنا و مفهوم" انباشته کنند تا بلکه مخاطبان بالقوه ای که منتظر تماشای آثار فاخر و پرمفهوم هستند، با شنیدن خبر اکران یکی از این فیلم ها، به مخاطبانی بالفعل تبدیل شوند و گیشه این نوع فیلم ها را فتح کرده و به عرش اعلی برسانند! این فرمول ها هیچ کدام موفقیت آمیز نبوده و مخاطبان عادی سینما در این سال ها یاد گرفته اند یا نیاز خود را از معدود فیلم های تجاری موجود در گیشه برآورده کنند یا بی اعتنا به توهین و تحقیرهای برخی سینماگران و منتقدان نسبت به آثار کمدی موجود در شبکه نمایش خانگی، به سراغ این فیلم ها رفته و فارغ از هر معنا و مفهومی، از وجه "سرگرم کنندگی سینما" لذت ببرند.

این واقعیت تلخ است اما باید با واقع بینی با آن کنار آمد که بخش عمده ای از مخاطبان، از سینما صرفا توقع "سرگرمی و تفریح" دارند و اگر روزی بخواهند تا روح و جان و جسم خود را با مفاهیم عمیق و فلسفی آمیخته کنند، به سراغ راه های دیگری همچون: مطالعه خواهند رفت. وقتی هم بنا به دلایلی این اکثریت از سینمای ایران قهر کند، رشد اقتصادی سینما به حداقل خواهد رسید.

در سینمای سرگرم کننده هم مانند دیگر گونه های سینمایی "فیلم نامه" پایه و اساس کار است. با این تفاوت ظریف که خنداندن مخاطب همیشه و در همه حال سخت تر از گریاندن مخاطب است. به عبارت ساده نوشتن فیلم نامه ای طنز و سرگرم کننده کار بسیار سختی است و به همین دلیل است که این روزها دایره فیلم نامه نویسان طنز به چند چهره خاص و پرکار محدود است. چندی پیش فیلم "دلقک ها" ساخته "عباس مرادیان" در تعداد محدودی از سینماها اکران شد. فیلم شرایط مناسبی برای نمایش عمومی نداشت اما نمایش آن نکته مثبتی در پی داشت و آن هم اینکه از حضور فیلم نامه نویسی در عرصه سینمای ایران خبر داد که جنس "سرگرمی و طنز" را خوب می شناسد. "مهدی غلامحیدری" نویسنده فیلم نامه دلقک ها از روزنامه نگارانی است که در سال های اخیر در زمینه تلویزیون و گهگاه سینما قلم زده است. او در فیلم نامه دلقک ها به دور از کلیشه های نخ نما شده ای همچون: کنایه های سیاسی، پیرمردهایی که به فکر گرفتن زن هستند، مردهایی که زن دوم دارند و...، فضایی شاد و مفرح را پدید میآورد و البته در چنین فضایی، هم حرف های جدی خود را مطرح می کند و هم به دور از ساده انگاری، مخاطب خود را با چند دست انداز جدی و غافلگیری خاص مواجه می کند. دلقک ها قصه دو جوان جنوب شهری است که از شدت فقر به سراغ دزدی می روند اما نمی دانند سرقتی که درگیر آن شده اند، یک دزدی ساده و معمولی نیست.

شخصیت های دلقک ها شخصیت هایی خاص و منحصر به فرد هستند. این دو جوان جنوب شهری دیالوگ نویسی خاصی دارند، هر کدام جنبه های شخصیتی متفاوتی از دیگری دارد و همین نکات در کنار جزئیات دیگر آنها را از کلیشه همیشگی "تیپ" دور می کند. فیلم نامه دلقک ها سرشار از جملات، کنایه ها و ضرب المثل هایی است که تقریبا به کار گیری آن در فیلم نامه های ایرانی به سنتی فراموش شده تبدیل گردیده است. این سبک نگارشی خاص در کنار دیالوگ نویسی خوب فیلم، نیمه اول دلقک ها را به فیلمی مفرح و طنز تبدیل می کند که به لطف حضور بازیگران نام آشنای تلویزیونی، خنده بر لبان تماشاگر می نشاند. اما به مرور فیلم وارد فضایی نیمه پلیسی نیمه سیاسی می شود و در همین بستر است که وجه جدی فیلم بروز می یابد و با اشاره به فقری که این دو شخصیت را به دزدی کشانده، پیام های فیلم به شکلی رقیق و غیر کلیشه ای مطرح می شود. این بخش از فیلم ناخودآگاه یادآور شعر معروف " که اگه بدونی، تو به دلقک نمی خندی" است!

دلقک ها فیلم نامه خوب و پر و پیمانی دارد.

نویسنده : رضا استادی