ضرورت تنوع در نمایش آثار خارجی

به بهانه پخش دو سریال انگلیسی در حال پخش

تعداد سریال‌های انگلیسی که از تلویزیون ما پخش شده‌ بسیار کمتر از سریال‌های آلمانی و ایتالیایی بوده است. اما این به معنای برتری کیفی سریال‌های آلمانی و ایتالیایی نسبت به مجموعه‌های انگلیسی نیست.

به‌عنوان مثال سریال «دکتر مارتین» بدون شک یکی از بهترین‌ سریال‌های خارجی است که در این مدت اخیر از شبکه‌های مختلف تلویزیون ما روی آنتن رفته است؛ در حالی که اکنون درصد بالایی از سریال‌های خارجی تلویزیون را آثار ایتالیایی به خود اختصاص داده‌ است که در بهترین شرایط از حد متوسط فراتر نمی‌رود.

بیشتر آنها موضوعات پلیسی است با یک فرمانده که بخش اعظمی از داستان حول آنها می‌گردد. حتی از فضاسازی‌، داستان‌ها و خرده داستان‌های شبیه هم و بازیگرهای یکسان نیز بهره می‌برد.

گرمای چندانی ندارد و فضای سردی بر آنها حکم فرماست. البته ملودرام‌های ایتالیایی که بیشتر از شبکه ۲ پخش می‌شود کمی متفاوت‌ است و کیفیت بیشتری دارد.

مجموعه‌های تلویزیونی آلمانی نیز تقریبا همین شرایط را دارد، فقط با کمی کیفیت بهتر، اما با گذشت زمان ثابت شده است آنها هم دچار یکنواختی شده‌ و بیشتر درگیر داستان‌ها و موضوعات پلیسی است.

در این که ژانر پلیسی، پرطرفدار و جذاب است و تناسب درستی با مدیوم تلویزیون دارد، شکی نیست و قطعا باید در حد و اندازه این پتانسیل به پخش آثار پلیسی خارجی توجه شود.

اکنون دو سریال انگلیسی از شبکه ۴ و ۵ سیما در حال پخش است که جزو آثار متنوع‌تر مجموع سریال‌های خارجی به حساب می‌آید؛ سریال «دکتر مارتین» و «لینلی». به همین بهانه بر آنها مروری مختصر می‌کنیم.

● جزئیات با چاشنی طنز

دکتر مارتین که از سال ۲۰۰۴ میلادی از شبکه ‌ای‌تی‌وی پخش می‌شود، اگرچه کاملا یک سریال کمدی به حساب نمی‌آید، اما لحظات کمیک بسیاری دارد و کارگردان چه در موسیقی و چه دیالوگ‌ها و از اینها مهم‌تر در خلق موقعیت‌های دراماتیک سعی کرده از فضای جدی و سنگین دوری کند و این یکی از محاسن سریال به شمار می‌آید؛ چرا که سریال‌هایی که طی سال‌های اخیر ساخته شده‌ است داستان‌ها و فضایی کاملا جدی و خشک دارد و آن‌ سریال‌هایی که دارای این ویژگی نیست هم کاملا کمدی است.

کم هستند سریال‌هایی که داستان‌های تا حدودی جدی‌شان را با زبانی مفرح‌تر و به دور از بیانی خشک و تلخ روایت کنند.

رگه‌های طنز موجود در دکتر مارتین ظریفانه در اثر گنجانده شده و این اصلی‌ترین ویژگی مثبت سریال به حساب می‌آید البته ناگفته نماند در جذابیت‌های این سریال، لوکیشن بسیار زیبای آن نقشی کلیدی ایفا می‌کند.

داستان در یک دهکده ساحلی بسیار زیبا اتفاق می‌افتد و این به کارگردان و فیلمبردار سریال کمک شایانی کرده است تا دستشان برای خلق قاب‌هایی تماشایی و زیبا و البته تنوع بصری باز باشد.

نکته دیگری که از آن می‌توان به عنوان یک حسن بزرگ یاد کرد توجه و دقت کارگردان بر جزئیات اثرش است. در سریال دکتر مارتین بسختی یک پلان پیدا می‌کنید که بیرون از مرکز توجه قاب و در بک‌گراند، نابازیگرها چیدمان دقیقی نداشته باشند یا حرکاتی غیرواقعی انجام دهند.

در حقیقت کارگردان همانقدر که در مرکزیت صحنه‌های مورد نظر وقت صرف کرده است به همان میزان نیز در اطراف و حواشی آن نیز وسواس به خرج داده و نتیجه آن اثری یکدست و قابل باور شده است.

رئالیسم موجود در سریال بخوبی از آب درآمده و این به معنای آن نیست که با اثری رئالیسمی با ویژگی‌های مرسوم طرفیم.

سریال در صحنه‌پردازی‌ها توجه فراوانی به این واقعگرایی دارد، اما در لحن و شیوه روایت سعی کرده است از آن دوری کند و این تصمیم کاملا درستی است، چرا که مدیوم تلویزیون نسبت چندانی با آن رئالیسمی که بیشتر در سینما سراغ داریم، ندارد و تنها نیازش به واقعگرایی، باورپذیر بودن صحنه‌ها و القای حس جاری بودن زندگی است؛ چیزی که در سریال دکتر مارتین از آن بخوبی استفاده شده است.

البته نباید از دوبله نسبتا خوب این مجموعه تلویزیونی هم غافل شد. صداپیشگانی چون کسری کیانی، حمید منوچهری، امیر منوچهری، شهراد بانکی، اکرم بنایی و مریم جولینی در این مجموعه همکاری داشته‌اند و با درک درستی از فضا و لحن سریال توانسته‌اند جنبه‌های طنزآمیز آن را به مخاطبان ایرانی منتقل کنند.

● وارث پوآرو و هولمز

شبکه ۴ سیما چند سالی است به پخش برخی مجموعه‌های پرطرفدار خارجی اقدام می‌کند.

مجموعه‌هایی چون دوران کهن یا کارآگاه کهنه‌کار که اتفاقا در همین قاب کوچک نیز به آنها پرداخته‌ایم، جزو آثاری است که علاوه بر استقبال جهانی، در کشور خودمان نیز طرفداران پر و پاقرصی برای خودشان دست و پا و رضایت بسیاری از علاقه‌مندان به‌سریال‌های خارجی را جلب کرد.

شبکه ۴ به دلیل آن‌که کمتر درگیر مسائل کمی در حوزه فیلم و سریال است، سعی می‌کند با دستان بازتری به خرید و پخش این آثار اقدام کند و به همین دلیل اکنون به عنوان شبکه‌ای مطرح است که سریال‌های خارجی با کیفیت و درجه یک را روی آنتن می‌فرستد و همین نکته خیلی‌ها را در انتظار پخش سریال‌های جدید شبکه چهارم سیما گذاشته است.

کارآگاه لینلی، سریالی پلیسی ـ‌ معمایی است که برای اولین بار سال ۲۰۰۱ پخش شد و استقبال‌ از آن به نحوی بود که توانست تا سال ۲۰۰۷ روی آنتن بی‌بی‌سی بماند. این سریال طی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۷ توانست مخاطبان فراوانی را در کشور انگلستان برای خود دست و پا کند و همین زمینه‌ساز خرید و پخش آن از طرف بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران شد.

سریال همانند بیشتر آثار پلیسی و کارآگاهی حول محور یک افسر باهوش و ذکاوت پلیس است که در هر قسمت، درگیر پرونده‌ای جنایی و مرموز می‌شود.

شاید در نگاه اول، ظاهر ماجرا و شخصیت اصلی کلیشه‌ای و تکراری به نظر برسد. اما نکته اینجاست که اتفاقا وجه تمایز این سریال پلیسی با دیگر سریال‌های این ژانر در داستان‌ها و روند پاسخ‌دهی شخصیت اصلی به معماهاست و نباید صرف تکراری بودن ساختار اثر و شخصیت‌ها از آن دلسرد شد.

سریال با طرح داستان‌ها و موقعیت‌های پلیسی ـ معمایی خوب و هیجان‌انگیز سعی دارد مخاطب را جذب کند؛ چیزی که در بسیاری از آثار پلیسی تلویزیونی وجود ندارد و خلأ آن احساس می‌شود. معمولا هم این خلا به وسیله جلوه‌های ویژه و زد و خوردهای بی‌دلیل و غیرالزامی پر می‌شود.

در صورتی که طرح یک معمای درخشان و رمزگشایی هوشمندانه و قابل باور بیش از تمام این جنجال‌ها و زد و خوردها جذابیت و هیجان دارد.

ناتانیل پارکر، نقش‌آفرینی تامس لینلی را به عهده دارد و بخوبی از پس آن برآمده است. او جزئیاتی را که در مرحله نگارش فیلمنامه در شخصیت‌پردازی گنجانده شده‌ بدرستی درک کرده و خونسردی، ذکاوت و البته نگاه نافذ کاراکتر را بخوبی نشان داده است.

گفتنی است مجموعه تلویزیونی کارآگاه لینلی نیز مانند بسیاری از آثار پلیسی تلویزیونی و غیرتلویزیونی، قصه خود را از یک داستان مشهور به همین نام اقتباس کرده است؛ داستانی که الیزابت جورج بیش از ۲۰ سال قبل آن را نوشته است.

البته نویسندگان سریال با داستان‌ها به شکل دست و پا بسته روبه‌رو نشده‌اند و سعی کرده‌اند داستان‌ها با مسائل اجتماعی روز نیز بی‌ارتباط نباشد.

حسین گودرزی