تاثیر شیر خوردن بر روند تکامل دندان و فک کودک

از نظر علم تغذیه, این موضوع به اثبات رسیده که شیر مادر فواید فراوانی برای نوزاد دارد و به همه مادران توصیه می شود در صورت امکان, حتما از شیر خودشان به کودک بدهند و بی جهت شیشه شیر را جایگزین شیر خودشان نکنند

از نظر علم تغذیه، این موضوع به اثبات رسیده که شیر مادر فواید فراوانی برای نوزاد دارد و به همه مادران توصیه می‌شود در صورت امکان، حتما از شیر خودشان به کودک بدهند و بی‌جهت شیشه شیر را جایگزین شیر خودشان نکنند. هفته گذشته،‌ فدراسیون ارتودنتیست‌های فرانسه طی گزارشی اعلام کرد که شیر مادر نه تنها از بروز آلرژی و عفونت‌های روده‌ای- گوارشی و بروز اضافه‌وزن جلوگیری می‌کند بلکه سبب رشد زیبا و منظم صورت نوزادان می‌شود...

نوزاد پس از تولد با گرفتن پستان مادر می‌آموزد که زبان و فک پایین خود را پیش آورد و با انرژی تمام در حالی که تمامی ماهیچه‌های زبان، گونه، لب و فک درگیر است، شیر را بمکد. از آنجا که در هنگام تولد در تمامی نوزادان فک به طور کامل رشد نکرده است، مکیدن شیر از پستان مادر به رشد فک و همچنین تناسب دندان‌هایی که در آینده رشد خواهند کرد، کمک می‌کند. برای آگاهی یافتن بیشتر در این زمینه جناب دکتر جعفری، عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران توضیحات بیشتری ارایه داده‌اند:

شیر خوردن از پستان مادر برای تکامل دندان‌ها و فک مفید است. هنگام شیر خوردن از پستان مادر، عضلات بیشتری برای گرفتن شیر در مقایسه با خوردن شیر از شیشه به کار گرفته می‌شود. هنگام شیر خوردن از پستان مادر، کودک میزانی بیشتر از نوک پستان را داخل دهان می‌کند،‌ فک به سمت بالا و پایین حرکت می‌کند و پستان را با تمام قوا برای خروج شیر فشار می‌دهد. برای دستیابی کامل کودک به این هدف عضلات کودک، فعالیت شیردوشی را انجام می‌دهند. این عمل موجب فرم گرفتن مناسب فک‌ها شده و دندان‌هایی سالم با قرار گرفتن در مسیر رویشی درست و بدون انحراف انتظار می‌رود.

یکی از عواملی که موجب بروز دندان‌های غیرطبیعی شده و کودکان را به سوی درمان‌های ارتودنسی و یا گفتار درمانی هدایت می‌کند، الگوی تغذیه‌ای غیرطبیعی است که تحت عنوان «تانگ‌تراست» شناخته می‌شود. این مشکل در میان کودکانی که از طریق شیشه تغذیه می‌کنند، شایع‌تر است و اغلب در میان کسانی که از پستان تغذیه می‌کنند، دیده نمی‌شود زیرا در تغذیه با پستان، زبان برای گرفتن شیر تلاش می‌کند و در تغذیه با شیشه زبان برای توقف و به اندازه نیاز شیر آمدن، فعالیت می‌کند، یعنی در کودکی که با پستان مادر تغذیه می‌شود، لثه‌ها و فک پایین با نیروی بیشتری برای گرفتن شیر فعالیت می‌کنند، در حالی که کودکی که با شیشه تغذیه می‌شود، مجبور نیست فک‌هایش را با انرژی بیشتری به کار گیرد زیرا با مکیدن ساده نیز یک جریان سریع شیر را خواهد داشت. در حقیقت شیر اغلب خیلی آزادانه‌تر سرازیر می‌شود و کودک مجبور نیست که یاد بگیرد چگونه خودش را برای دریافت غذا سازگار کند. دلیل دیگر این است که کودکانی که از پستان تغذیه می‌کنند، بیش از نیازشان پستان را می‌مکند و لذا تمایل کمتری به اینکه انگشتان را بمکند، دارند اما کودکانی که از شیشه تغذیه می‌شوند مجبورند مکیدن سر شیشه را، به دلیل ورود هوا، سریع‌تر قطع کنند، در حالی که در مورد پستان مادر، چنین نیست. البته از موارد فوق نباید چنین برداشت شود که همه کودکانی که از شیشه، استفاده می‌کنند به مشکلات دندانی فکی مبتلا می‌شوند بلکه باید به یاد داشت که تغذیه از پستان مادر، نسبت به شیشه شیر، تکامل بهتری به فک و دندان‌ها می‌دهد.

● مادران چگونه باید به کودک شیر بدهند؟

▪ در جایی راحت بنشینید، به طوری که کمر شما صاف باشد و به جایی تکیه داده باشید.

▪ اگر لازم است زانوهایتان را خم کنید ولی ترجیحا پاهایتان را دراز کنید تا برای گرفتن نوزاد مجبور نباشید به ماهیچه‌های پا فشار آورید.

▪ از بالشتک برای نگه‌داشتن نوزادتان استفاده کنید تا فشار زیادی به دستتان نیاید اما وقتی به شیردهی عادت کردید، می‌توانید آن را کنار بگذارید.

▪ برای آنکه نوزاد درست شیر بنوشد، باید قسمت زیادی از پستان را درون دهان ببرد. لب پایینی و زبان باید با پستان در تماس باشد و تمامی قسمت پایینی نوک رنگی پستان در دهان قرار داشته باشد.

▪ از آنجا که نوک پستان به این ترتیب در ته دهان نوزاد قرار دارد، پس زبان تماسی با نوک آن نداشته و سبب آزار مادر نمی‌شود.

▪ به محض آنکه دیدید فک پایین نوزاد شما حرکات کوچکی دارد، به این معنی است که او گرسنه و آماده شیر نوشیدن است.

● چند تحقیق جالب

نکته جالبی که تاکنون بسیاری از دندانپزشکان به آن توجه کرده‌اند، این است که سر پستانک شیشه شیر سفت‌تر از نوک پستان است. سختی آن در حین مک زدن سبب می‌شود حالت فک از شکل صحیح U خارج شده و به V شباهت پیدا کند. محققان موسسه Labbock et Hendershot در سال ۱۹۸۷ این موضوع را در میان ۹۶۹۸ کودک مورد بررسی قرار دادند. ۳۲ درصد کودکانی که کمتر از سه ماه و ۹/۱۵ درصد کودکانی که کمتر از ۱۲ ماه شیر نوشیده بودند، مشکل فک V شکل داشتند. بررسی‌ها نشان داد این میزان در میان کودکانی که از شیشه شیر خورده‌اند ۸۴/۱ مرتبه بیشتر است. پیش از آن در سال ۱۹۷۳، تحقیقات آکادمی ارتودنتیست‌های آمریکا اعلام کرده بود ۸۹ درصد کودکان ۱۲ تا ۱۷ ساله آمریکا دچار مشکلات فرمی فک هستند که اکثر آنان یا با شیشه شیر نوشیده‌اند یا مدت بسیار کمی شیر مادر خورده‌اند یا بعد از آن عادت زیادی به مکیدن انگشت داشته‌اند.

● بررسی جمجمه یک زن هندی مربوط به قرون وسطی

برایان پالمر، دندانپزشکی ۲۷ ساله برای تحقیقات بیشتر در رابطه با هارمونی صورت و ارتباط آن با نوشیدن شیر از پستان مادر تصمیم گرفت، جمجمه یک زن هندی مربوط به قرون وسطی را با جمجمه انسان‌های کنونی مقایسه کند. فک این انسان قرون وسطی کاملا U شکل بود، جمجمه‌ای گرد و دندان‌هایی مرتب داشت اما جمجمه‌های کنونی فکی V شکل با دندان‌هایی نامرتب دارند. بررسی‌ها نشان داده است دلیل نافرمی فک و جمجمه در عصر حاضر کاهش شیردهی از طریق پستان به نوزادان و رواج شیردهی از طریق شیشه است. متاسفانه شکل فک به صورت ارثی به نسل بعد منتقل می‌شود.