مچ اندازی برای سرمایه

حتی در رکود بین المللی ۲۰۰۹, عربستان متجاوز از ۳۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب کرده است

سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان، طی سال ۲۰۰۹ رقم ۱۱۴/۱ تریلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از آن ۳۷ درصد کاهش داشته است. بر اساس گزارش UNCTAD آمریکا همچنان به عنوان بزرگترین مقصد سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۹ شناخته شده است.

و چین و فرانسه با ۹۵ و ۶۰ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. بعد از این ۳ کشور، کشورهای هنگ کنگ، انگلستان، روسیه، آلمان، عربستان، هند و بلژیک به ترتیب با ۴۸،۴۶، ۳۹، ۳۷، ۳۶، ۳۵ و ۳۴ میلیارد دلار، در رتبه های چهارم تا دهم از نظر جذب سرمایه گذاری های خارجی طی سال ۲۰۰۹ قرار داشته اند.

این گزارش با توجه به وضعیت سرمایه گذاری ها در نیمه اول سال ۲۰۱۰ پیش بینی کرده که سال جاری میلادی، سال رشد سرمایه گذاری مستقیم در جهان باشد. به تحلیل «اقتصاد ایران»، بحران مالی جهانی و رکود اقتصادی حاکم بر جهان که از سال ۲۰۰۸ آغاز شد، از عوامل اصلی کاهش سرمایه گذاری در سال ۲۰۰۹ بوده که با کاهش بحران و خروج کشورها از رکود، شاهد بهبود این شاخص در سال جاری هستیم. پیش بینی آنکتاد این است که شاخص مذکور در سال ۲۰۱۰ به ۲/۴ تریلیون دلار برسد.

سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه و نوظهور در سال ۲۰۰۹ با کاهش ۲۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۰۸ به ۵۴۸ میلیارد دلار رسیده، در حالی که این رقم در کشورهای توسعه یافته با ۴۴ درصد کاهش، ۵۶۵ میلیارد دلار بوده است. در تحلیل آمار اخیر نیز می توان به تأثیر بیشتر بحران و رکود جهانی بر اقتصاد کشورهای پیشرفته- از جمله آمریکا و اروپا-که به نوعی مهد تولید بحران نیز بودند، اشاره کرد.

● اوضاع منطقه

بر اساس گزارش آنکتاد، منطقه خاورمیانه نیز همچون مناطق دیگر با کاهش حجم سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۹ مواجه شده است. در مجموع، حجم سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در خاورمیانه از ۹۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ به ۶۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ رسیده که کاهش ۲۵ درصدی را نشان می دهد. عربستان با جذب ۵/۳۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی، در رتبه اول منطقه قرار داشته است. پس از این کشور، قطر با جذب ۷/۸ میلیارد دلار، ترکیه با ۶/۷ میلیارد دلار و لبنان با ۸/۴ میلیارد دلار، به ترتیب در رتبه های دوم و سوم و چهارم جای گرفته اند. به موازات کاهش ورود سرمایه ها به خاورمیانه، حجم سرمایه خروجی از این منطقه با ۳۷ درصد کاهش در سال ۲۰۰۹ مواجه شده و به ۲۷ میلیارد دلار رسیده است.

کویت با سرمایه گذاری ۷/۸ میلیارد دلاری در رتبه اول منطقه از این نظر قرار داشته است. پس از این کشور، عربستان با ۵/۶ میلیارد دلار و قطر با ۷/۳ میلیارد دلار، به ترتیب در رتبه های دوم و سوم جای گرفته اند. گفتنی است ایران در آمار منطقه خاورمیانه که با عنوان "آسیای غربی" در گزارش آنکتاد آمده است، قرار داده نشده و در بخش آسیای جنوبی ذکر گردیده است.

● جایگاه ایران

بر اساس گزارش آنکتاد، حجم سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۰۹ با ۸۶ درصد رشد نسبت به سال قبل مواجه شده و از ۶۱۵/۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸ به ۰۱۶/۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ رسیده است. در مقابل، سرمایه گذاری مستقیم ایران در کشورهای دیگر طی سال گذشته میلادی، تا رقم ۳۵۶ میلیون دلار تنزل کرده است.

همچنین در این گزارش، میزان ورود سرمایه به ایران از سال ۱۹۹۰ تا پایان سال ۲۰۰۹ رقم ۹۸/۲۳ میلیارد دلار اعلام شده است و از این حیث، کشورمان در بین ۱۴ کشور خاورمیانه، در رده ششم قرار گرفته است. از بُعد سرمایه گذاری در دیگر کشورها نیز، ایران با رقم ۲۰۹/۲ میلیارد دلار طی دوره ۲۰ سال مذکور، جایگاه هشتم خاورمیانه را به خود اختصاص داده است.

ملاحظه می شود ایران در هر دو شاخص مذکور، با کشورهای منطقه فاصله دارد. البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که تحریم های ناعادلانه علیه کشور، ورود سرمایه به ایران را با دشواری های زیادی مواجه کرده و رشد ۸۶ درصدی سرمایه گذاری خارجی در کشور در این شرایط قابل توجه است.