تغییر فرهنگ رانندگی

تقریباً تمامی ساکنین شهرهای بزرگ اعم از رانندگان و عابرین از وضعیت ترافیک شهری گله مند می باشند

تقریباً تمامی ساکنین شهرهای بزرگ اعم از رانندگان و عابرین از وضعیت ترافیک شهری گله مند می باشند. معضل ترافیک شهری بیش از آنکه متاثر از کمبودهای فنی و امکانات ساختاری حمل و نقل شهری باشد، متاثر از فضای فرهنگی غالب در این حوزه است. توقف خودروها روی خطوط عابر پیاده، بوق زدن های بی مورد، سرعت های غیر مجاز، انجام حرکات نمایشی، تغییر لاین و گردش به چپ و یا راست بدون زدن راهنما، برخوردهای لفظی و فیزیکی رانندگان به محض وقوع تصادف و ... قطعاً مواردی است که ارتباطی با امکانات حمل و نقل شهری ندارد و در صورتی که فرهنگ صحیح استفاده از خودرو در جامعه رواج یابد عوارض مورد اشاره نیز به شدت کاهش خواهند یافت.

به نظر می رسد تغییر ذائقه فرهنگی، صرفاً با ارشادات کلامی، توصیه های اخلاقی، الزامات قانونی و حتی اعمال مجازات های شدید نیز – لااقل در کوتاه مدت – محقق نمی گردد. الزامات قانونی در کنار تبلیغات مناسب قادر است تغییرات فرهنگی را در کوتاه ترین زمان ممکن – که کوتاه ترین زمان نیز زمانی طولانی خواهد بود – عملی سازد.

در این نوشتار موضوع نظم بخشی به وضعیت توقف و تردد خودروها در تقاطع های شهری(چهار راه ها و سه راه ها) مد نظر بوده و پیشنهاد ارائه شده نیز صرفاً محدود به همین حوزه می باشد.

● وضعیت موجود :

وضعیت ترافیکی تقاطع های شهری، مورد مناسبی جهت واکاوی فرهنگ رانندگی در جامعه ما می باشد. توقف خودروها روی خطوط عابر پیاده، تصادفات سنگین در تقاطع ها و نزاع های متعاقب آن، صحنه های عادی و تکراری اکثر تقاطع های شلوغ امروز شهرهای کشور ما است. با وجود آنکه برخی از تقاطع های اصلی، مجهز به دوربین کنترل ترافیک می باشند، مع الوصف این ابزار نظارتی در کاهش صحنه های مورد اشاره توفیق چندانی نداشته است. احتمالاً علت این واقعیت را باید در فقدان تبلیغات مناسب جستجو نمود. مشابه این حالت، وضعیتی است که کالای با کیفیتی توسط تولید کننده ای به بازار عرضه گردیده ، لکن به دلیل عدم تبلیغات در خصوص ویژگی های محصول، تقاضای مناسبی برای کالا – به رغم اینکه کالا در فروشگاه ها در معرض دید مشتریان است – وجود ندارد. دوربین کنترل ترافیک تقاطع ها، مشابه همین کالای با کیفیت اما فاقد تبلیغات است.

● راه کار پیشنهادی :

جهت آزمون فرضیه ارائه شده، ضروری است تعدادی از تقاطع های شلوغ و فاقد دوربین کنترل ترافیک انتخاب و طی دوره مشخصی (برای مثال یک دوره یک ماهه) ، رفتار رانندگان به صورت نامحسوس و با استفاده از دوربین ثبت گردد، سپس در انتهای دوره، تقاطع ها به دوربین های کنترل ترافیک مجهز و در اطراف تقاطع ها پرده های بزرگی با عباراتی همچون "راننده گرامی : تقاطع مجهز به دوربین ثبت تخلفات می باشد. لطفاً هنگام قرمز بودن چراغ راهنمایی، پشت خطوط عابر پیاده توقف نمایید" و یا "راننده گرامی : تخلفات رانندگی توسط دوربین مرکز کنترل ترافیک ثبت می شود" نصب گردد. تجهیز تقاطع ها به بلندگو و بعضاً اعلام تخلف برخی رانندگان توسط اپراتور کنترل ترافیک (از محل مرکز کنترل ترافیک و بدون حضور فیزیکی در محل تقاطع) در نظم بخشی بیشتر به خودروها موثر خواهد بود. در روزهای نخست تجهیز تقاطع ها به وسایل ثبت تخلفات، حضور مامور راهنمایی و رانندگی در محل ضروری می باشد. مامور راهنمایی در صورت مشاهده تخلف رانندگان باید صرفاً به دوربین کنترل ترافیک اشاره نموده و از صدور برگ جریمه حضوری خودداری نماید. این رفتار، بر باور رانندگان مبنی بر کنترل هوشمند، سیستماتیک و بی اغماض تقاطع ها خواهد افزود. در روزهای بعد مامور راهنمایی نباید در تقاطع حضور داشته باشد. ضمناًً جهت افزایش باور پذیری کنترل هوشمند تقاطع ها باید گزارشاتی از اتاق های کنترل ترافیک و نحوه ثبت تخلفات رانندگان از طریق شبکه های تلویزیونی پخش گردد. نتایج حاصل از دوره تجهیز تقاطع ها به دوربین با دوره قبل از آن مقایسه گردیده و در صورت مثبت بودن نتایج، سایر تقاطع های اصلی نیز به تدریج به دوربین های کنترل ترافیک مجهز گردیده و این بار صرفاً تابلوی کوچکی مبنی بر تجهیز تقاطع به دوربین ثبت تخلفات در یکی ازمسیرهای تقاطع نصب گردد که بعدها وپس از اصلاح رفتار رانندگان و تثبیت آن، این تابلوها نیزباید به تدریج برچیده شوند.

جهت ارزیابی رفتار رانندگان در هنگام وقوع تصادفات باید تیمی مرکب از تعدادی روانشناس به تحلیل رفتارهای مشاهده شده پرداخته و راه کارهای عملی جهت تقلیل رفتارهای خشن ارائه نمایند. در صورتی که داده های آماری در حد کفایت گردآوری شده باشند و تیم روانشناسی نیز از ترکیبی قوی برخوردار باشد قاعدتاً راه کارهای متفاوتی برای مناطق مختلف شهری متناسب با سطح و سبک زندگی ساکنین آن منطقه ارائه خواهد گردید.

● آثار اجرای پیشنهاد :

▪ مهمترین نتیجه قابل وصول از اجرای این پیشنهاد، اصلاح بخشی از رفتار رانندگان شهری و تعهد بیشتر آنان به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی می باشد(اصلاح بخش از فرهنگ رانندگی).

▪ کاهش تعداد تصادفات و کاهش خسارات مالی و جانی وارده به رانندگان و کاهش خسارات مالی وارده به شرکت های بیمه و طبعاً کاهش حجم کاری مامورین راهنمایی و رانندگی در رسیدگی به تصادفات و باز کردن گره ترافیکی ایجاد شده به واسطه تصادفات از دیگر نتایج ملموس اجرای این پیشنهاد است.

▪ نمایش رفتارهای خشن از جانب رانندگان در هنگام وقوع تصادفات، به دلیل آنکه رانندگان از ثبت رفتارهای خود توسط دوربین کنترل ترافیک آگاه می باشند کاهش خواهد یافت.

▪ کاهش تصادفاتی که از اجرای این پیشنهاد منتج می گردد منجربه کاهش وقوع خسارات به خودروهای عبوری نیز می شود. وجود خرده شیشه ها و قطعات جداشده از خوردهای تصادفی در محل تصادف منجر به ایجاد خسارت برای خودروهای گذری و حتی وقوع تصادفات جدید خواهد گردید ضمن آنکه جمع آوری ضایعات مزبور نیز دردسری برای مامورین نظافت شهرداری ها می باشد.با کاهش تعداد تصادفات ، این عوارض نیز تقلیل خواهند یافت.

در خاتمه یادآوری این نکته ضروری است که تجهیز تمامی تقاطع های شهری به تجهیزات ثبت تخلفات، حداقل در کوتاه مدت امری بعید است و پیشنهاد ارائه شده صرفاً با رویکرد اصلاح فرهنگ رفتار رانندگی و ملکه شدن آن در اذهان شهروندان – چه دوربینی باشد و چه نباشد - ارائه شده است.

نویسنده : محمد کشوریان مقدم