آی زخم چهره آبی ات پیدا نیست

مزایا و معایب پانسمان مرطوب در درمان اگزما

هم‌اکنون بیش از ۲۶ میلیون آمریکایی از اگزما رنج می‌برند. متاسفانه این رقم هر سال رو به افزایش است. در مورد پوست‌های متورم و قرمز رنگ خارش‌داری که تجویز پماد، کرم و داروهای خوراکی در درمان اگزمای آنها موثر نبوده‌اند، بانداژ مرطوب جایگاه ویژه‌ای می‌یابد. بانداژهای مرطوب قادرند در عین حال که به پوست تحریک‌شده رطوبت مورد نیاز را می‌بخشند، بهبود قابل‌توجهی در سایر علایم آزاردهنده بیماری ایجاد کنند...

امروزه اهمیت پانسمان مرطوب در درمان اگزما و به خصوص در درمان درماتیت آتوپیک شدید به اثبات رسیده است. مطالعات نشان داده‌اند که پانسمان مرطوب به شکل موثری رطوبت از دست‌رفته پوست را برگردانده و علایم اگزما را خاموش می‌کند.

در یک تحقیق کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک شدید که به سایر درمان‌های دارویی و غیردارویی پاسخ نداده بودند، با پانسمان مرطوب تحت درمان قرار گرفتند. در تمامی این بیماران بهبود قابل‌توجهی در وضعیت بیماری مشاهده شد. در مدت زمان یک هفته پس از شروع درمان با پانسمان مرطوب، حدود ۷۴ درصد کاهش در میزان خارش گزارش شد و این کودکان در ساعات کمتری از شب بی‌خوابی ناشی از علایم آزاردهنده بیماری را تجربه کردند. بعد از گذشت دو هفته از شروع درمان، بهبود زیادی در کلیه علایم بیماری مشاهده شد.

به طور کلی بازبرگرداندن رطوبت از دست رفته پوست، خواب شبانه آسوده‌تر، فروکش کردن التهاب و قرمزی، کاهش دفعات خارش و کاهش میزان آلودگی پوست به استافیلوکوک اورئوس و در نتیجه احتمال کمتر عفونت ثانویه از جمله مزایای پانسمان مرطوب هستند.

پانسمان مرطوب معایبی نیز دارد. برخی از کودکان تلاش خواهند کرد پانسمان را از روی پوستشان بردارند و تحمل آن در طول شب برایشان خوشایند نیست. باید به والدین کودک خاطرنشان کنید که دمای اتاق کودک را در حدی نگاه دارند که او احساس سرما نکند، زیرا به دلیل پانسمان مرطوب، کودک زودتر و بیشتر از شرایط بدون پانسمان احساس سرما خواهد کرد.

● پانسمان مرطوب چیست؟

پانسمان مرطوب، همان‌طور که از اسمش پیداست، عبارت است از بانداژ مرطوب نواحی آسیب‌دیده پوست. معمولا روی بانداژ مرطوب- با هدف محفوظ نگه داشتن رطوبت- بانداژ خشک قرار داده می‌شود. پانسمان مرطوب را می‌توان روی پوست قسمت‌های مختلف بدن، حتی صورت به کار برد. به طور معمول طول مدت درمان با پانسمان مرطوب بیش از یکی دو هفته نیست.در ساعاتی از روز که روی پوست مبتلا به اگزما پانسمان مرطوب قرار داده نمی‌شود، باید رطوبت پوست را با کمک مرطوب‌کننده‌ها حفظ کرد. برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن درمان اگزما با پانسمان مرطوب، باید طی درمان از تماس با مواد حساسیت‌زا و نیز هر عاملی که ممکن است باعث شعله‌ور شدن اگزما شود، خودداری شود.

همان‌طور که گفته شد، پانسمان مرطوب نه تنها در درمان اگزما موثر است، در مورد مبتلایان به درماتیت آتوپیک شدید نیز توصیه می‌شود. در واقع در هر دو بیماری فواید این درمان یکسان است. به هر حال در مواردی به علت افزایش خطر عفونت‌های پوستی و فولیکولیت از استفاده از پانسمان مرطوب اجتناب می‌شود.

اگزما یا درماتیت؟

اگرچه واژه‌های اگزما و درماتیت معمولا مترادف هم به کار می‌روند، تعاریفی جداگانه دارند. درماتیت، انواع مختلف التهاب‌های پوستی را شامل می‌شود. اما اگزما، واکنشی است که از نظر بافت‌شناسی به صورت اسپونژیوز با درجات متفاوتی از آکانتوز و ارتشاح سطحی دور عروقی لنفوهیستوسیتی بروز می‌کند. تابلوی بالینی اگزما شامل خارش، قرمزی، پوسته‌ریزی و ضایعات پاپولووزیکولر است. بنابراین اگزما خود نوعی درماتیت محسوب می‌شود، در حالی که هر درماتیتی اگزما نیست. اگزما از یک کلمه یونانی به معنای «جوش برجسته» گرفته شده است. این بیماری یک واکنش پوستی به محرک‌های درون‌زاد یا برون‌زاد است. اگزما ممکن است از نوع حاد باشد که با پوستی قرمز، گرم، متورم و خارش‌دار تشخیص داده می‌شود. ضایعات اگزما اشکال متغیری دارند و ممکن است وزیکول‌های حاوی مایع شفاف مشاهده شود. اگزمای تحت حاد، همان علایم قرمزی و تورم پوست را دارد، ولی وزیکول‌ها کمتر دیده می‌شود. اگزمای مزمن شکل نهایی این بیماری است.

درماتیت آتوپیک (در گروه اگزما با عامل درون‌زاد) در واقع نوعی اختلال ژنتیکی است که هنوز پاتوژنز آن دقیقا مشخص نیست، اما اخیرا بر تغییرات ایمونولوژیک در این بیماری تاکید زیادی شده است. اهداف درمانی درماتیت آتوپیک شامل حذف التهاب و عفونت، حفظ و بازسازی سدشاخی پوست با کمک نرم‌کننده، کاربرد ضدخارش‌ها برای کاهش آسیبی که خود شخص برای پوست گرفتار ایجاد می‌کند و کنترل فاکتورهای تشدیدکننده است. استفاده از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برای تسکین خارش بیماران مفید است. مصرف کورتیکواستروییدهای سیستمیک همانند پردنیزولون خوراکی به ندرت در درمان درماتیت آتوپیک مزمن اندیکاسیون دارد. گاهی اوقات یک دوره درمان با کورتیکواسترویید خوراکی لازم می‌شود. گرچه درمان با کورتیکواستروییدهای سیستمیک بهبود قابل توجهی را به دنبال دارد، ممکن است قطع دارو سبب شعله‌ورشدن ناشی از عدم مصرف شود. کاربرد کورتیکواستروییدهای موضعی و نرم‌کننده‌ها از پدیده تشدید حاصل از قطع دارو جلوگیری می‌کند.

درمان عوامل عفونی در درماتیت آتوپیک نیز اهمیتی زیادی دارد. آنتی‌بیوتیک‌های ضداستافیلوکوکی در درمان بیمارانی که عفونت یا کلونیزاسیون با استاف اورئوس دارند، توصیه می‌شود. اریترومایسین و ماکرولیدهای جدیدتر نظیر اریترومایسین و کلاریترومایسین برای بیمارانی که به سوش‌های استاف اورئوس کلونیزه نیستند، موثر است. برای استاف مقاوم به ماکرولیدها یک پنی‌سیلین پنی‌سیلیناز مقاوم (دی‌گلوکزاسیلین، اگزاسیلین یا کلوگزاسیلین) ارجح است. موپیروسین موضعی در درمان ضایعات عفونی‌شده موثر است. با این وجود در بیماران مبتلا به عفونت ثانویه، یک دوره آنتی‌بیوتیک سیستمیک توصیه می‌شود.

درمان‌های جدیدتری که امروزه در مورد درماتیت آتوپیک مطرح‌اند، عبارتند از آلرژن ایمونوتراپی، اینترفرون گاما (اینترفرون گاما که IgE را مهار می‌کند)، سیکلوسپورین و FK۵۰۶، اکستراکورپورال فوتوفرزیس و مهارکننده‌های فسفودی استراز.

از آنجا که در شرح حال این بیماران حساسیت به مواد غذایی خاصی وجود دارد، در پیش گرفتن یک رژیم غذایی کنترل‌شده در خاموش نگهداشتن بیماری موثر است. چند غذا عامل ۹۰ درصد پاسخ‌های مثبت آزمون تحریکی غذایی در کودکان است. این غذاها به ترتیب فراوانی عبارتند از تخم‌مرغ، بادام زمینی، شیر، ماهی و غلات. پس از خوردن غذاهایی که سرشار از هیستامین هستند (مانند ماهی، پنیر، ترشی و کلم) عود مشخص درماتیت آتوپیک در ۵۰ درصد بیماران گرفتار مشاهده می‌شود.

منبع: EczemaNet Article

دکتر شیرین میرزازاده