ویتامین‌ها

● ویتامین‌ها:
در غذائی که روزانه مصرف می‌شود علاوه بر سه ماده اصلی که قسمت اعظم حجم و وزن غذا را تشکیل می‌دهد (پروتئین چربی و مواد قندی نشاسته‌ای) مواد دیگری نیز وجود دارند که …

ویتامین‌ها:

در غذائی که روزانه مصرف می‌شود علاوه بر سه ماده اصلی که قسمت اعظم حجم و وزن غذا را تشکیل می‌دهد (پروتئین چربی و مواد قندی نشاسته‌ای) مواد دیگری نیز وجود دارند که از لحاظ مقدار غالباً فوق‌العاده کم بوده ولی از نظر اعمالی‌که در بدن انجام می‌دهند بسیار مهم می‌باشند. یک دسته از این مواد ویتامین‌ها هستند و دسته دیگر املاح می‌باشند.

ویتامین‌ها مواد شیمیائی مخصوصی هستند که در بدن انسان عمل حیاتی مهمی را عهده‌دار بوده و اگر برای مدت طولانی از طریق غذا به بدن نرسند اختلالاتی ایجاد می‌گردد که به‌نام کمبود ویتامین یا آویتامینوژ نامیده می‌شود.

در قدیم این ناراحتی‌ها به‌صورت مختلف دریانوردان را که ناچار بودند مدت‌های زیاد در دریاها و اقیانوس‌ها راهپیمائی کنند و از غذاهای تازه محروم بودند رنج می‌داد و از همان اوان پی برده بودند که این عوارض با مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه به‌صورت معجزه‌آسائی برطرف می‌شود.

ویتامین‌ها برحسب اینکه در چربی‌ها یا در آب حل شوند به دو دسته تقسیم می‌شوند:

ویتامین‌های محلول در چربی

ویتامین A (آ)

اثرات ویتامین A در بدن

الف) اثر ویتامین A در رشد و نمو. این ویتامین در رشد بدن دخالت نام دارد و به‌طور تجربی دیده شده چنانچه یک حیوان آزمایشگاهی را در معرض کمبود این ویتامین قرار دهند رشد او متوقف می‌شود در بین مردم هم مطالعات نشان می‌دهد اطفالی که در دوران کودکی به اندازه کافی ویتامین آ در غذاهای آنها نبوده است رشد آنها کم بوده.

ب) اثرات ویتامین آ در حفاظت پوست و مخاط‌ها - ویتامین آ باعث نرمی پوست بدن و طراوت آن می‌گردد. و چنانچه فردی به اندازه کافی ویتامین A مصرف نکند پوست بدن او خشک شده، پوسته پوسته می‌شود این کیفیت مخصوصاً در اواخر زمستان که مصرف سبزیجات و لبنیات کم است بیشتر مشاهده می‌گردد.

در مخاط نیز ویتامین آ اثر کرده مخصوصاً مخاط چشم و مجاری تنفس و گوارش و حتی ادراری در اثر ویتامین A طراوت و نرمی خود را حفظ می‌کند و در اثر کمبود ویتامین آ قرنیه چشم ممکن است خشک و کدر گردد و در گوشه‌های چشم نقاط آهکی شکلی مشاهده گردد. در مخاط تنفس عده‌ای معتقد هستند که کمبود این ویتامین سبب سرماخوردگی و برونشیت می‌گردد و به همین دلیل است که برای پیشگیری از سرماخوردگی مصرف ویتامین A را توصیه می‌کنند ولی مصرف بیش از حد ویتامین A برای جلوگیری از عفونت‌های کمکی نمی‌کند.

ج) ویتامین A به‌علت اثری که در ماده رنگی ته‌ چشم دارد در قدرت بینائی و تطابق نیز وارد می‌شود. و مخصوصاً در موارد و مواقعی‌که نور کم است هنگام غروب آفتاب و شب‌ها قوه بینائی خیلی ضعیف می‌شود و به این کیفیت شب‌کوری اطلاق می‌شود. ولی در همه حالات علت شبکوری کمبود ویتامین A نمی‌باشد. کمااینکه خشکی و دانه‌های روی پوست هم همیشه علامات اختصاصی کمبود ویتامین A نیست.

ویتامین A در میوه‌جات و سبزیجات به‌صورت بتاکاروتن وجود دارد که آن را از نظر ارزش یا جزئی اختلاف با ویتامین A خالص برابر می‌دانند. بتاکاروتن بیشتر در سبزیجات وجود دارد و هر چه سبزی تیره‌رنگ‌تر باشد بتاکاروتن آن بیشتر است بنابراین بتاکاروتن در برگ‌های خارجی کاهو بیشتر وجود دارد تا برگ‌های وسط کاهو.

کبد یا جگر قدرت ذخیره ویتامین A را دارد و به همین جهت است که اگر کسی برای مدت کوتاهی در معرض کمبود ویتامین A در غذای روزانه قرار گیرد بدن می‌تواند از ذخایر کبد استفاده کند و علائمی از کمبود ظاهر نسازد اصولاً جگر حیوانات غذای بسیار غنی از ویتامین A می‌باشد.

همان‌طور که کمبود ویتامین A در بدن ایجاد عوارضی می‌کند مصرف بیش از حد آن نیز چه از طریق خوراکی و چه از طریق تزریق ایجاد عوارضی نظیر سرگیجه و حالت تهوع و استفراغ می‌نماید که اثر مسمومیت از ویتامین A می‌باشد. بنابراین برای سلامتی بدن باید همانقدر ویتامین A مصرف کنند که مورد احتیاج بدن است.