بیماری آکنه از بروز تا درمان

در میان بسیاری از مخاطرات بهداشتی که در دوره نوجوانی گریبانگیر فرد می شود, آکنه و جوش های پوستی یکی از شایع ترین آن هاست

در میان بسیاری از مخاطرات بهداشتی که در دوره نوجوانی گریبانگیر فرد می شود، آکنه و جوش های پوستی یکی از شایع ترین آن هاست. بسیاری از نوجوانان همراه با اولین نشانه های بلوغ، تکانه های رفتاری و هیجانی از خود بروز می دهند و از آن جا که ناخودآگاه در تلاش برای کسب هویت خود هستند، همه امور ثابت و شناخته شده اجتماعی و خانوادگی را به چالش می کشانند. این تغییر رویه که ممکن است با استرس و اضطراب فراوانی همراه باشد ، به بروز جوش های پوستی و آکنه منجر می شود و یک دل مشغولی دیگری برای نوجوانان که به ظاهرشان اهمیت زیادی می دهند، درست می کند. این بیماری که در ۸۰ درصد نوجوانان مشاهده می شود همواره یکی از سوژه هایی است که خوانندگان روزنامه خواستار پرداختن به آن هستند از این رو با یکی از متخصصان پوست و مو تماس گرفتیم تا از چند و چون آن اطلاعاتی به دست آوریم .

● آکنه ، بیماری مزمن

آکنه بیماری مزمنی است که درمان آن ممکن است سال ها طول بکشد. دکتر مسعود ملکی متخصص پوست و مو و مدیر گروه بیماری های پوستی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این نکته به خراسان می گوید: آکنه معمولا از سنین بلوغ روی پوست ظاهر می شود.علت اصلی آن فعالیت های هورمون های جنسی در دوران بلوغ و افزایش چربی پوست است. میکروب «پروپیونی باکتریوم آکنه» در این شرایط فعالیت خود را شروع می کند و از سوی دیگر افزایش ماده شاخی غدد چربی پوست و التهاب در کنار یکدیگر، به بروز آکنه در پوست منجر می شود.

البته نمی توان زمینه وراثت را نادیده گرفت. معمولا کسانی که آکنه دارند در بین اعضای خانواده شان سابقه ابتلا به آکنه وجود دارد. درباره رژیم غذایی مطالعات متعددی انجام و تاثیر آن اثبات شده است اما درباره این که چه ماده ای در بروز آکنه نقش مهمی دارد، بحث هایی وجود دارد، در میان عامه تصور بر این است که مصرف شکلات، تنقلات ، آجیل باعث بروز آکنه می شود به تازگی درباره تاثیر مواد لبنی بر پیدایش آکنه نظریه هایی مطرح شده است . اما نکته این جاست که فقط خود فرد می تواند تشخیص دهد که کدام ماده غذایی بر افزایش تعداد آکنه در صورت وی تاثیر دارد. مثلا ممکن است کسی متوجه شود که مصرف تخمه باعث افزایش آکنه در صورتش می شود.

از آن جا که تخمه ماده غذایی ضروری نیست، می توان آن را حذف کرد. اما در مواردی مشاهده شده است که به عنوان نمونه فردی سال ها تخم مرغ مصرف نمی کند به این دلیل که باعث آکنه می شود این در حالی است که تخم مرغ حاوی پروتئین، آهن و بسیاری املاح دیگر است و حذف کامل آن در رژیم غذایی مورد تایید نیست.دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به یکی دیگر از عوامل تشدید آکنه می گوید: تعریق آکنه را تشدید می کند و افرادی که در محیط های گرم هستند. بیشتر به تبعات این عارضه دچار می شوند. استرس، نزدیک شدن به دوران قاعدگی در دختران ، مصرف برخی از داروها و مکمل ها هم در ایجاد و هم تشدید آکنه نقش دارد. ۷۰ درصد دختران قبل از دوران قاعدگی دچار آکنه می شوند.

هم چنین در برخی موارد مصرف برخی داروها مثل داروهای ضدسل یا مکمل ویتامین ب ۱۲ در ایجاد آکنه تاثیر دارد.برخی محیط های کاری و مشاغل ممکن است به التهاب پوستی و آکنه منجر شود، کسانی که با روغن و قیر و آسفالت سروکار دارند، در معرض ابتلا به آکنه هستند و استفاده از کرم های چرب هم ممکن است به بروز آکنه بینجامد.آب و هوای مرطوب، فضاهای گلخانه ای و آب و هوای شرجی پوست را برای بروز آکنه مستعد می کند. در ۹۹ درصد موارد آکنه در صورت ، در ۶۰ درصد موارد پشت و ۳۰ درصد موارد در سینه دیده می شود ولی ممکن است در بازوها، کمر، ران و باسن هم ظاهر شود.

افرادی که آکنه شغلی دارند ممکن است در ناحیه ساعد و ران دچار آکنه شوند.دکتر ملکی درباره اشکال آکنه می گوید: آکنه به ۲ شکل بروز پیدا می کند یکی به صورت ضایعات غیرچرکی و غیرالتهابی یا همان جوش های سرسفید و ریز و غیردردناک و دوم به صورت جوش های چرکی که بزرگ می شود و پس از بهبود ، جای آن روی پوست باقی می ماند. در مواردی جای آکنه گود و گاهی هم برآمده می شود و رد آکنه روی پوست تیره می شود. در هر ۲ مورد فرد از این ضایعه احساس ناراحتی می کند به ویژه اگر تعداد جوش ها زیاد و روی صورت باشد.نکته این جاست که این جوش ها و ضایعه ای که به جا می گذارد، در دوران نوجوانی به یکی از دغدغه های فرد تبدیل می شود و او را بسیار آزار می دهد و در مواردی ارتباطات اجتماعی نوجوان را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین این تصور را که آکنه به خودی خود خوب می شود باید کنار گذاشت و برای نوجوانی که از ظاهر صورتش ناراضی است و گوشه گیر شده و ممکن است ضایعات به جا مانده از آن دیگر پاک نشود، باید به فکر درمان بود. بیشتر آکنه ها تا سن ۲۵ سالگی بهبود پیدا می کند و در ۵ درصد موارد تا ۳۵ یا ۴۰ سالگی ادامه پیدا می کند.

● راهکارها

دکتر ملکی به مبتلایان به آکنه توصیه می کند برای درمان حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند و از درمان های خودسرانه یا الگوبرداری از شیوه های درمانی دیگران یا استفاده از داروهای گیاهی و روغن های ناشناخته اجتناب کنند. هم چنین استفاده نکردن از انواع کرم ها و لوازم آرایشی چرب، در پیش گرفتن رژیم غذایی مناسب، مدیریت استرس و کسب آرامش روانی، حفظ و رعایت بهداشت پوست و درمان مناسب و استاندارد توسط پزشک متخصص به مبتلایان به آکنه پیشنهاد می شود.

درمان آکنه زمان براست و ۴ تا ۶ ماه طول می کشد.پزشک با توجه به طول دوره آکنه، پاسخ درمانی گذشته، نوع پوست فرد، تاریخچه خانوادگی و دیگر عوامل ممکن است درمان با آنتی بیوتیک یا رعایت بیشتر بهداشت پوست و شوینده را تجویز کند و در موارد آکنه شدید ممکن است درمان موضعی را با درمان های خوراکی همراه کند.البته ممکن است این بیماری عود کند به ویژه اگر بیماری دوره درمان و مسائل تغذیه و بهداشتی را رعایت نکند.

برای درمان آکنه های عودکننده شیوه درمانی جدیدی رواج یافته که نام آن «ایزوترتنوئید» است و در مواردی منع مصرف دارد. این دارو همراه با آزمایش کامل تجویز می شود و در واقع باعث کم کردن غدد چربی پوست می شود و به همین علت برای خانم های باردار و کسانی که قصد بارداری دارند، منع مصرف دارد. عوارض آن خشکی پوست و خشکی لب هاست و کمترین عود را دارد.وی درباره برخی داروهای گیاهی موثر برای درمان آکنه می گوید: تحقیقات زیادی درباره تاثیر روغن درخت چای انجام شده است و پایه علمی دارد.

اما درباره بیشتر داروهای گیاهی و روغن ها نمی توان اطلاعات علمی به دست آورد و برای کسی تجویز کرد، باید دانست استفاده از ماسک های موجود در بازار برای تقویت پوست مفید است اما در درمان آکنه تاثیری ندارد و توصیه نمی شود.

نویسنده: عظیمی مروی