جوشكارها چگونه باید از مخاطرات شغلی پیشگیری كنند

گرمای زیاد تولید شده در محل جوش ممكن است موجب پرتاب ذرات بسیار داغ به اطراف شود كه پوشیدن لباس مناسب و ایزوله كردن منطقه عملیات در كاهش این نوع خطرات موثر است

جوشكاری از كارهای سخت و پرخطر به حساب می‌آید. در جوشكاری برای اتصال دو فلز به یكدیگر آنها را در محل جوش به صورت مذاب در می‌آورند كه برای این كار چند روش‌ وجود دارد. یكی، جوشكاری با گاز و دیگری، جوش با برق یا قوس الكتریكی كه هركدام از این روشها مخاطرات و نكات ایمنی خاص خودش را دارد.

در جوشكاری با برق برای ذوب كردن محل اتصال دوقطعه، از حرارت خیلی زیاد قوس الكتریكی استفاده می‌شود. یعنی حرارتی حدود ۵۰۰۰ درجه سانتی‌گراد كه به راحتی فلزات را برش می‌دهد و ذوب می‌كند.

● جریان برق

یكی از خطرات عمده در جوشكاری با برق را همان‌طور كه از اسمش پیداست ممكن است خود برق ایجاد كند. برای اینكه از خطر برق گرفتگی پیشگیری كنیم باید تمام قسمت‌ها و مسیرهای عبور برق از منبع، مسیرهای عبور و محل جوش را از نظر عایق بودن و ایزوله بودن بررسی كنیم. در صورت مشاهده هر نوع پارگی و فرسودگی، سیم‌ها باید سریعا تعویض شوند.

همچنین برای پیشگیری از خطر برق گرفتگی، جوشكارها باید هنگام كار لباس های عایق بپوشند. پیشبند و دستكش آنها باید عایق باشد و هیچ گونه گیره یا پرچ فلزی در آن وجود نداشته باشد. به علاوه هنگام كار آنها باید از كفش مخصوص با كفی لاستیكی استفاده كنند.

● پرتوها

گرمای فوق العاده زیاد قوس الكتریكی، نور خیره كننده و خطرناكی ایجاد می‌كند. همچنین این قوس امواج كوتاه و بلند دیگری هم تولید می‌كند كه برای فرد جوشكار خطرناك است. این امواج می‌تواند به چشم و پوست آسیب برساند. به همین دلیل جوشكارها باید هنگام كار از عینك و ماسك محافظ صورت با شیشه‌های تیره و دستكش‌های چرمی استفاده كنند. بالا زدن آستین هنگام كار ممكن است موجب آسیب پوست و ایجاد حالتی شبیه آفتاب سوختگی شود و توصیه می‌شود جوشكارها همیشه هنگام كار از دستكش چرمی استفاده كنند و آستین‌های خود را بالا نزنند تا پوست‌شان در معرض خطر قرار نگیرد.

در این طور مواقع توصیه می‌شود منطقه جوشكاری با استفاده از دیوارهای متحرك یا پرده‌های ضخیم و نسوز از سایر قسمت‌ها جدا شود تا سایر افراد در معرض خطر قرار نگیرند.

● سوختگی

گرمای زیاد تولید شده در محل جوش ممكن است موجب پرتاب ذرات بسیار داغ به اطراف شود كه پوشیدن لباس مناسب و ایزوله كردن منطقه عملیات در كاهش این نوع خطرات موثر است. همچنین برای پیشگیری از خطر حریق توصیه می‌شود لباس جوشكاری همیشه تمیز و عاری از چربی و مواد آتش‌گیر باشد.

● امواج الكترومغناطیس

در جوشكاری با برق ممكن است افراد در معرض امواج الكترومغناطیس قرار بگیرند. برای كاهش مخاطرات احتمالی این پرتوها توصیه می‌شود منبع تولید برق یا دستگاه اصلی جوش با بدن فرد جوشكار فاصله داشته باشد. چون این امواج با بیشتر شدن فاصله، به شدت كاهش پیدا می‌كنند این روش، روش موثری است. در صورتی كه این امكان وجود نداشته باشد می‌توان با قرار دادن مانع بین منبع و منطقه عملیات جوشكاری، این امواج را كم كرد.

● جراحات چشمی

یكی از شایع ترین حوادثی كه سلامت جوشكارها را در معرض خطر قرار می‌دهد جراحات چشمی ناشی از پرتاب ذرات ریز و داغ ناشی از جوشكاری است و ورود این ذرات به چشم جوشكاران معمولا موجب ایجاد زخم و عفونت می‌شود. بهترین گزینه برای پیشگیری، استفاده مداوم از عینك و ماسك است. باید دقت داشت كه عینك باید در قسمت‌های كناری پوشش مناسب داشته باشد و كاملا روی صورت قرار بگیرد و محل‌های تهویه آن طوری باشد كه در اطراف راهی برای ورود ذرات ریز وجود نداشته باشد.

● سر و صدا

در بعضی از انواع جوشكاری هنگام انجام كار سر و صدای زیادی نیز تولید می‌شود. در این مواقع توصیه می‌شود منطقه پر سر و صدا ایزوله شود تا از انتشار صوت به سایر قسمت‌ها پیشگیری شود و همچنین افرادی كه در منطقه پر سر و صدا كار می‌كنند باید با استفاده از گوشی حفاظتی كه صوت دریافتی را به وسیله گوش كاهش می‌دهند، استفاده كنند.

● ‌‌گازها و بخارات

گرمای فوق العاده زیاد جوشكاری، گازها و بخارات و دود و غبارهایی پدید می آورد كه بسیار خطرناك است. به خصوص اگر سطوحی كه جوشكاری می‌شوند قبلا رنگ شده باشند و یا آغشته به روغن باشند این گاز و غبارها خطرناك‌ترند.

به علاوه این ذرات معمولا آن‌قدر ریز هستند كه بتوانند به راحتی وارد ریه افراد شوند و در طولانی مدت سلامت آنها را به خطر بیندازند. نمونه ذرات زیان‌آوری كه در این دود و غبارها وجود دارد، باریم، بریلیوم، كادمیوم، كلسیم، كروم، مس، فلوئور، آهن، سرب، منیزیوم، سیلیس، نیكل و روی است. همچنین گازهای فسفین ، منوكسید كربن، اكسیدهای نیتروژن و ازن نیز طی عملیات جوشكاری ایجاد می‌شود كه برای سلامت افراد مضر است. برای كاهش و كنترل این مخاطرات تهویه مناسب و سیستم مكشی كه این ذرات را از ناحیه تنفسی كارگر دور كند بهترین گزینه است.

● وضعیت نامناسب بدن

گاهی اوقات قطعاتی كه باید به هم جوش داده شوند آن‌قدر سنگین و یا بزرگ هستند كه نمی‌توان آنها را در ارتفاع مناسبی قرار داد و سپس آنها را به هم جوش داد. به همین خاطر جوشكارها مجبور می‌شوند به حالت خمیده و چمباتمه و یا گاهی هم با دست و سر بالا (وقتی سطح مورد نظر بالاتر از شانه‌های آنها باشد)كار كنند.

در این طور مواقع توصیه می‌شود از كار كردن طولانی مدت پرهیز كنند و تا حد امكان وضعیت بدن خود را به حالت تعادل نزدیك كنند. مثلا اگر سطح كار بالاتر از شانه‌های آنهاست به جای اینكه با دست‌های كشیده و سر رو به بالا كار كنند بهتر است در صورت امكان با قرار دادن چهار پایه‌ای خودشان را به محل عملیات نزدیك‌تر كنند و یا در صورتی كه سطح كار پایین‌تر از ارتفاع مناسب قرار دارد بهتر است به جای خم كردن كمر و پشت، با قرار دادن یك یا هر دو زانو روی زمین با پشت صاف كار كنند.

● حفاظت از سیستم تنفسی

در موارد خاصی بعضی از اشكال حفاظت از سیستم تنفسی می‌توانند به كار برده شوند. اگر نوع آلاینده مشخص باشد از یك ماسك فیلتردار می‌توان استفاده كرد. البته فیلتر فقط گرد و غبار را دفع می‌كند، درحالی كه گازها از میان آن عبور می‌كنند.

یك كلاهخود جوشكاری با هوارسان خارجی آلاینده‌ها را در منطقه تنفسی جوشكاران ترقیق می‌كند.

برای كار در محیط سربسته كه خطر خفه شدن وجود دارد باید یك ماسك تنفسی با هوارسان خارجی به كار رود. البته مهم است به یاد داشته باشیم كه برای جوشكاری در مورد كار با تمام انواع حفاظ‌های تنفسی باید كارگران آموزش‌های لا‌زم را دیده باشد.‌

● پیشگیری ها

هرگونه اقدام به منظور پیشگیری، در صورتی كه وضعیت كار را بهبود ببخشد به جا محسوب می‌شود. یك جوشكار می‌تواند از تماس با آلودگی و آلاینده‌هایی كه در طول جوشكاری تولید می‌شوند، پرهیز كند.

چند مثال در مورد پیشگیری‌ها عبارتند از: تهویه عمومی مناسب، مكش موضعی، اشكال مختلف حفاظ‌های تنفسی و متناسب سازی شرایط مناسب كاری.

▪ تهویه عمومی:

برای جوشكاری در محیط‌های سربسته، باید تهویه عمومی به منظور رقیق كردن آلاینده‌های هوا به طور مناسبی وجود داشته باشد. میزان قابل قبول تهویه برای فیوم جوشكاری ۳mg/m۲ است. در كارگاه‌های بزرگ با سقف‌های بلند، حركات طبیعی هوا تهویه عمومی را تأمین می كند كه معمولاً كافی است. در موارد دیگر باید از یك سیستم تهویه اضافی استفاده شود.

▪ مكش موضعی:

هرجا كه تهویه عمومی ناكافی و نامناسب به‌نظر می‌رسد، باید به منظور بهبود موقعیت جوشكار، مكش موضعی به كار رود. مكش موضعی هر قدر نزدیك به محل جوش باشد تا حد ممكن از انتشار آلاینده‌ها در میان كارگاه جلوگیری می‌كند. یكی از مزیت‌های مكش موضعی نسبت به تهویه عمومی آن است كه آلا‌ینده‌ها را قبل از انتشار در همان محل تولید جمعآوری می‌كند.

فرزانه فولادبند