پاکستان, حمله انتحاری و باز هم القاعده

حمله انتحاری به تجمع طرفداران حزب مردم در «لیاقت باغ» راولپندی پاکستان, که به کشته شدن «بی نظیر بوتو» رهبر این حزب منجر شد, چهره عریان خشونت و افرط گرایی القاعده را بار دیگر به رخ جامعه پاکستان و جامعه بین الملل کشید

حمله انتحاری به تجمع طرفداران حزب مردم در «لیاقت باغ» راولپندی پاکستان، که به کشته شدن «بی نظیر بوتو» رهبر این حزب منجر شد، چهره عریان خشونت و افرط گرایی القاعده را بار دیگر به رخ جامعه پاکستان و جامعه بین الملل کشید.

«بی نظیر بوتو» رهبر حزب مردم پاکستان، عصر پنجشنبه در حمله انتحاری در راولپندی ایالت پنجاب کشته شد.

ژنرال «جاوید اقبال چیمه» سخنگوی وزارت کشور پاکستان، اعلام کرده که «بیت الله محسود» فرمانده طالبان در وزیرستان شمالی این کشور، عامل اصلی و برنامه ریز ترور «بی نظیربوتو» بوده است.

البته اعلام این خبر، از سوی محافل سیاسی و رسانه ای داخلی پاکستان و همچنین حزب مردم جدی گرفته نشده است.

قبل از ارزیابی موضع رسمی دولت پاکستان درباره دخالت القاعده در حادثه ترور خانم بوتو، به بیت الله محسود می پردازیم.

به دنبال متواری شدن مولانا «فضل الله« رهبر معنوی طالبان محلی در «امام دهیری» در منطقه سوات ایالت سرحد پاکستان، ۲۴آذر ماه همزمان با لغو وضعیت فوق العاده در پاکستان، نشست مشترکی بین نمایندگان قبایل این کشور از جمله قبایل ساکن وزیرستان شمالی و جنوبی، خیبر، کرم، باجور، اورکزئی، مهمند، بونیر، مالاکند، کوهستان، دره آدم خیل و سوات برگزار شد و آنان «بیت الله محسود» را به عنوان فرمانده و «مولوی عمر» را به عنوان سخنگوی این جنبش تعیین کردند.

این گروه با نام «طریق طالبان»، مسوولیت حمله به کاروان نظامیان ارتش پاکستان را که ۱۲کشته و ۲۵زخمی در پی داشت، برعهده گرفت.

روزنامه «جنگ» چاپ پاکستان در این زمینه نوشت: محسود پس از وقایع منطقه سوات در ایالت سرحد، اقدام به بازسازی تشکیلاتی نموده و جنبشی را به نام «طالبان پاکستان» تاسیس کرده است.

به نظر می رسد حوادث سوات و تضعیف مواضع مولانا فضل الله و فرار وی از امام دهیری و ناامیدی القاعده از او، باعث تشکیل چنین جنبشی شده باشد.

● درباره برادران محسود

برادران محسود موسوم به «بیت الله»، «عبدالله» و «ذوالفقار» از جمله افرادی هستند که همزمان با حمله آمریکا به افغانستان، به این کشور سفر کردند تا در کنار طالبان علیه نیروهای ائتلاف بجنگند.

عبدالله محسود یا «نور عالم» از قبیله محسودیهای وزیرستان جنوبی هم مرز با افغانستان است که در سال ۱۹۹۶میلادی و چند روز پیش از اشغال کابل توسط طالبان، در انفجار مین زخمی و یک پای خود را از دست داد.

وی در سال ۲۰۰۲میلادی از سوی نیروهای آمریکایی بازداشت شد، اما در سال ۲۰۰۴میلادی به دلایل نامعلوم آزاد و به وزیرستان شمالی بازگشت.

عبدالله محسود پس از حملات آمریکایی ها به مناطق «باجور»، «زومازولا» و «شوال» که تعدادی کشته و دهها زخمی برجای گذاشت، تهدید کرد به اقدامات تلافی جویانه دست خواهد زد.

عبدالله محسود، دوم مرداد در حالی که در ناحیه «ژوب» ایالت بلوچستان در آستانه بازداشت از سوی نیروهای امنیتی پاکستان بود، خود را منفجر کرد.

با کشته شدن عبدالله، برادرش بیت الله مسوولیت جنگ با دولت و ارتش پاکستان را برعهده گرفت.

تا اوایل سال ۲۰۰۵میلادی، بیت الله محسود در سایه عبدالله برادر خود، به فعالیتهای مخفی می پرداخت.

بیت الله محسود سی و چند ساله، برخلاف عبدالله برادر خود، بسیار مخفیانه و بی سر و صدا فعالیت می کند.

وی از عکس گرفتن گریزان است و در بین مردم با چهره ای پوشیده ظاهر می شود.

پس از گروگان گرفتن بیش از ۲۰۰نظامی توسط بیت الله محسود در ۳۰ اوت ۲۰۰۷ (۸ شهریور ۱۳۸۶) دولت پاکستان یکصد نفر از زندانیان طالبان را آزاد کرد.

بیت الله محسود در سال ۲۰۰۷میلادی، عملیات انتحاری زیادی علیه دولت و ارتش پاکستان طراحی کرد و انجام داد و توانست جنگ را به مناطق خارج از وزیرستان جنوبی و شمالی گسترش دهد.

بیت الله محسود همزمان با لغو وضعیت فوق العاده، جنبش طالبان پاکستان را تاسیس کرد.

این جنبش، خواستار توقف عملیات ارتش پاکستان در مناطق قبایلی و خروج فوری آنها از این مناطق شده است.

بیت الله محسود هم اکنون کنترل ناحیه راهبردی وزیرستان جنوبی را در اختیار دارد، ناحیه ای که آمریکایی ها برای مقابله با وی، یک پایگاه بزرگ را در ایالت «خوست» افغانستان که در مقابل وزیرستان جنوبی قرار دارد، ایجاد کرده اند.

● ارزیابی

ترور «بی نظیر بوتو» به طور قطع دارای ابعاد پیچیده و سطوح مختلفی است.

یکی از ابعاد آن که به طور رسمی از سوی دولت پاکستان اعلام شده، دخالت القاعده در این حادثه است.

چند نکته و سناریو در این ارتباط مطرح است:

مفروض اول: القاعده در این حادثه دخالت نداشته است.

چرا پاکستان این گروه را متهم اول معرفی کرد؟

القاعده به عنوان گروه تروریستی شناخته شده در جهان، بهترین و مناسب ترین گزینه برای متوجه کردن این اتهام است.

- می تواند براحتی مورد پذیرش جامعه بین المللی قرار بگیرد. موضوع القاعده از مدتها قبل در دستور کار آمریکا و پاکستان بوده، بنابراین پذیرش آن از سوی جامعه بین المللی آسان خواهد بود.

- می تواند به کاهش فشار افکار عمومی پاکستان علیه دولت کمک کند.

- می تواند اقدام های بعدی دولت پاکستان در مناطق قبایلی را توجیه کند.

- می تواند کمکهای بیشتر دولت آمریکا به پاکستان را توجیه کند. به تازگی برخی رسانه های آمریکایی از جمله «نیویورک تایمز» اعلام کرده اند که کمکهای مالی این کشور در پاکستان صرف منافع شخصی و... مقام های پاکستانی می شود نه مبارزه با القاعده و افراط گرایی در مناطق قبایلی.

- می تواند موضع ارتش پاکستان را در آینده سیاسی این کشور را تقویت کند - می تواند به ضعف مواضع گروههای اسلامی در پاکستان منجر شود. بحث افراط گرایی اسلامی، از جمله مباحث قابل توجه در سیاست پاکستان است.

مفروض دوم: القاعده به طور واقعی در این حادثه دخالت داشته است.

چرا بی نظیر بوتو ترور شد؟

- برای اینکه خانم بوتو دارای مشی غربی بود و القاعده محور مخالفت خود را مبارزه با آمریکا به عنوان نماد غرب قرار داده است.

- القاعده، پاکستان را بعد از افغانستان، سرزمین دوم خود می داند. «رابرت گیتس بتازگی اعلام کرده - یک هفته قبل از این حادثه - که القاعده توجه خود را بر مناطق قبایلی متمرکز کرده است.

- ترور بی نظیر بوتو، تخریب سیاسی مشرف را به همراه خواهد داشت. از هم اکنون بسیاری از گروهها و احزاب مخالف، خواستار کناره گیری مشرف از مقام خود هستند.

مشرف با اعلام «مشت آهنین» در جنگ علیه القاعده، با این گروه بطور مستقیم وارد مبارزه نفس گیر شد.

ترور بوتو با توجه به معامله های پنهانی وی با مشرف در زمینه حضور مجدد در ساخت قدرت پاکستان، به طور قطع پای آمریکا را - به طور علنی تر- به عرصه سیاست پاکستان باز می کرد و حیاط خلوت القاعده با ساختار جدید از بین می رفت.

- ترور بوتو، سیلی غیر مستقیم به آمریکا از سوی القاعده در پاکستان محسوب می شود.

به عبارت دیگر، شکستهای مستمر القاعده در پاکستان، با ترور بوتو جبران شد.

در صورتی که بپذیریم که مهره آمریکایی ها در پاکستان (خانم بوتو) سوخت، بنابراین برنامه های کوتاه مدت کاخ سفید در این کشور خنثی شد.

گلوی القاعده در پاکستان (مناطق قبایلی) قرار دارد و حضور آمریکا در این مناطق - در صورت به قدرت رسیدن بوتو - می توانست این گروه را از نفس بیندازد.

البته تصور اینکه آمریکایی ها از فردای ترور خانم بوتو، بدون برنامه و مهره اصلی خود در پاکستان، بدون دست و پا می شوند، تاحدود زیادی خوشبیانه است.

به نظر می رسد که مرده خانم بوتو بهتر از زنده بودن وی، برای آمریکایی ها البته در سطح کلان و بلند مدت سود و منفعت دارد.

نویسنده : احمد فراهانی