۱۸۹ نشان یكرنگ

به مناسبت سالروز بنیانگذاری امداد رسانی داوطلبانه

هنگامی كه تاجر جوان از ژنو راه سفر به شمال ایتالیا را در پیش گرفت، هیچ گاه تصور آن را هم نمی كرد كه روزی نام او به عنوان بنیانگذار بزرگ ترین شبكه بشردوست جهانی در تاریخ ثبت شود. «جان هنری دونانت» بازرگان ۳۰ ساله سوئیسی در تابستان ۱۸۵۹ میلادی با هدف جلب نظر و توافق پادشاه قدرتمند فرانسه برای امضای یك قرارداد تجاری با كشور الجزیره كه در آن زمان از مستعمرات فرانسه به شمار می آمد به سولفورینو پا می گذارد، اما ناپلئون سوم پادشاه وقت فرانسه، كه در آن زمان بشدت درگیر جنگ با ارتش اتریش بود نتوانست هنری مشتاق را به حضور بطلبد. بازرگان جوان نتوانست با همه تلاش خود موفق به دیدار پادشاه شود، اما با آنچه در سفر خود مواجه شد، چنان ابعاد گسترده ای در زندگی او داشت كه می توان گفت مسیر او را به كلی تغییر داد. به محض ورود دونانت، سولفورینو به میدان جنگ نیروهای ارتش امپراتوری اتریش و ارتش های متحد فرانسه و ایتالیا تبدیل شد و شرایط ناگواری به وجود آمد. فاجعه قتل عام سولفورینو چنان بود كه در مدت زمانی كمتر از ۱۶ ساعت، ۴۰ هزار نفر از ساكنان منطقه و نیروهای نظامی كشته و زخمی شدند و مجروحان بدون هیچ گونه رسیدگی و امدادرسانی در گوشه و كنار شهر در انتظار مرگ حتمی بودند. در این میان هنری كه بشدت تحت تأثیر صحنه رقت انگیز جراحت مصدومان و یاری طلبیدن آنها قرار گرفته بود، با فراموش كردن منظور اصلی خود از سفر به ایتالیا سه روز مداوم با همه توان به یاری مصدومان شتافت. ساماندهی داوطلبان مردمی از مناطق مختلف شهرهای اطراف، نخستین اقدامی بود كه او در آن ساعات پرحادثه انجام داد. گروه های امداد پزشكی و درمانی با هدایت او به سرعت تشكیل شدند و مردم با كمك های فراوان خود و با در اختیار گرفتن امكانات بسیار، توانستند عده بسیاری از سربازان و مجروحان نظامی را از مرگ حتمی نجات دهند. هنری حتی در این میان دوستان سوئیسی خود را نیز به یاری خوانده بود و با كمك گرفتن از آنها از هیچ كاری فروگذار نكرد. در واقع صحنه جنگ سولفورینو توانست نخستین تجربه حمایت دسته جمعی مردم كشورهای مختلف را در یاری رساندن به نیازمندان در مواقع اضطراری شكل دهد. هرچند فاجعه سولفورینو بعد از مدتی حتی از یاد و خاطر مردمان خود هم فراموش شد، اما آنچه كه در پی آن جنگ وحشتناك به وقوع پیوست بسیار فراتر از تصور همگان بود.

● خاطرات سولفورینو

هنری تغییر كرد. او كه در سال های درگیری با دنیای تجارت، بسیاری از مسائل را در وجدان خود فراموش كرده بود به یكباره احساس كرد با بیان آنچه كه در سولفورینو به وقوع پیوست، همه مردم كشورش را با زوایای مختلف این حادثه غیرانسانی آشنا كند. او در سال ۱۸۶۲ میلادی كتابی با نام «خاطرات سولفورینو» منتشر كرد. دورانت برای نخستین بار با ارائه پیشنهادهای مختلف، خواستار تشكیل سازمان های امدادی مردمی برای یاری رساندن و تسكین دردها و جراحت های آسیب دیدگان جنگی شد. مقصود هنری دورانت از نوشتن این كتاب از همان ابتدا فراخواندن مردم به تشكیل نهادهای داوطلبانه ای بود كه در جنگ میان ملتها به صورتی بیطرف و بدون هیچ گونه حركت جانبدارانه ای به كمك و یاری رساندن زخمی های نظامی بپردازند. خاطرات سولفورینو دو منظور مهم را در خود داشت. ابتدا تأمین گروه های امدادی و درمانی به صورت گروه های داوطلب از سوی كشورهای مختلف دنیا به صورتی كه در زمان آرامش و صلح میان جوامع آموزش های لازم را ببینند و با آشنایی لازم با شرایط ناگوار زمان جنگ و خونریزی بتوانند به یاری مجروحان بپردازند، دیگری امضای یك قرارداد بین المللی بود كه در آن همه دولت ها خود را متعهد به حمایت و فراهم آوردن تسهیلات برای این گروه های امدادی كنند و مانع از حضور و فعالیت آنها نشوند. این كتاب با استقبال فراوان مردم و سران كشور سوئیس حتی دیگر كشورهای دنیا روبه رو شد. به گونه ای كه «انجمن عام المنفعه ژنو» به سرعت با ابراز علاقه فراوان از پیشنهادهای دونانت برای پیشبرد اهداف قابل توجه او اعلام آمادگی كرد. «گوستاو موینر» وكیل جوان و باهوشی كه همه عمر خود را صرف خدمت به صلیب سرخ و پیشبرد اهداف بشردوستانه آن كرد با هیجان فراوان پیشنهاد دورانت را مورد بررسی قرار داد و به كمك دیگر دوستان خود با نام های «هانری دوفور» ژنرال سوئیسی، «لوئیس آپیا» و «تئودور ماینویر» با تشكیل گروهی پنج نفره به همراه جان هنری دورانت در پی التیام دردهای نظامیان و مجروحان جنگی شدند. تلاش های شبانه روزی آنها با درایت و تیزهوشی بی مانند گوستاو موینر به نتایج بسیار مقبولی دست یافت. به طوری كه در ۲۳ اكتبر ۱۸۶۳ میلادی، نخستین كمیته بین المللی صلیب سرخ با حضور ۳۲ نماینده از ۱۶ كشور مختلف در ژنو گرد هم آمدند تا نسبت به باورهای اصلی این نهاد مبنی بر حمایت از مجروحان جنگی و اقدام های بشردوستانه به تفاهم و توافق نظرهای لازم برسند. دراین گردهمایی عظیم بود كه انجمن صلیب سرخ جهانی برای نخستین بار همه اصول و باورهای پیش روی خود را به مردمان جهان ارائه كرد و همه آنها را به عضویت و فعالیت در این مركز جهانی فراخواند. در همین سال بود كه نشان سرخ رنگ صلیب بر زمینه ای سفید كه عكس پرچم سوئیس است به احترام جان هنری دورانت و تلاش های پیگیر او به عنوان نماد این سازمان جهانی انتخاب می شود.

بدین صورت سازمان صلیب سرخ جهانی به عنوان سازمانی بین المللی با اهداف بشردوستانه تشكیل شد. اگرچه هدف از تأسیس در ابتدا كمك به مجروحان و آسیب دیدگان جنگی بود ولیكن بعدها فعالیت های این نهاد چنان گسترش پیداكرد كه رفع درد و رنج انسان ها را در مواقع ناهنجار نیز شامل شد. صلیب سرخ در زمان جنگ و صلح همواره فعال است و آن را می توان تنها نهاد بین المللی موردقبول همه ملل دانست كه بی توجه به نژاد، رنگ، ملیت و مذهب مردمان نقاط مختلف دنیا همواره فقط به ارائه خدمات به نیازمندان می پردازد. ارائه كمك های اولیه، تأسیس بیمارستان و مراكز خدمات درمانی، تربیت و آموزش پرستاران و بهیاران برای خدمت رسانی در بدترین شرایط، تأسیس سازمان های مردمی همچون سازمان انتقال خون، نظارت بر كنترل جمعیت و سلامت مادران و نوزادان و كمك به آسیب دیدگان بلایای طبیعی از مواردی است كه این سازمان در سال ها فعالیت خود به آن توجه ویژه ای داشته است.در فاصله سال های جنگ جهانی اول، كشورهای مختلف كه همگی از تأسیس این نهاد در شهرهای خود استقبال فراوانی كرده بودند، توانستند تحت نظارت و هدایت سازمان بین المللی صلیب سرخ جهانی، صدها هزارنفر از مهاجرانی را كه به دلیل شرایط ناگوار مجبور به ترك خانه و كاشانه شان بودند، سروسامان ببخشند و شرایط رفاهی مناسبی برای اقامت آنها فراهم آورند. مبادله بیماران و مجروحان جنگی برای استفاده از خدمات درمانی و پزشكی و رسیدگی به امور اسیران از بزرگ ترین اقدام هایی بود كه در این سال ها با ابتكار مسئولان برجسته این سازمان به آن پرداخته شد.

فعالیت صلیب سرخ بین المللی پس از پایان جنگ جهانی دوم توسعه بسیاری پیدا كرد و هرروز بر وسعت اقدام های جهانی آن افزوده شد.این نهاد بشردوستانه تاكنون بارها موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شده است.آلفردنوبل در سال های واپسین عمر خود باتشكیل صندوقی خاص وصیت كرد، سود حاصل از آن هرسال به كسانی اهداشود كه بیشترین خدمات را به جامعه بشری ارائه كرده اند و در سال ۱۹۰۱ هانری دونانت نخستین كسی بود كه جایزه صلح نوبل را گرفت. او كه پایه گذار صلیب سرخ جهانی نام گرفته با صرف جایزه خود در امور خیریه بار دیگر بر روحیه نیكوكارانه خود صحه گذاشت.

در سال های ۱۹۱۷ و ۱۹۴۴ میلادی، صلیب سرخ جهانی برای قدردانی از فعالیت های بشردوستانه خود درخلال جنگ های جهانی، در سال ۱۹۶۳ میلادی به همراه جمعیت بین المللی هلال احمر - نامی كه این سازمان در سرزمین های اسلامی به خود گرفته است - به مناسبت صدمین سالگرد جنبش صلیب سرخ جهانی، موفق شد این جایزه برجسته جهانی را از آن خودكند.

● هلال سرخ

انجمن بین المللی صلیب سرخ جهانی امروزه دارای ۱۸۹ عضو از سرتاسر جهان است كه با بیش از یكصد میلیون داوطلب از نقاط مختلف دنیا و با پایبندی به اصول هفت گانه خود، سعی در برآوردن نیازهای مردمان ستمدیده و بحران زده جهان دارد. این سازمان جهانی در كشورهای اسلامی با نام «هلال احمر» فعالیت خود را در پیش می گیرد و با نشانی از هلال قرمز رنگ بر زمینه ای سفید، یادگار دوران حكومت عثمانی، به فعالیت خود در كشورهای اسلامی می پردازد. هفت اصل فراموش ناشدنی اعضای سازمان جهانی صلیب سرخ، این سازمان را به عنوان بزرگ ترین تشكیلات بشردوستانه به دور از كشاكش های دنیای سیاست به همگان معرفی می كند. بشردوستی و تكیه بر انسانیت و حفظ احترام و عزت انسان ها، از نخستین اصول این سازمان جهانی است كه درپی آن بی غرضی در ارائه خدمات بشردوستانه بدون هیچ گونه تبعیض نژادی، جنسیتی و مذهبی با بی طرفی و جانبداری نكردن از طرف های درگیر در مخاصمه های بین المللی، بدون وابستگی به جایی و اعلام استقلال در هنگام انجام خدمات، ارائه خدمات داوطلبانه بدون هیچگونه چشمداشت و انتظار مادی و مالی و فعالیتی كاملاً غیرانتفاعی، وحدت و یگانگی با دیگر كشورهای دنیا و درنهایت جهانشمولی و توجه نكردن به مرزها و حوزه های جغرافیایی خاص، از اصول انكارناپذیر و موردتوجه اعضای آن است.

دولت ایران نیز از سال ۱۳۰۱ با پذیرش اصول هفتگانه این سازمان، جمعیت ملی خود را تأسیس كرد كه پس از انقلاب اسلامی فعالیت های این نهاد به صورتی گسترده و فراگیر همه مناطق مختلف كشور و همچنین دیگر سرزمین های جهان را دربرمی گیرد.

هم اكنون صلیب سرخ جهانی را می توان بزرگ ترین شبكه بشردوستانه جهانی نام نهاد كه بدون هیچ گونه گرایش سیاسی با كمك نیروهای داوطلب خود با پیش رو قراردادن درونمایه های بشری انسان ها، كمك و یاری به همنوعان را والاترین هدف هرانسانی تلقی می كند.