تعزیه، هنری که می‏توان با آن زندگی کرد

تعزیه، هنری است که می‏توان با آن زندگی کرد. رسانه سنتی و پر رمز و رازی است که با همه سخن می‏گوید و همه می‏فهمند چه می‏گوید حتی اگر بازیگر حرف نزند و نخواند و شیپور نواخته نشود و …

تعزیه، هنری است که می‏توان با آن زندگی کرد. رسانه سنتی و پر رمز و رازی است که با همه سخن می‏گوید و همه می‏فهمند چه می‏گوید حتی اگر بازیگر حرف نزند و نخواند و شیپور نواخته نشود و نی به صدا در نیاید‌ و البته هنگامی که این عناصر صدا و تصویر و رنگ و موسیقی و کلام همه یکجا در کنار هم به حرکت در می‌آیند غوغایی به پا می‌شود که شاید بتوانی گوشه‌ای از آثار عمیق و جانسوزش را در هق هق و ضجه‌های زنان و مردانی حس کنی که عاشقانه و خالصانه هنگام تماشای تعزیه به آسمان‌ها بلند می‌شود و گوش‌ها را می‌نوازد و دل‌ها را کباب می‏کند.

به راستی این نمایش ساده و بی‌تکلف شانه‌های مخاطب را سخت می‏لرزاند.

تعزیه، هنری است نمایشی که مخاطب در آن روایت بلند همه تاریخ را به نظاره می‏نشیند. نمایش نبرد همیشگی میان خیر و شر و خوبی‌ها و زیبایی‌ها، سفیدی‌ها و سیاهی‌ها. و اگر چه این روایت پرسوز و درام برای مخاطب تکراری است ولی او از این تکرار در تکرار هیچ گاه خسته نمی‏شود و هر بار که این صحنه‌ها را می‏شنود و می‏بیند برایش تازگی و طراوت خاصی دارد. او با عمق وجودش می‏د‏اند که اگر چه این باران دقایق،تکراری است ولی طراوت همیشگی خود را دارد.

در تعزیه، بازیگر اگر چه گاهی تپق می زند و گاهی شاید ریتم را آنچنان که باید و شاید اجرا نکند و ردیف‏های آوازی را درست و به ترتیب پیاده نکند و نخواند و گاهی هم ابیاتی را فراموش کند و از روی نسخه بخواند یا از اسب بر زمین بیفتد و سپر از دستش بپرد و چنین شود و چنان شود.اما مخاطب با سخاوتی مثال زدنی به همه چیز به دیده اغماض می‏نگرد.

مخاطب با همه وجودش با روایت تعزیه همراه می‏شود.حتی گاهی در هنگامه نبرد دندان به دندان می‏خاید، تا شاید در زمین ذهن خویش مخالف خوان را زمین گیر کند و نتیجه داستان را عوض نماید و در ضمیر ناخودآگاه خود برای موافق خوان(نقش مثبت) دعا می‏کند تا با نفسش یاری‌اش کند و بدرقه‌اش.

تعزیه، هنری مقدس و رسانه‌ای است که با رنگ و شعر و موسیقی و کلام و تصویر با مخاطب سخن می‏گوید و با همه سادگی و ظرافت و طراوتی که دارد همه مخاطبان را از کوچک گرفته تا بزرگ مسحور خود می‏کند. تعزیه خود یک زندگی است.زندگی‌ای که باید ساعت‌ها نشست و راجع به آن اندیشید و عمیق شد تا شاید بتوان گوشه ای از حقیقتش را درک و تفسیر کرد.

تعزیه خود یک زندگی است! و امیدوارم محققان حوزه هنر اسلامی و ارتباطات اسلامی‌ شهامت به خرج دهند و زوایای این رسانه و هنر سنتی اسلامی را بشکافند و روز به روز روشن‌تر نمایند.

جواد نظری مقدم

کارشناس فرهنگی