بهداشت تن و روان نشانه ایمان

هر چند که در قرآن واژه عربی نظافت که به معنای بهداشت است، به کار نرفته ولی مجموعه ای از واژگان و اصطلاحات قرآن را می توان یافت که بر اهمیت بهداشت تن و روان توجه دارد در روایتی ماثور …

هر چند که در قرآن واژه عربی نظافت که به معنای بهداشت است، به کار نرفته ولی مجموعه ای از واژگان و اصطلاحات قرآن را می توان یافت که بر اهمیت بهداشت تن و روان توجه دارد در روایتی ماثور و مشهور آمده است: النظافه من الایمان. این بدان معناست که ایمان دارای شاخه ها و مولفه های چندی است که بدان شناخته و یا ساخته می شود. در این حدیث بر این نکته تاکید شده که نظافت و بهداشت جزیی از ایمان است و بی آن نمی توان تحققی را برای ایمان پذیرفت.

بنابر این حتی اگر عنصر و مولفه بودن بهداشت و نظافت را بپذیریم باید بپذیریم که نظافت و بهداشت ظاهری، نشانه ای از ایمان و تحقق و وجود آن در شخص است؛ زیرا هر امر باطنی دارای آثار ظاهری است. از این رو اگر بخواهیم مومنی را از کافری بازشناسیم می بایست به نظافت و بهداشت وی توجه کنیم؛ زیرا اگر کسی مدعی ایمان است، باید آثار آن را در وجود و رفتار خویش آشکار سازد و اگر شخصی از نظافت و بهداشت دور باشد، تنها مدعی ایمان است و در این ادعا صادق نمی باشد.

البته در فرهنگ اسلامی، نظافت و بهداشت ظاهری بخشی از مفهوم جامع و کامل تر عنوان طهارت است؛ طهارت در فرهنگ اسلامی، ناظر به بهداشت و پاکیزگی گسترده است. از این رو، افزون بر بهداشت ظاهری بر بهداشت باطنی و روانی شخص نیز توجه می دهد.

طهارت، زمینه ساز حصول کمالات

اهتمام به بهداشت جامع از آن روست که هدف از آفرینش انسان، دست یابی به کمالاتی است که جز از راه طهارت به دست نمی یابد؛ بلکه چنان که از آیه ۲ سوره جمعه به دست می آید حتی دست یابی به علم و دانش واقعی جز از راه طهارت و تزکیه ظاهر و باطن شدنی نیست و انسان زمانی می تواند حقایق که هست دریابد و مشاهده کند که بهداشت تن و روان را مراعات کرده باشد.

اصول بهداشت در اسلام، بهداشت تن از راه شست و شوی فضولات بدن با آب و طهارت جسم و جان به وضو و غسل و هم چنین بهداشت در تغذیه و بهداشت دهان و دندان و نیز بهداشت جنسی و در نهایت بهداشت روانی را شامل می شود.

انسان مومن همان گونه که باید به بهداشت لباس و جامعه خویش توجه کند و نظافت را در آن مراعات نماید می بایست با مسواک زدن و قرقره کردن در هر وضو و پیش از هر نمازی، طهارت و بهداشت دهان و دندان را نیز مراعات کند. هم چنین در بهداشت جسم و جان می بایست از غذاهای حلال و طیب بهره گیرد و از غذاهای حرام دوری کند.

مجموعه ای که قرآن برای دست یابی به طهارت ظاهری و باطنی بیان می کند بیش از آن است که در این نوشتار کوتاه معرفی شود. با این همه در یک کلمه می توان گفت که بهداشت و نظافت در اسلام یکی از ابتدایی عناصر و مولفه های ایمان و نخستین ظهور و بروز آثار ایمان در شخص است؛ زیرا انسان مومن می بایست از همان آغاز بهداشت را در لباس و خوراک و نوشیدنی و محیط زیست و دهان و دندان و تن رعایت کند. بنابر این نمی تواند گرایشی به سوی امور ناپاک، غیربهداشتی، حرام و مانند آن پیدا کند.

علی حیدری