ساماندهی سیمای شهری

آنچه در قالب تصویر به چشم می آید شامل توده و فضای بین ساختمان ها و نمای آنها می شود شاید به جرات بتوان گفت که هویت کالبدی یک شهر را سیمای آن ترسیم می کند این سیمای شهری محصول زمان خاصی نیست بلکه تحولی زنده و تداوم یابنده در طول حیات شهر است

آنچه در قالب تصویر به چشم می آید شامل توده و فضای بین ساختمان ها و نمای آنها می شود. شاید به جرات بتوان گفت که هویت کالبدی یک شهر را سیمای آن ترسیم می کند. این سیمای شهری محصول زمان خاصی نیست بلکه تحولی زنده و تداوم یابنده در طول حیات شهر است.

در کالبد و سیمای شهر خاطرات جمعی شهروندان و حافظه تاریخی شهر مستتر شده اند و با گذر زمان روایتگر گذشته و هویت شهر به نسل های بعدی خواهند بود. با این حال آن چه امروز در شهرهای ما مشهود است نبود سبک و قاعده ای خاص در زمینه پرداختن به مسائل مرتبط با سیمای شهری است. فراروندی که آشفتگی و نابسامانی را در سیمای شهری سبب شده و از این زاویه تاثیر نامطلوبی را به صورت خودآگاه و ناخودآگاه بر حوزه های ادراک روانی شهروندان و نیز روانشناسی محیطی بر جای گذاشته است.

به نظر می رسد زمینه های آشفتگی در سیمای شهرها را از محورهای زیر می توان جستجو کرد:

۱) الزامات قانونی و مقررات مرتبط;

۲) روش های نظارت و کنترل توسط نهادهای مسوول شهری;

۳) مدیریت و اجرای طرح های بهسازی سیمای شهر;

۴) فرایند تهیه طرح های مرتبط با سیمای شهر از زاویه مبانی نظری و روش شناختی;

۵) روش و بینش رایج طرح های جامع و تفصیلی شهرها در پرداختن به مقوله سیمای شهری;

۶) الگوهای ساخت وساز و اجرا و نوع مصالح;

۷) الگوهای طراحی و معماری ابنیه;

۸) محدودیت های مالی و فنی در اجرا;

۹) ....

با توجه به محورهای فوق به نظر می رسد در حال حاضر شهرداری ها به عنوان عامل اصلی کنترل و نظارت بر چگونگی شکل گیری سیمای شهری با مسائل متنوعی روبه رو هستند. طیف گسترده ای از معضلات از آلودگی های بصری ناشی از الگوهای رایج تبلیغات در شهر گرفته تا طرح های بهسازی منظر شهری در مقیاس شهرها، مسایلی که هم در حوزه خرد و هم در مقیاس کلان در شهر نمود یافته اند و بخش عمده ای از دغدغه های مدیریت شهری را به خود اختصاص داده اند.

امروزه مدیران و متخصصان و شهروندان همگی بر این موضوع که نمای سیمای شهر نیازمند بهسازی هستند اتفاق نظر حاصل کرده اند. اما مساله اصلی چگونگی برخورد با این موضوع و ابزارها و روش های مورد توافق و کارآمد است. روش و بینشی که با درک واقعیت های اجتماعی - فرهنگی و شناخت مکانیزم های پیدا و پنهان شهر، اقداماتی موثر را در زمینه ارتقای کیفیت های فضایی - کالبدی سیمای شهرها سبب شود و زمینه ارتباط تاثیرگذار و دو سویه مردم، به عنوان صاحبان شهر و شهر را فراهم آورد. به نظر می رسد در شرایط حاضر، چنان چه بتوان درک صحیحی از وضع موجود و نقاط ضعف و قوت و فرصت ها و تهدیدهای آن به عمل آورد، می توان چشم اندازی را به سوی تهیه و تدوین الگوها و ضوابط انعطاف پذیر، در عین حال کارآمد و تاثیرگذار در زمینه بهسازی سیمای شهرها خلق کرد.

انجام این مهم بی تردید تنها با بر هم نهادن تمام توان تخصصی و تجربه های عملی و علمی صاحب نظران شهری و امکانات و تجربیات مدیریتی و اجرایی مدیران شهرداری ها امکان پذیر است. همچنین جهت اجرایی شدن فرایند ساماندهی سیمای شهری نیز می بایست ضمن شناخت تمامی موانع اجرایی، قانونی، مالی و فنی، شرایط تحقق و امکان پذیری این گونه طرح ها را افزایش داد.

تشکیل کارگروه های معماری و طراحی شهری (جهت تدوین ضوابط و اصول اجرایی سیمای مطلوب شهری)، رسمیت یافتن دانش طراحی شهری در نظام برنامه ریزی و کنترل ساخت وساز شهر و تعریف جایگاه و اهمیت سیمای شهری در ذهن مجریان و مدیران شهر می توانند راهکارهایی موثر در دستیابی به الگویی کارآمدتر در پرداختن به مساله سیمای شهر باشند.

نویسنده : آرش رضایی