پنجشنبه, ۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 23 January, 2025
مجله ویستا

گرسنگان جهان یک میلیارد نفرند


گرسنگان جهان یک میلیارد نفرند

جهان علیه گرسنگی

اولین‌بار، سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ پیشنهاد کرد ۱۶ اکتبر هر سال مطابق با ۲۴ مهر ماه به عنوان روز جهانی غذا به منظور جلب توجه جهانیان به مساله مهم غذا انتخاب شود...

ولی تصویب این روز به عنوان روز جهانی غذا در نوامبر ۱۹۷۲ در بیستمین کنفرانس کشورها که با شرکت اعضای سازمان خواروبار و کشاورزی «فائو» تشکیل شده بود، توسط دکتر پال رومانی، وزیر بهداشت مجارستان که ریاست این کنفرانس را به عهده داشت، اعلام شد. از آن به بعد، هر سال، این روز توجه تمامی جهانیان را به سایه سیاه فقر و گرسنگی که عده‌ای را از داشتن حداقل‌ها هم محروم می‌کند، معطوف می‌دارد.

تقریبا از آن سال تاکنون، هر سال عنوانی برای این روز توسط فائو انتخاب می‌شود تا بین کشورها در زمینه‌های مرتبط مانند سوءتغذیه، گرسنگی و پیدا کردن راه‌حل‌هایی در سطح جهان و منطقه، بحث و تبادل‌نظر شود و اقدامات موثری برای کاهش تعداد گرسنگان انجام شود. با وجود این تلاش‌ها تخمین زده می‌شود در سال ۲۰۰۹ تعداد ۱۰۵ میلیون نفر به گرسنگان جهان اضافه شده‌ است. این گسترش هولناک، جهان را با بیش از یک میلیارد گرسنه روبه‌رو کرده و این آمار یعنی آن‌که یک ششم مردمی که در سیاره ما زندگی می‌کنند با سوءتغذیه و گرسنگی دست به گریبانند.

● خیلی‌ها هیچ غذایی در بشقاب‌شان ندارند!

با وجود نقش موثر توسعه کشاورزی به‌عنوان مهم‌ترین فاکتور در اقتصاد، در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته اغلب این بخش از نظر سرمایه‌گذاری مورد توجه دولت‌ها قرار نمی‌گیرد و خصوصا حمایت‌های خارجی برای رشد کشاورزی نیز در ۲۰ سال اخیر برای این کشور‌ها با رکود توام بوده است. در زمان حاضر که جهان در معرض بحران اقتصادی و افزایش بیکاری است، باید این مهم در نظر گرفته شود که همه افراد نمی‌توانند در اداره یا کارخانه‌ها مشغول به کار شوند. در این شرایط ایجاد مزرعه‌های کوچک در مناطق روستایی که اغلب مردم در آنجا گرفتار سوءتغذیه و ناامنی غذایی هستند، می‌تواند با ایجاد اشتغال و تولید غذا راهی به سوی گذار از این بحران باشد. فقر و گرسنگی با هم در ارتباط متقابل هستند. سازمان خواروبار و کشاورزی در گزارش اخیر خود اعلام کرده است بیش از یک میلیارد نفر در گوشه و کنار جهان هر روز از گرسنگی رنج می‌برند. این گزارش علاوه بر اینکه زنگ خطری است که انسان‌ها را شرمگین می‌کند، هشدار می‌دهد که بعضی از ما روزانه غذا‌های زیادی را با بی‌توجهی از بین می‌بریم و دور می‌ریزیم. در حالی که عده‌ای هیچ غذایی در بشقاب‌شان ندارند. این حقیقت تکان‌دهنده است و باید همه جهان را به باوری مشترک و اقدامی درست برای حل مشکل برساند. اما عوامل به وجودآورنده این بحران چه هستند؟

● ریشه‌های این بحران چیست؟

بسیاری از کشورها در این شرایط شاهد افزایش قیمت غذا هستند. در گذشته نیز بعضی از مناطق جهان با چنین بحران‌هایی در طول تاریخ مواجه بوده‌اند ولی گزارش‌های منتشر نشده سازمان ملل که به مطبوعات رخنه کرده است نشان از آن دارد که نگرانی از وضعیت پیش‌آمده فعلی چنان وسیع است که سازمان‌های مسوول کمک‌های غذایی و ساختار‌های موجود جهانی قادر به کنترل اوضاع نیستند. گفته شده احتمال دارد یک برنامه مناسب و اختصاصی برای نیاز‌های تمامی ساکنان مناطق محروم پیشنهاد و معرفی شود.

در حال حاضر، تبادل و عرضه مواد غذایی به کمترین مقدار در ۲۰ سال گذشته رسیده است. عوامل متعددی در اضافه شدن تعداد گرسنگان دست به دست هم داده‌اند. علاوه بر بحران اقتصادی، افزایش قیمت غذا و بحران‌های ناشی از تغییرات جوی که موجب از بین رفتن مزارع شده، مساله‌ساز شده‌اند. به‌نظر می‌رسد آشوب‌های اخیر در بعضی از مناطق جهان به دلیل گرسنگی زنگ خطر را به صدا در آورده است. بین مشکلات و عواملی که موجب این فاجعه جهانی شده است کدام یک اصلی‌ترین هستند؟ بدون شک رهبران جهانی در اغلب کشور‌های توسعه‌یافته کاملا در جریان این وضعیت هستند.

● چه باید کرد؟

سال گذشته برنامه جهانی غذا هدفی مبنی بر غذا دادن به ۱۰۸ میلیون نفر را در ۷۴ کشور جهان در نظر گرفت ولی به دلیل کاهش بودجه به هدف تعیین شده نرسید. تاکنون این برنامه ۱۰ درصد جمعیت جهان را در این زمینه حمایت کرده ولی سال گذشته برای اولین بار نتوانست به هدف تعیین شده برسد. این سازمان به‌عنوان کمک‌کننده در بحران‌ها با مشکلات پیش‌بینی‌نشده‌ای مانند سیل در فیلیپین مواجه شد. شاید آنچه بتواند در این شرایط به جنگ گرسنگی برود، آموزش والدین و جامعه باشد اگرچه عده‌ای بر این باورند که این راه‌حل مشکل‌گشا نیست ولی باید تلاش برای باسواد شدن و آموزش را افزایش داد.

زمانی که خیلی از ما برای تهیه غذا درصدد تجهیز آشپزخانه‌هایمان با وسایل مدرن و گران‌قیمت هستیم، باید کمی تامل کنیم و فکر کنیم که در همین لحظه عده‌ای مدت‌هاست غذایی نخورده‌اند. دولت و بخش خصوصی هر ۲ باید به سرمایه‌گذاری در عرصه کشاورزی تشویق شوند و خصوصا از کشاورزان خرده‌پا برای آموزش و تولید بیشتر و بهتر مواد غذایی حمایت کنند. بانک جهانی در نظر دارد وام‌های مرتبط با کشاورزی را در کشور‌های آفریقایی ۲ برابر کند؛ در حالی که تصمیم‌گیران این بانک می‌دانند که نه مقدور است و نه واقعا ارزشی دارد که برای نتیجه کنفرانس G۸ منتظر بمانند. گفته می‌شود حداقل ۵۰۰ میلیون دلار لازم است تا سیاست غذایی مناسب و موثری اتخاذ شود.

● حرف آخر

وضعیت بحرانی است و منابع محدودند. ما نیازمند رسیدن به یک راه‌حل پایدار یا خلق راهکارهای انعطاف‌پذیر برای تغذیه این جمعیت بزرگ هستیم. موجب شرمساری است که با این همه توسعه در علوم و ابداع و اختراع مدرن‌ترین ابزار ما قادر به سیر کردن شکم مردم نباشیم.

دکتر ربابه شیخ الاسلام

متخصص اپیدمیولوژی تغذیه