کارگردان زن در هالیوود هنوز نادر است

به بهانه جوایز اسکار ۲۰۱۰

کاترین بیگلو در تاریخ اسکار اولین زنی است که برنده اسکار بهترین کارگردانی می شود. بیگلو برای فیلم مهلکه ( در ایران مشهور به جعبه درد) جایزه بهترین کارگردانی شد.

جز کاترین بیگلو تا کنون فقط ۳ زن نامزد این جایزه بوده اند: سوفیا کاپولا برای گمشده در ترجمه (۲۰۰۴)، جین کمپین برای پیانو (۱۹۹۴) و لینا ورتمولر، کارگردان ایتالیایی، برای هفت زیبایی (۱۹۷۷).

البته مارلین گوریس، کارگردان هلندی، هم در سال ۱۹۹۶ با فیلم خط آنتونیا برنده بهترین فیلم خارجی شده بود اما جایزه او در رشته بهترین کارگردانی نبود.

برنده شدن بیگلو بار دیگر این سوال مهم را بر می انگیزد که "چرا کارگردان زن در هالیوود همچنان کمیاب است؟"

خود بیگلو معمولا چندان تمایلی ندارد که با عنوان کارگردان زن معرفی شود و در مراسم اسکار دیشب هم هنگام دریافت جایزه اش اشاره ای به جنسیت خودش نکرد.

او اخیرا در مراسم جوایز اتحادیه کارگردانان امریکا هنگام دریافت جایزه بهترین کارگردانی برای فیلم مهلکه گفته بود " دوست دارم به خودم فقط به چشم کارگردان نگاه کنم نه کارگردان زن."

اما بنا به بر برآورد سلولوئید سیلینگ، گزارش سالانه دانشگاه ایالتی سان دیگو، از میان ۲۵۰ فیلم مهم سال ۲۰۰۹ در آمریکا، زن ها فقط ۷ درصد این فیلم ها را کارگردانی کرده اند.

این یعنی ۲ درصد کاهش نسبت به سال گذشته. نرخ ۷ درصد رقم نگران کننده ای است چون با درصد کارگردانان زن در سال ۱۹۸۷ یکی است.

مارتا لازن، نویسنده گزارش سلولوئید سیلینگ، می گوید که هالیوود منکر کمبود زنان پشت دوربین است.

او به خبرگزاری فرانس پرس گفته "شنیده ام ویراستارهای ناشران بزرگ هم مثل مدیران استودیوها، خیلی ساده، وجود هرگونه مشکلی را تکذیب می کنند. آنها یا کلا منکر وجود چنین آمارهایی می شوند یا اسم سه چهار کارگردان شاخص را که اتفاقا زن هستند به زبان می آورند و شانه بالا می اندازند و می گویند مشکلی نیست."

مارتا لازن می گوید "اگر فکر کنید مشکلی در کار نیست، دنبال راه حل هم نمی روید و این جوری می شود که وضع به همان حالی که هست می ماند."

امی مول، مدیر جشنواره فیلم بردز آی ویو - که هدفش شکوفایی استعداد زنان است و برای کمک به زنان فیلمساز کارگاه های آموزشی برگزار می کند- با این نکته موافق است.

او امیدوار است برنده شدن بیگلو سبب شود این صنعت خودش را با اوضاع جدید تطبیق دهد. او می گوید در صنعت فیلمسازی چند تا فرضیه غلط وجود دارد که هیچ ربطی به دلایل واقعی این مشکل ندارد. یکی از این فرضیه ها این است که متوسط سینماروها مردان بیست تا سی ساله اند.

او می گوید در بریتانیا این فرضیه را درباره زنان سی تا چهل سال می گویند. "برنده شدن بیگلو فرصتی به یادماندنی است. اسکار بهترین کارگردانی او، زنان امثال او را در کانون توجه قرار می دهد و او را به الگو تبدیل می کند. امیدوارم زن ها و دخترها کارگردانی فیلم را قابل دسترس ببینند."

خانم مول می گوید که تعداد فیلم های بریتانیایی کارگردان های زن هم رو به کاهش است و از ۱۲ درصد به حدود ۱۰ درصد در سال گذشته کاهش یافته است.

"خیلی ناراحت کننده است. وقتی من کارم را در بردز آی شروع کردم فکر می کردم ۲۵ درصد هم خیلی بد است."

● چرا تعداد کارگردان های زن کم است؟

مول بر این باور است که یکی از عوامل مهم "طبیعت این کار" است. او می گوید "این کار امنیت شغلی کمی دارد، بی ثبات است، و معمولا زیاد پیش می آید که کارگردان مجبور می شود مدت های طولانی را در لوکیشن فیلمبرداری به سر ببرد. "برای همین کارگردانی مثلا با بچه داری چندان جور در نمی آید."

جمو گرین رییس مرکز رسانه ای زنان نیویورک است که هدفش تشویق زنان به حضور در جلو دوربین و پشت دوربین در امریکاست. او در وبلاگ این مرکز می نویسد: هالیوود به سبک خودش یک جور کلوب مردانه است و تمرکزش روی تهیه فیلم هایی است برای مخاطب مرد ۱۴ تا ۲۵ سال.

زن ها بیشتر از نصف نیروی کاری امریکا هستند و با این حال هنوز از نوشتن و کارگردانی و تهیه کنندگی فیلم های شاخص دور افتاده اند.

کیت کنینمونت، مدیر اجرایی سازمان بریتانیایی "زنان در فیلم و تلویزیون" (WFTV) هم به تبعیض جنسیتی در کار اعتقاد دارد. او به بخش خبر بی بی سی گفته است "خیلی از زن ها فیلم کوتاه می سازند. اما درباره ساخت فیلم سینمایی باید گفت که آنها گویا قادر به جذب بودجه نیستند."

خانم کنینمونت می گوید" آیا تهیه کننده ها حاضر به سرمایه گذاری روی زن ها هستند؟ خیلی وقت است که حرف از برابری زن و مرد است اما نگاهی به کابینه یا قضات دادگاه عالی بیندازید. کم پیش می آید زنی در این قبیل جاها دیده شود.دلیل دیگرش این است که زن ها اغلب فاقد اعتماد به نفس و خوشبینی لازم اند تا خودشان را به چنین جاهایی برسانند."

اما به هر حال کیت کنینمونت هم امیدوار است برنده شدن بیگلو نقطه عطفی در این زمینه باشد. کیت کنینمونت می گوید که کاترین بیگلو فیلمی ساخته است که خیلی ها فکر می کنند قاعدتا باید کار یک کارگردان مرد باشد. تهیه کننده ها روی او ریسک کرده اند. اما فیلم مهلکه به سرمایه گذارها نشان می دهد که زن ها می توانند فیلم های بزرگی بسازند.

بی بی سی