خویشتنداری

داشتن هوش هیجانی بالا یکی از ویژگیهای بارز افرادی است که در زندگی خود موفق هستند و می توانند تاثیرات مثبت و به سزایی بر دیگران داشته باشند . خویشتنداری یکی از مشخصات بارز چنین …

داشتن هوش هیجانی بالا یکی از ویژگیهای بارز افرادی است که در زندگی خود موفق هستند و می توانند تاثیرات مثبت و به سزایی بر دیگران داشته باشند . خویشتنداری یکی از مشخصات بارز چنین افرادی است .

بسیاری از افراد اسیر و تسلیم محض امیال گذرای خود هستند و با اینکه ممکن است بدانند با ارضاء این امیال در دراز مدت به خود و دیگران آسیب می زنند ، از روی عادت و نه از روی اراده رفتار می کنند و سپس دچار عذاب وجدان شده و احساس گناه به آنها دست می دهد .

ایستادگی در برابر میل و هوس ، ریشه همه مقاومتهای احساسی برای کنترل نفس است .

در حوزه هیجانات به کسی که قادر به رهبری هیجانها و امیال گذرا و به تاخیر انداختن بروز هیجانها و تسلط بر نفس است ، خویشتندار گفته می شود .

از بعد رفتاری فرد خویشتندار کسی است که توانایی تعدیل و کنترل اعمال خود به گونه‌ای متناسب با شرایط مکانی و زمانی را داشته باشد و بتواند با عادتهای مخرب خود مقابله کند و آنها را تغییر دهد و نیز خواسته های خود را به تاخیر بیندازد .

به ویژه وقتی فرد در یک چالش قرار دارد و درگیر یک یا چند هیجان است ، ممکن است آگاهانه یا از روی نا آگاهی برای فرار از این شرایط نا خوشایند به ارضاء امیال گذرا و زودگذر خود بپردازد و تسلیم عادتهای زیانبار خود شود .

مرور کردن خاطرات مربوط به لذتهای زودگذر و خیال پردازی نیز از موارد دیگری است که ممکن است به ارضائ دوباره این عادات و امیال منجر شود .

خویشتنداری و به تاخیر انداختن ارضای خواسته ها برای رسیدن به هدف ، جوهره اساسی کنترل عاطفی خویشتن ( یعنی توانایی پس زدن میل و هوس در راه خدمت به هدف ، خواه این هدف راه اندازی نوعی کسب و کار باشد ، خواه حل یک معادله جبری یا دستیابی به یک جام قهرمانی ) است .

افراد خویشتندار ، اعتماد به نفس بالایی دارند . احساس خوبی نسبت به خود دارند .

از نظر اجتماعی با کفایت ، شایسته ، کارامد ، متکی به نفس و توانا هستند . با مشکلات زندگی دست و پنجه نرم کنند . آنها تحت فشارهای روحی کمتر دچار دستپاچگی ، ترس و عقب نشینی می شوند . ناملایمات را با آغوش باز به مبارزه می خوانند و د ر هنگام بروز مشکلات هرگز تسلیم آنها نمی شوند و به رویارویی با آنها می پردازند و قادر هستند برای رسیدن به اهداف خود ، خشنودی و رضایت خاطر خود را به تعویق بیندازند و توانایی کمک به دیگران را در شرایط دشوار دارند .

اما افرادی که در مقابل امیال خود ، خویشتندار نیستند ، اغلب خود را افرادی بی ارزش و بی لیاقت می دانند و در هنگام مواجهه با فشارهای روحی خود را می بازند و عقب نشینی می کنند ، از عدم کفایت و شایستگی خود ناراضی هستند .

خویشتنداری یک مهارت است و می توان با استفاده از روش های مختلف آن را تقویت کرد :

ایجاد تعهد در فرد یکی از روشهای بسیار موثر برای تقویت خویشتنداری است. البته این تعهد باید متناسب با توانایی های فرد باشد .

مسئولیت پذیری (من مسئول اعمالم هستم) در قبال رفتار ها

به تعویق انداختن و ارضا نکردن سریع خواسته ها

قرار نگرفتن در موقعیت و شرایطی که ممکن است منجر به ارضاء خواسته ها شود .

پرت کردن حواس به سمت موضوع دیگر

ترک کردن موقعیت

ارضا خواسته را به عنوان پاداشی برای انجام فعالیت های مفید ، نیایش، کمک به دیکران و... قرار دهید (معمولا بعد از این کارها احساس پشت خواسته از بین می رود و لذا دیگر تمایلی برای انجام آن خواسته وجود ندارد)

پاداش در نظر گرفتن برای خود در صورت به تاخیر انداختن عادت و ارضاء نکردن امیال زودگذر

مکث کردن و عاقبت اندیشی

انجام تکنیک های مختلف تخلیه هیجانات منفی

انجام تکنیکهای کسب انرژی مثبت

انجام کاری که احساس خوبی به انسان می دهد مثل پیاده روی .

ورزش کردن و دوش گرفتن

صبر کردن

• نیایش و دعا

• درد دل کردن با یک فرد مناسب که شنونده خوبی است

• تلقین جملات مثبت

• مدیریت ذهن

• دستیابی به ریشه اصلی میل و خواسته ( هسته اصلی هر میل و خواسته یک احساس و هیجان است که می خواهد به رفتار تبدیل شود ) و پاک کردن آن

• حقظ آگاهی در شرایطی که خاطرات گذشته برای فرد تداعی می شود .

• هنگامی که فرد از نظر هیجانی نا متعادل است ، از قرار گرفتن در موقعیت ها و روبرو شدن با افرادی که باعث تشدید شدن تحریک هیجانی می شود خودداری نماید .

• در صورت بروز افکار و خاطرات گذشته به آنها دامن نزنید و از خیالبافی بپرهیزید .

نویسنده: مهدی معظمی پیرو

منابع :

کارگاه خودکاوی آقای دکتر محمد عیوضی

کتاب هوش عاطفی ( هوش هیجانی ) دکتر دانیل گلمن