عفونت های دستگاه ادراری در حاملگی

عفونت های مجاری ادراری UTI از گرفتاری های عادی حاملگی هستند

عفونت های مجاری ادراری (UTI) از گرفتاری های عادی حاملگی هستند. این عفونت را می توان به سه نوع تقسیم نمود:

۱. باكتری یوری بدون علامت (ASB)

۲. سیستیت

۳. پیلونفرویت

از بین این، سه ASB عادی ترین نوع بوده و به علت خطر پیشرفت آن به پیلونفریت و احتمال ارتباط آن با زایمان زودتر از موعد و تولد بچه های با وزن كم، مورد توجه است.

UTI-I در خانم های غیر حامله

جنس مونث در هر سنی به جز دوران نوزادی بیشتر از جنس مذكر در خطر U TI است. در طول دهه سه و چهار زندگی، این تفاوت جنس در خانم ها در حداكثر درجه می باشد. خانم های جوان بیشترین وقوع UTI را داشته و به طور متوسط یك سال در میان یك عفونت دچار می شوند. راه معمول عفونت بالا رفتن باكتری ها از میاندوراه (پرینئوم) و عبور از پیشابراه (یورترا) و نهایتا تهاجم به مثانه است. عوامل چسبندگی گلیكولیپید توانایی بعضی از انواع اشریشیاكولی را برای اتصال به اپی تلیوم مجاری ادراری افزایش می دهند و لذا این نوع سویه ها بیشترین UTIs را ایجاد می كنند. عفونت ها غالبا در قسمت تحتانی دستگاه ادراری باقی می مانند ولی گاهی می توانند از طریق حالب بالاتر رفته و به قسمت ها فوقانی دستگاه ادراری رسیده و باعث پیلونفریت شوند. عفونت ها در دستگاه ادراری به ندرت از منشاء جریان خون هستند.

بعضی افراد برای ایجاد UTI بیشتر در معرض خطر هستند. ده تا بیست درصد خانم ها دارای اپی تلیومی هستند كه اشریشیاكولی یوروپاتوژنیك (بیماری زا برای مجاری ادراری) آسان تر به آن می چسبند و لذا بیشتر مستعد UTI می باشند. شخصی كه سابقه حداقل دو UTI را داشته باشد نشان دهنده داشتن این نوع اپی تلیوم است و می تواند پیشگویی كننده عفونت های شدید بعدی باشد. سایر عوامل خطر فیزیولوژیكی شناخته شده برای UTI شامل شرایطی است كه خطر آلوده شدن مثانه با اورگانیسم های میان دو راه را افزایش می دهد. فعالیت جنسی یكی از این شرایط بوده و خطر UTI در خانم ها را به طور وابسته به میزان فعالیت افزایش می دهد. عامل خطر فیزیولوژیك دیگر استاز ادرار در مثانه است كه رشد باكتریال را افزایش می دهد. به موقع خالی نكردن مثانه یا كامل خالی نكردن مثانه دو علت عادی استاز (توقف) ادرار هستند.

UTI-II در حاملگی

۱. اپید میولوژی

باكتری یوری قابل توجه عبارت از حضور بیش ۱۰۵ واحد تشكیل دهنده كولونی از یك اورگانیسم در هر میلی لیتر نمونه ادرار از وسط تخلیه (mid – stream) با رعایت جلوگیری از آلودگی (clean - cateh) می باشد چه علایم آلودگی وجود داشته و یا نداشته باشد. ASB عبارت از حضور باكتری یوری قابل توجه در غیاب علایم ادراری است. شیوع باكتری یوری در حاملگی شبیه به شیوع آن در غیر حامله فعال از لحاظ جنسی است. مطالعات نشان داده كه ۴ تا ۷ درصد خانم ها در طول حاملگی باكتری یوریك می شوند. این میزان در گروه هایی از مردم از طبقه اجتماعی ـ اقتصادی پایین با اریتروسیت داسی شكل یا مبتلا با دیابت دو برابر است. خانم هایی كه سابقه UTI داشته باشند بیشتر در خطر ابتلا به باكتری یوری در طول حاملگی می باشند.

باكتری یوری همراه با عارضه زایی قابل توجه برای مادر و جنین است و لذا تشخیص به موقع آن و ریشه كردن آن برای دوران آبستنی مهم است. در خانم های حامله ASB غالبا به پیلونفریت پیشرفت می كند.

۲. تغییرات آناتومیك / فیزیولوژیك UT در حاملگی

در دوران حاملگی UT متحمل چندین تغییر واضح می شود كه خطر UTI را افزایش می دهند. اولا تولید ادرار به علت افزایش حجم خون در حاملگی و افزایش سرعت فیلتراسیون گلومرولی زیاد می شود و ثانیا ادرار دوران حاملگی به علت گلیكوزوری حاملگی و بالا بودن غلظت اسیدهای امینه محیط كشت بهتری برای باكتری ها است. ثالثا حالب ها تحت تاثیر هورمون ها گشاده بوده و رحم بزرگ شده می تواند موجب انسداد فانكشنال حالب ها به ویژه در طرف راست شود. به علاوه مثانه یك خانم حامله قبل از آن كه احساس نیاز به تخلیه آن بكند دو برابر حالت نرمال حجم پر شدن دارد. این اثرات در مجموع منجر به ركود ادراری شده و محیط مناسبی برای رشد باكتری را فراهم می كنند و خانم حامله را مستعد عفونت های ادراری بالا رو و پیلونفریت می كنند.

۳. میكروبیولوژی

پاتوژن هایی كه در طول حاملگی كشت داده می شوند اغلب همان پاتوژن هایی هستند كه در خانم های غیر حامله یافت می شوند. بیشتر UTI به وسیله باكتری هایی ایجاد می شوند كه به طور طبیعی در كولون ساكن هستند. تقریبا ۸۰ یا ۹۰ درصد UTIs كسب شده از اجتماع (غیر بیمارستانی) به وسیله E. coli ایجاد می شوند. سایر اورگانیسم های گرم منفی مثل انواع پروتئوس، كلبسیلا پنومونیا و سودوموناس آئروژینوزا خیلی كمتر ایجاد عفونت می كنند مگر در بیماران با سیستم ایمنی معیوب یا بیمارانی كه سوند داخل مجاری ادراری داشته اند.

از اورگانیسم های گرم مثبت، استافیلوكوكوس ساپروفیتوس، استافیلوكوكوس اورئوس، استرپتوكوكوس های گروه B و انتروكوكوس فاسیوم یوروپاتوژن هستند ولی كمتر مسبب UTI می باشند. باكتری های بی هوازی بیشتر در روده وجود دارند و تقریبا هرگز باعث U TI در خانم های حامله نمی شوند ولی در دوران حاملگی این اورگانیسم ها را می توان از ۱۰ تا ۱۵ درصد ادرار خانم ها كشت داد.

۴. عوارض و عواقب UTIs

اگر چه به ندرت پیلونفریت از UTI ساده در خانم های غیر حامله حاصل می شود ولی وقوع آن در ضمن حاملگی حدود۱ تا ۴ درصد است. خانم های حامله تا موقعی كه درمان نشوند باكتری یوری مداوم داشته و در اكثر بیماران درمان نشده در تمام دوران آبستنی كشت مثبت باقی می ماند. با كشف ASB و ریشه كن كردن باكتری یوری خطر پیلونفریت كم می شود. به موجب بعضی از اطلاعات، ASB گذشته از آن كه می تواند به پیلونفریت پیشرفت كند، مادر را در خطر زایمان زودتر از موعد و تولد نوزاد با وزن كم قرار می دهد. ولی مكانیسم این ارتباط شناخته نشده است. به هر حال توصیه می شود كه در خانم های حامله ASB باید فعالانه اسكرین شده و درمان شوند.

۵. علایم UTIs

سیستیت به صورت دیزوری (دردناكی ادرار كردن)، هماچوری (وجود خون در ادرار)، تكرر ادرار، احساس ناگهانی تخلیه ادرار یا ناراحتی فوق عانه ای بروز می كند. علایمی كه تمركز عفونت به قسمت فوقانی دستگاه ادراری را نشان می دهند شامل وجود تب، لرز، درد شكم و درد پهلو یا استفراغ هستند. این علایم سیستمیك دال بر یك عفونت قسمت فوقانی دستگاه هستند. بیش از ۳۰ درصد زنان با علایم مبنی بر عفونت قسمت تحتانی دستگاه ادراری می توانند گرفتاری كلیوی داشته باشند و در بعضی از مطالعات، تا ۳/۱ بیماران مبتلا به عفونت های قسمت تحتانی دستگاه ادراری تب و درد پهلو داشته اند.

---