هتک حرمت در رسانه ها

هتک حرمت اشخاص و لطمه زدن به آبرو و اعتبار افراد از جرائم با اهمیت به شمار میرود.

هتک حرمت اشخاص و لطمه زدن به آبرو و اعتبار افراد از جرائم با اهمیت به شمار میرود. این امر از مجاری و راههای گوناگون ممکن است صورت بگیرد؛ یکی از مضرترین و اثرگذارترین این طرق هتک حرمت اشخاص توسط رسانه های همگانی است، اهمیت این نوع هتک حرمت به مناسبت گستردگی فراوان و طبیعی رسانه هاست.

لذا با توجه به اهمیت موضوع ضمن قوانین مختلف که درخصوص رسانه ها وضع شده اند، در موادی به این مهم پرداخته شده است. به عنوان نمونه میتوان به موادی از قانون مطبوعات اشاره کرد که در خصوص ممنوعیت هتک حرمت افراد ذکر شده است. از آنجمله ممنوعیت انتشار هرنوع تهمت و افترا یا فحش الفاظ و رکیک یا دادن نسبتهای توهین آمیز به اشخاص و نظایر آن است و چنانچه یکی از این موارد رخ دهد براساس همین قانون مدیرمسئول نشریه در محاکم قابل تعقیب خواهد بود.

البته باید توجه داشت این جرم (جز در مواردی که توهین به مقامات باشد که جنبه ی عمومی دارد) جرمیست که رسیدگی به آن موکول به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت استرداد و انصراف وی از شکایت، تعقیب جرم و مجرم در هر مرحله ای از رسیدگی می تواند متوقف گردد. از نکات مهم در وقوع این جرم خساراتی است که باحتمال زیاد به قربانی جرم وارد می شود. فی المثل زمانیکه نشریه ای نسبتی ناروا و افترا آمیز به شخصیتی عمومی (سیاسی، اقتصادی، هنری و ...) بدهد و بعد معلوم شود اتهامات منتشره صحت نداشته است، مطابق قانون مطبوعات شاکی میتواند برای مطالبه ی خسارتی که از نشر مطالب کذب و افترا به او وارد شده است به دادگاه صالح شکایت کند و دادگاه مکلف است به موضوع رسیدگی و صدور حکم به مجازات خاطی و جبران خسارت نماید. حتی طبق این قانون چنانچه شخص مورد تهمت و افترا و هتاکی متوفی باشد اما عرفا آنچه بیان شده توهین به خانواده ی وی نیز باشد، خانواده حق اقامه ی دعوی و شکایت علیه مفتری را دارند.

از دیگر قوانین خاص باید به ماده ۶ قانون خط مشی کلی و اصول برنامه های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد که ارج نهادن به حیثیت انسانی افراد و پرهیز از هتک حرمت آنان طبق موازین اسلامی را از اصول کلی حاکم بر برنامه های صدا و سیما اعلام می نماید. بنابراین روشن است که در خصوص دو دسته از رسانه های مهم و فراگیر یعنی مطبوعات و صدا و سیما، در قوانین مربوطه، به ممنوعیت هتک حرمت اشخاص (اعم از حقیقی و حقوقی) به وضوح پرداخته شده است. شاید این سوال پیش بیاید که چنانچه این عمل در رسانه های دیگر مانند رسانه های اینترنتی انجام شود، چگونه قابل پیگیری خواهد بود؟ در پاسخ باید گفت به لحاظ کیفری انواع هتک حرمت،براساس قانون مجازات اسلامی، قابلیت پیگیری کیفری را داراست و آنچه در اینجا بیشتر مدنظر است مسئولیت مدنی جرم هتک حرمت می باشد. یعنی چگونگی جبران خسارت ناشی از این جرم؛ با توجه به قانون مسئولیت مدنی که مقرر داشته است:" هرکس بدون مجوز قانونی، عمدا یا در نتیججه ی بی احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا اعتبار و شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده، لطمه وخسارتی اعم از مادی و معنوی وارد کند، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می باشد." خسارات وارده ناشی از هتک حرمت از طریق هر رسانه ای قابل مطالبه خواهد بود.

خدایار سعیدوزیری