افزایش مایع اطراف جنین

افزایش مایع آمنیون یا پلی‌هیدرامنیوس مانند کاهش این مایع مشکلی است که در تعداد قابل توجهی از حاملگی‌ها رخ می دهد و می‌تواند جان مادر یا جنین را تهدید کند؛ این مشکل در یکی از …

افزایش مایع آمنیون یا پلی‌هیدرامنیوس مانند کاهش این مایع مشکلی است که در تعداد قابل توجهی از حاملگی‌ها رخ می دهد و می‌تواند جان مادر یا جنین را تهدید کند؛ این مشکل در یکی از هر صد حاملگی رخ می‌دهد.

در حالت عادی مایع دور جنین یا آمنیون از ترشحات حاصل از پرده‌های اطراف جنین و با بزرگ‌تر شدن جنین توسط کلیه جنین و از طریق ادرار وی و همین طور ترشحات ریه جنین تشکیل می‌شود و از طریق بلع و همین‌طور جذب توسط پرده‌های اطراف جنین کاهش می‌یابد، به همین دلیل مایع آمنیون در اوایل حاملگی کمتر است و بتدریج افزایش می‌یابد تا این که در ۳۶ هفتگی حاملگی به حداکثر یعنی یک لیتر می رسد و سپس تا پایان حاملگی کاهش می‌یابد.این مایع در حفاظت از جنین نقش مهمی دارد و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند، همچنین در رشد و نمو وی اثر دارد. حال اگر به دلایلی میزان این مایع به دو لیتر یا بیشتر برسد، افزایش مایع آمنیون یا پلی هیدرامنیوس رخ می‌دهد.

البته برای تشخیص این بیماری افزون بر علائم آن که بزرگی بیش از حد شکم و رحم (بیش از سن حاملگی مربوط) تنگی نفس، درد و احساس فشار در شکم و لگن است، می‌توان از سونوگرافی استفاده کرد. در بیشتر موارد قبل از این که علائم واضح کلینیکی ایجاد شود، سونوگرافی بیماری را نشان می‌دهد. در این روش اندکس (معیار سنجش) مایع آمنیونی ۲۴ سانتی‌متر یا بیشتر می‌شود و خوشبختانه سونوگرافی در تشخیص زیادی مایع دور جنین دقیق‌تر از کمی مایع دور جنین است.

این بیماری در ۹۰ درصد موارد خوش‌خیم است، اما در ۱۰ درصد موارد و بخصوص در مواردی که پلی هیدرامنیوس شدید داریم، مشکلاتی را ایجاد می‌کند. مهم‌ترین این مشکلات وجود عارضه‌ای در جنین است؛ یعنی در بیشتر موارد دستگاه گوارشی جنین یا سیستم عصبی وی دچار یک مشکل ژنتیکی است که تا حدود زیادی با سونوگرافی قابل تشخیص است، اما مواردی هم وجود دارد که سونوگرافی نمی‌تواند نشان دهد، پس با بررسی مایع دور جنین به صورت آزمایشگاهی این مشکلات تشخیص داده می‌شود. همان‌طور که گفته شد در ۹۰ درصد موارد جنین سالم است، اما افزایش مایع آمنیون می تواند به ایجاد دردهای آزاردهنده در شکم و لگن مادر و در نهایت به زایمان زودرس منجر شود.

در مواردی که افزایش مایع آمنیون شدید نیست تنها استراحت به مادر توصیه می‌شود، اما در موارد شدیدتر داروهایی داده می‌شود و در نهایت اقدام به آمنیوسنتز یا کشیدن مایع اطراف جنین می‌کنیم. در این روش با استفاده از سوزن، با دقت به رعایت نکات استریل مایع را به آرامی از شکم مادر خارج می‌کنیم. این روش خطراتی دارد؛ ازجمله این که می تواند به کنده شدن جفت یا زایمان زودرس یا ایجاد عفونت در مایع آمنیون منجر شود. از طرفی این روش به دلیل تولید و جایگزین شدن سریع مایع باید به طور مرتب تکرار شود، به همین دلیل این روش درمانی چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان