بازار روز شعر

بازی ها و ترفندهای دنیای تبلیغات تجاری برای بازاریابی و فروش و تاثیرگذاری بر پسند و انتخاب مشتریان، شرایط روانی خاصی را بر انسان امروز تحمیل کرده است که به نظر می رسد بر دیگر …

بازی ها و ترفندهای دنیای تبلیغات تجاری برای بازاریابی و فروش و تاثیرگذاری بر پسند و انتخاب مشتریان، شرایط روانی خاصی را بر انسان امروز تحمیل کرده است که به نظر می رسد بر دیگر جنبه های زندگی نیز حاکم شده است؛ از جمله در نقد ادبی و داوری درباره شعر، نشانه هایی از آن فضای روانی خاص دیده می شود که زمینه ساز بسیاری از تصورات نادرست است. در چند یادداشت پی درپی درباره این نشانه ها و تصورات نادرست حاصل از آنها تأملاتی خواهم داشت.

هر محصول صنعتی و تجاری که تازه به بازار آمده از محصول قبلی بهتر و کارآمدتر است و انسان موفق کسی است که از محصولات جدید استفاده کند یا اگر نمی تواند، لااقل درباره آنها اطلاعات کافی داشته باشد تا در بحث ها ومفاخره ها از دیگران پیشی بگیرد.

بنابراین هر شعر یا نظریه ادبی و جریان شعری که تازه به بازار آمده، از آثار قبلی ارزشمندتر است و با ورود محصول جدید، شعرها و نوشته ها و نظریه های قبلی کهنه و ناکارآمد می شود. هرکس که از این متاع تازه با خبر است، هوشمندتر و شاعرتر و منتقدتر است و باید بشتابیم که از قافله جا نمانیم.

شعرهایی که پنج یا ده سال پیش منتشر شده اند، امروز دیگر به کار نمی آیند و شاعر باید هر روز شعری جدید بسراید و هر سال مجموعه ای جدید به بازار بیاورد و دراین نوآوری روزانه و سالانه مراقب باشد که از جریانات روز عقب نماند. او همانطور که ناگزیر است مرتب سیستم عامل و برنامه های کامپیوترش را به روز کند، باید مرتب اندیشه و عاطفه و تخیل و شعر خود را به روز کند و پابه پای پسند مشتریان بازار حرکت کند. خوانندگان و علاقه مندان شعر نیز باید همواره در جریان تحولات روز باشند و بدانند که مجموعه شعر مثل تقویم است که باید هرسال نو بشود و تقویم پارینه ناید به کار!

در محافل ادبی بسیار شنیده ام که فضل فروشان شتابزده فرموده اند که: آقا، این جورشعر گفتن مربوط به دهه شصت و هفتاد است و ما الان در دهه هشتاد هستیم. شعر این دهه باید این مشخصات را داشته باشد که من می گویم!

این گونه اظهارنظر درباره شعر دقیقا مانند اظهارنظرهای نوجوانانی است که برای تفاخر و ابراز وجود از مدل تلفن همراه و موی سر و کیف و کفش یکدیگر سخن می گویند و با حرارت تمام می خواهند ثابت کنند که از آخرین تغییرات بازار خبر دارند. نه تنها آخرین تغییرات بازار ایران بلکه از جدیدترین مدل گوشی تلفن و لپ تاپ که در آلمان و فرانسه و ایتالیا و آمریکا به بازار آمده است. همان گونه که برخی از شاعران و منتقدان ادبی با شور و هیجان، اطلاعات به روز شده خود را از محصولات جدید بازار شعر و نظریه ادبی دراین سوی و آن سوی جهان به رخ می کشند و با ساده انگاری تصور می کنند که تمام شاعران جهان باید با تحولات بازار هماهنگ باشند، به گونه ای که از تمام شعرهای دنیا یک آهنگ به گوش برسد؛ همان گونه که هر کس در هرگوشه جهان وقتی تلفن همراه خود را روشن می کند، از آن یک آهنگ آشنا به گوش می رسد.

اسماعیل امینی