چراهای بی پاسخ آموزش رانندگی در ایران

اصولا یکی از دلایل مهمی که بشر را به سمت پیشگیری سوق می دهد, این است که می خواهد بداند چگونه می توان از به وجود آمدن عوامل خطرزای طبیعی جلوگیری کرد

اصولا یکی از دلایل مهمی که بشر را به سمت پیشگیری سوق می‌دهد، این است که می‌خواهد بداند چگونه می‌توان از به وجود آمدن عوامل خطرزای طبیعی جلوگیری کرد؟ چه تمهیداتی می‌توان اندیشید تا از حوادث و پیشامدهای ناگوار جلوگیری کرد؟ چه مهارت‌هایی باید کسب شود تا توانایی پیش‌بینی و خنثی‌کردن بلایای ناگهانی به وجود بیاید؟

اغلب بررسی‌ها در این زمینه نشان می‌دهد که سرمنشأ اکثر حوادث و بلاهای ناگهانی، نادانی و نبود آگاهی بشر در زمینه‌های مختلف بوده است. یکی از این بلایای اجتماعی مهم عصر ما، تصادفات وسایل نقلیه است. طبق آمارها در بسیاری از کشورها، مرگ‌هایی که در اثر تصادفات وسایل نقلیه پیش می‌آید از میزان مرگ و میر بعضی بیماری‌های لاعلاج بیشتر است. حال این سؤال پیش می‌آید که چرا با وجود راه‌های فراوانی که برای پیشگیری از حوادث رانندگی وجود دارد، هر روزه ما شاهد افزایش تصادفات و تلفات انسانی در ایران و جهان هستیم؟

متاسفانه آمارها تکان‌دهنده است؛ هر ۲۶ دقیقه، یک نفر در ایران جان خود را به علت بروز حوادث ترافیکی از دست می‌دهد و میانگین سنی این تلفات ۷‌/‌۳۵ سال است.

● اما چرا؟

آموزش رانندگی تنها این نیست که ما یاد بگیریم پشت چراغ قرمز بایستیم، در محل توقف ممنوع پارک نکنیم، روی خط ممتد دور نزنیم یا روی خط عابر پیاده توقف نکنیم، معنای چراغ زرد چشمک‌زن یا چراغ قرمز چشمک‌زن را بیاموزیم و...، این‌ها همه فقط جزئی از اصول و قواعدی است که یک راننده ‌باید بداند و بیاموزد.

به عقیده نگارنده، عوامل متعدد دیگری وجود دارد که نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کاهش حوادث و تصادفات رانندگی ایفا می‌کند که به برخی از آنها اشاره می‌کنم؛

اخلاق در رانندگی: اخلاق در رانندگی، به دلیل ارتباط تنگاتنگ انسان‌ها با هم نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. بروز رفتارهایی همچون خویشتنداری، انصاف، بخشش و گذشت، صبوری و متانت در رانندگی، می‌تواند تأثیر بسزایی در برقراری نظم اجتماعی و ایجاد ارتباطی دوستانه بین انسان‌ها داشته باشد. این رفتارها، نه‌تنها باعث به وجود آمدن نوعی آرامش در خود انسان می‌شود، بلکه گاهی باعث شرمندگی طرف مقابل و ضمنا ترویج و انتقال چنین صفاتی به او می‌شود. از اینها گذشته اخلاق در بسیاری از مواقع با تعهدی که در راننده ایجاد می‌نماید، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از حوادث داشته باشد.

آموزش‌های ریشه‌ای در تمام ابعاد: متأسفانه امر آموزش رانندگی در کشور ما طی ادوار مختلف، مظلوم واقع شده و همیشه در حاشیه و انزوا بوده است. مظلومیت آموزش رانندگی تا این حد است که شما اگر بخواهید به صورت علمی و دقیق آن را بیاموزید، ممکن است مورد تمسخر خیلی‌ها واقع شوید.

در بعضی مؤسسات آموزشی نیز به جای توجه به آموزش علمی و اصولی، همه اهداف به فراهم آوردن قبولی در امتحان گواهینامه معطوف می‌شود. دیده می‌شود که به جای روشن‌کردن ذهن هنرجو از خطرات احتمالی که در صورت صحیح رانندگی نکردن متوجه اوست، به او می‌گویند که اگر غیر از این عمل کنی، افسر تو را رد می‌کند و به این وسیله علاوه بر نبود آموزش صحیح، استرس و نگرانی بیشتری را نیز به او تحمیل می‌کنند. برای تحول شرایط رانندگی در ایران، معتقدم که آموزش آیین درست رانندگی باید از کودکی آغاز شده تا در سنین بالاتر بتوانیم نتایج مثبت آن را ببینیم.

بالا بردن سطح آگاهی‌های عموم: یکی از موارد مهمی که به وسیله آن می‌توان از بروز حوادث رانندگی جلوگیری نمود، انعکاس نتایج بی‌دقتی و بی‌توجهی دیگران نسبت به آیین درست رانندگی است که رسانه‌های جمعی عهده دار این امر مهم می‌باشند.

تغییر شیوه‌های آموزش: در بسیاری از موارد دیده شده است که افراد بعد از اخذ گواهینامه (به دلیل آموزش‌های ناصحیح و سطحی)، آگاهی و مهارت‌های لازم را در زمینه‌های مختلف کسب نکرده‌اند، بنابراین بازنگری در شیوه‌های آموزشی مرسوم در مؤسسات، امری ضروری است.

ایجاد مراکز تربیت مربی: از آنجا که این موضوع، یعنی مربی حرفه‌ای و باتجربه، می‌تواند نقش مهمی در تربیت هنرجویان ایفا کند، ضروری است مراکزی ایجاد گردد تا با آموزش‌های لازم، مربیانی متخصص، حرفه‌ای و ورزیده به مؤسسات آموزشی معرفی کنند.

دانش استفاده از تجهیزات خودرو: این امر نیز یکی از موارد مهم در پیشگیری است، چرا که بسیاری از افراد شیوه نگهداری و استفاده صحیح از تجهیزات خودرو را نمی‌دانند و بعضا به صورت سطحی آموخته‌اند، از همین رو گاهی در دام حوادثی گرفتار می‌شوند که اگر شیوه صحیح استفاده از بعضی تجهیزات و اجزای خودرو را می دانستند، می‌توانستند از آن پیشگیری کنند.

مدیریت در رانندگی: راننده باید قبل از حرکت، وضع جسمی و روانی خود و همچنین شرایط خودرو، جاده و خیابان را بررسی و به عبارتی مدیریت کند. چرا که در بیشتر مواقع مشاهده شده که اکثر تصادفات رانندگی، بر اثر نبود سلامت جسم و روان راننده، خودرو یا اطلاع نداشتن از وضع راه‌ها، صورت پذیرفته است.

متأسفانه بسیاری از رانندگان، در مورد رانندگی برداشت‌های ناصحیح دارند و اصولا این نوع برداشت‌های غلط، از گذشته در ذهن آنها شکل گرفته و نهادینه شده است. از نظر اینجانب می‌توان با دادن آموزش صحیح، آگاهی و اطلاعات مکفی به هنرجویان، برداشت‌های منفی را از ذهن آنان محو و اطلاعات و آگاهی‌های لازم را به ایشان تفهیم کرد. در اینجا لازم می‌دانم به برخی از این تصورات نادرست اشاره کنم:

برخی معتقدند که تا تصادف نکنیم راننده نمی‌شویم و باکی از تصادف نیست، چون اتومبیل بیمه است و بیمه تمام خسارت را جبران می‌کند، بعضی دیگر نیز فکر می‌کنند برای یادگیری رانندگی نیازی به تعلیم و آموزش نیست، بلکه به خودی خود و با گذشت زمان می‌توان رانندگی را فرا گرفت. بعضی دیگر نیز این تصور را دارند که آموزش فقط برای اخذ گواهینامه است، برخی دیگر همواره به دیگران توصیه می‌کنند که رانندگی را باید خودمان یاد بگیریم، یک فرمان است و یک گاز و یک ترمز، یک ماه که رانندگی کنیم، راه می‌افتیم.

به نظر شما آیا با این طرز تفکر می‌توان از تصادفات رانندگی پیشگیری کرد؟ آیا وقت آن نشده که با سیاست‌ها و آموزش‌های مختلف، این ذهنیات و افکار پوچ را از ذهن افراد محو کنیم؟ آیا از این همه حوادث و مرگ‌ومیرهای ناشی از توجه نکردن به آموزش و فنون و تکنیک‌های رانندگی نباید درس بگیریم؟ آیا زمان آن نشده که در کنار روش تعقیب و تنبیه، از روش‌های دیگری همچون آموزش‌های ریشه‌ای و اصولی استفاده کرده و تلاش بیشتری را برای تغییر این‌گونه نگرش‌ها مبذول کنیم؟

خلیل نوری زاده‌

مدرس رانندگی