خان بازی در خراسان شمالی

در خراسان شمالی اقوام مختلف از جمله کرمانج، ترک، ترکمن، تات و فارس در کنار هم زندگی می‌کنند و هر کدام به شیوه‌ای به استقبال نوروز می‌روند، هرچند برخی آداب و رسوم مشترک هم در …

در خراسان شمالی اقوام مختلف از جمله کرمانج، ترک، ترکمن، تات و فارس در کنار هم زندگی می‌کنند و هر کدام به شیوه‌ای به استقبال نوروز می‌روند، هرچند برخی آداب و رسوم مشترک هم در میان آنها وجود دارد. البته بیشتر آداب و رسوم این استان فراموش شده است ولی روستاییان که ۵۲ درصد جمعیت آن را تشکیل می‌دهند، هنوز به سنن گذشتگان خود وفادار هستند و پایبندی بیشتری به این آداب و رسوم دارند چنان‌که چند روز پیش از تحویل سال، دیوارهای گلی منازل خود را با کاهگل ترمیم کرده و آنها را با رنگ‌های گیاهی رنگ‌آمیزی می‌کنند.

زنان روستا هم پارچه‌های رنگا‌رنگ خود را از درون صندوقچه‌ها در آورده و لباس‌های بلند و پرچین محلی برای خود و فرزندانشان می‌دوزند. پرده‌های قدیمی آویزان شده از در ایوان را هم باز کرده و پرده‌های جدید را به نشانه فرا رسیدن بهار آویزان می‌کنند. بعد هم تنورها را روشن کرده و شروع به پخت نان شیرین (فتیر) می‌کنند.

رسوم دیگری از جمله کوزه‌شکنی، فال گوش ایستادن، ملاقه‌زنی و خان‌بازی نیز در این استان طرفداران زیادی داشته که اکنون به ندرت می‌توان روستایی را یافت که این آیین در آن اجرا شود.در سنت کوزه‌شکنی، پدر به تعداد اعضای خانواده کوزه می‌خرد و در آخرین شب چهارشنبه سال، هر یک از اعضا، کوزه خود را از روی بام خانه به زمین پرتاب می‌کند. مردم در قدیم معتقد بودند که با شکستن کوزه، تمامی اتفاقات بد نیز از آنها دور خواهد شد و سالی خوش برای آنها رقم خواهد خورد.

خان‌بازی هم که در بعضی روستاهای کرمانج‌نشین از روز اول تا ۱۳ نوروز رواج داشت، به این صورت است که روستاییان فردی را به عنوان خان انتخاب کرده و در میدان اصلی شهر تجمع می‌کنند و به پایکوبی و کشتی گرفتن می‌پردازند. سپس چند نفر از مردان قوی روستا مامور می‌شوند تا جلوی ورودی‌های روستا آماده بایستند و مهمانانی را که وارد روستا می‌شوند به نزد خان ببرند. خان ۲ راه پیش روی مهمان می‌گذارد یا باید مهمان با یکی از مردان روستا کشتی بگیرد یا به خان عیدی بدهد. البته اگر مهمان برنده شود، هدیه‌ای از خان می‌گیرد و پذیرایی مفصلی از او می‌شود. این بازی هنوز هم در بعضی روستاهای شهرستان اسفراین رواج دارد.

کشتی با چوخه؛ کشتی سنتی استان نیز یکی دیگر از این رسوم است.در روزهای نوروز پهلوانان هر روستا با یکدیگر کشتی گرفته و برندگان آنها با برندگان روستاهای دیگر دسته و پنجه نرم می‌کنند. این روند در روستاها و شهرها ادامه دارد تا ۱۴ فروردین که در گود زینل‌خان اسفراین، پهلوانان هر شهر به مصاف شهر دیگر می‌روند. این کشتی طرفداران زیادی هم دارد به طوری که در ۱۴ فروردین، بیش از۷۰ هزار نفر برای تماشای مسابقات نهایی به گود زینل خان اسفراین می‌روند.جوایز برنده نهایی این مسابقات، قوچ و گاهی صنایع دستی این استان است.

جواد آگاهی