رازهایی درباره ارتباط مناسب با کودک

اگر می خواهید فرزندانتان از شما اطاعت کنند, دستورات شما را گوش دهند, ارزش های اخلاقی شما را بپذیرند در ابتدا باید بتوانید با آنها ارتباط خوبی برقرار کنید

سه نوع الگوی ارتباطی میان والدین و فرزندان مشاهده می‌شود:

۱) منفعل: والدینی که از این روش استفاده می‌کنند، اکثراً قوانین و انتظارات را به شکل سؤالی و مبهم بیان می‌کنند، در نتیجه تصمیم گیری به عهده کودک می‌افتد.

مثال: - وقت خوابته، دیگه نمی‌خواهی بخوابی؟ چند بار بهت بگم که میزت را تمیز کن پس کی می‌خواهی تمیزش کنی؟

۲) پرخاشگرانه: در این روش استفاده از تنبیه، تحقیر، تهدید، تمسخر، مقایسه و ... وجود دارد. هر گونه مقاومت در مقابل قوانین با تنبیه و تهدید همراه است. گر چه تنبیه فیزیکی ممکن است یک کنترل موقتی و انتخابی روی رفتار کودک ایجاد کند ( یعنی کودک فقط در حضور شخص تنبیه کننده و آن هم به طور موقتی رفتار خود را کنترل کند) ولی در دراز مدت اثرات سوء دارد و بی تأثیر است. الگوهای تربیتی که با خشونت و پرخاشگری همراه است، باعث افزایش مشکلات رفتاری کودک، پرخاشگری، عصبانیت، اضطراب، افسردگی، اعتماد به نفس پایین و.... در کودک می‌گردد.

والدینی که از این روش استفاده می‌کنند ممکن است مرتب کودکان خود را با این کلمات و جملات بمباران کنند: دیوانه هستی، مثل احمق‌ها رفتار می‌کنی، پسر من نیستی، بهتر از این نمی‌توانی فکر کنی، هیچوقت گوش نمی‌دهی، چقدر دست و پا چلفتی هستی، الآن می‌آیم و آنچنان درسی به تو میدهم که مرغان هوا به حالت گریه کنند و ... آنها ممکن است کودک خود را کتک بزنند، او را حبس کنند و با او قهر کنند. فرزند پروری آنها با خشونت، تحقیر، تنبیه، مقایسه و سرزنش همراه است.

۳) قاطعانه: افرادی که الگوی قاطعانه را برای تربیت فرزندان خود انتخاب کرده اند؛ افکار، عقاید، نیازها و خواسته‌های خود را به روشی واضح و مستقیم بیان می‌کنند در عین حال که به قوانین و احساسات دیگران احترام می‌گذارند. در قوانین و انتظاراتشان منصف هستند. این والدین قادرند قوانین و استانداردها را به گونه ای به فرزندان منتقل کنند که آنها را مسئول رفتار خود کنند و الگو و مدل مناسبی برای فرزندانشان هستند. پیامدهای رفتاری کودکان خود را مشخص می‌کنند و در موقع لزوم از پیامدهای مناسب استفاده می‌کنند.

به طور مثال می‌گویند: (موقعی که تکالیفت را تمام کردی، می‌توانی بروی بازی کنی). یا (این کارت برخلاف قانون ماست یا تمامش می‌کنی یا پیامد و نتیجه کار را می‌بینی).

در این مثال‌ها، والدین کاملاً راجع به پیامدها واضح و روشن عمل می‌کنند هر چند که مسئولیت و انتخاب به عهده کودک است یعنی یا باید رفتارش را متوقف کند یا پیامد آن را بپذیرد.

● چگونه با کودک خود ارتباطی خوب و مؤثر برقرار کنیم؟

اگر می‌خواهید فرزندانتان از شما اطاعت کنند، دستورات شما را گوش دهند، ارزش‌های اخلاقی شما را بپذیرند در ابتدا باید بتوانید با آنها ارتباط خوبی برقرار کنید.

اگر والدی کج خلق و انتقادگر باشید؛ فرزندانتان فقط تا زمانی از شما اطاعت می‌کنند که از شما بترسند، به محض اینکه توانایی فکری و جسمی آنها گفت که ترس بی مورد است، مقابل شما می‌ایستند و نافرمانی می‌کنند.

ما از دستورات کسی اطاعت می‌کنیم که او را دوست داریم و کسی را دوست داریم که با ما ارتباط خوبی داشته باشد.

برای ایجاد یک ارتباط مثبت و قوی با کودکان موارد زیر در نظر بگیرید.

۱) با کودک خود زمان با کیفیت و مناسبی را صرف کنید.

شاید گذاشتن وقت و زمان برای کودکان در زندگی پرمشغله امروز امری دشوار به نظر برسد ولی آنچه که در این مقوله مهم است کیفیت این زمان است و کمیت آن چندان اهمیت ندارد. از زمان‌های چند دقیقه ای نیز می‌توان برای حرف زدن با کودک، پاسخ دادن به سوالات او، نوازش کردن او، بازی کردن با او و توجه کردن به کودک استفاده کرد.

یک تلفن کوتاه از سر کار، اختصاص فعالیت‌هایی با کودک که مورد علاقه اوست مثل: دوچرخه سواری، رفتن به پارک، سینما و رستوران و ... می‌تواند زمان‌های قشنگی را برای کودک ایجاد کند.

۲) فعالیتی مشترکی انجام دهید که مورد علاقه اوست.

معمولآ کودکان از اینکه کار و فعالیتی را به طور مشترک با والدین انجام دهند، خیلی لذت می‌برند.

زمانهایی است که بچه‌ها سراغ والدین می‌آیند و دوست دارند با آنها فعالیتی را انجام دهند. از همین زمان‌ها باید برای تحکیم روابط با کودکتان استفاده کنید. می‌توان فعالیتهای مشترک زیادی را در داخل و خارج خانه برای کودکان تدارک دید و بازی‌هایی را با آنها انجام داد که مورد علاقه آنهاست. مثال‌هایی در زیر آورده شده است. فرزند شما دوست دارد چه به فعالیت‌ها و بازی‌هایی را با شما انجام دهد؟

- در پارک دوچرخه سواری کنید.

- با هم یک کیک بپزید.

- با هم به یک رستوران بروید و غذای مورد علاقه او را بخورید.

- با هم والیبال، فوتبال، یک بازی کامپیوتری انجام دهید.

- یک کتاب داستان بخوانید.

- به یک موسیقی گوش کنید.

- با او خاله بازی کنید.

- با هم کشتی بگیرید.

- با هم اسم ـ فامیل بازی کنید.

۳) با کودک حرف بزنید وبا او صحبت کنید.

می توان از هر فرصتی برای حرف زدن با کودک استفاده کرد. مثلاً زمانی که او سراغ شما می‌آید و سؤالی را می‌پرسد، زمانی که با هم تنها در منزل هستید، زمانی که با هم به بیرون رفته اید، به پارک، خیابان و .... زمانی که کودک سراغ شما می‌آید و راجع به علائق،خواسته‌ها، آرزوها و برنامه‌هایش صحبت می‌کند، باید با علاقه به صحبت‌های او گوش دهید.

۴) احساسات و عواطف خود را نشان دهید.

نوازش کردن، بغل کردن، لمس کردن و بوسیدن کودک راههایی برای نشان دادن احساس و علاقه به کودک است. البته بایدتوجه داشت که هر سن و شرایطی چه ابراز احساساتی را می‌طلبد، شاید اگر یک نوجوان را جلوی دوستش بغل کنیم و ببوسیم خجالت بکشد و دوست نداشته باشد که با او اینگونه رفتار کنیم. در مورد نوجوانان، می‌توان با تکان دادن دست، چشمک زدن یا دست به شانه او گذاشتن احساسات خود را نشان دهیم. در حالی که کودک ۵ ساله خود را بغل می‌کنیم، ماساژ می‌دهیم، قلقلک می‌دهیم و او را می‌بوسیم. نشان دادن عواطف و احساسات مثبت باعث احساس اطمینان و پیوند امن با والدین می‌شود.

شما چگونه عواطف و احساسات خود را به فرزندتان نشان می‌دهید؟

۵) کودک را تشویق کنید و به او پاداش دهید.

تشویق عملی است که منجر به افزایش رفتارهای مناسب و مثبت کودک می‌شود. می‌توان با تشویق رفتارهای مناسب کودک فرصت دوباره ارتباطی مثبت را با او بدست آورد. بدیهی است این ارتباط خوب باعث حرف شنوی کودک از دستورات شما می‌گردد. تعریف کردن از کودک، تحسین و تمجید او، تشویق‌های مادی و فعالیتی باعث بهبود رفتار کودک خواهد شد.