روایت قرمز یک راز مردانه

نگاهی به فیلم آتشکار

نمایش "آتشکار" در جشنواره ۲۸ فیلم فجر، بازخوردهای متفاوتی را به دنبال داشت؛ برخی ساختار چند پرده ای فیلم و حرکت متنی - ساختاری اثر در پاندولی میان فضای رئال و فانتزی را به عنوان نکته ای مثبت در آرای خود بازتاب دادند و "آتشکار" را تجربه ای شاخص در ژانر کمدی برشمردند، اما گروهی با مواضع تند خود نسبت به برخی نمادهای بصری حرکتی برتافته از بازیگوشی های کارگردان و هنر اجرایی حمید فرخ نژاد در نمایش درست این نمادها در همان مسیر مطلوب و مورد نظر کارگردان، مارک ابتذال را بر پیکره این اثر نهادند و چالش هایی مهم را در مسیر اکران آن به وجود آوردند.

گروه سوم نیز اگرچه از ساختار اثر رضایت نسبی داشت و تلاش های کارگردان در تولید این فیلم را ارج می نهاد اما تا حدودی نسبت به برخی نمادهای منعکس در رفتار بازیگران اثر که به شدت ابعاد چند لایه ای را در تحلیل مفهومی و معنایی آن برش تصویری به اذهان متبادر می گرداند، شبهه ابتذال و مرز شکنی فرهنگی را مطرح کردند.

نگارنده طبق مشاهداتی که از صحبت های سیاست گذاران جشنواره دوره ۲۸ و نیز بازتاب های نمایش ویژه این فیلم در برج میلاد (سینمای اهالی رسانه) و تاثیراتش بر آرای منتقدان و سینمایی نویسان داشته ام، به این نتیجه رسیدم که اثر توانسته ، کارکرد خوبی از منظر جوشش ذهنی در مخاطب به وجود آورد و دایره تحلیل ها و نقدها را به سمت و سوی خود بکشاند و البته مساله مهم در فیلم "آتشکار" بازی حمید فرخ نژاد است که آن قالب جدی حاکم شده بر نقش آفرینی هایش را می شکند و توانایی های درونی اش در ایفای نقش های متنوع را به منصه ظهور می رساند. مساله ای که در دوره ۲۸ فیلم فجر شاهد آن بودیم و فرخ نژاد با هفت نقش آفرینی ممتاز، قدرت بازیگری اش را دیکته نمود.

فیلم "آتشکار" در سه پرده مفهومی خود (دوزخ، برزخ، بهشت) اگرچه در برخی مواضع تصویری، تلاشی ناکارآمد را در فراهم سازی بسترهای موثر در خلق یک کمدی ناب در موقعیت های به شدت حفاظت شده تداعی گر است و به ویژه در پرده دوزخ، ریتم اثر دچار تقطیعی غیر منطقی شد اما لحظات کمیک اثر همچون صحنه های مواجهه سهراب و پدرش که بارها به دلیل حرکت متداوم فرمی از یک فضای حقیقی به محیطی مجازی، دارای حلاوت و شیرینی بکر و تازه ای بود، خنده های بلند اهالی رسانه را در ساعات پایانی شب و نمایش ویژه فیلم در برج میلاد به همراه آورد و به واقع باز هم این جمله را با تماشای فیلم به یاد می آوریم که به راستی خنده بر هر درد بی درمان دواست.

روایت متنی اثر، برشی از زندگی آتشکار کارخانه ذوب آهن است که در انجام یک اقدام، دچار تردیدهایی است و به ویژه رویارویی هایش با پدر در یک فضای مجازی بر این تردید، رنگی عمیق می بخشد.

آقا سهراب با بازی درخشان حمید فرخ نژاد در انجام عمل وازکتومی تردیدهایی دارد که همین حرکت مرزی در میان میل به انجام این عمل و البته ترس از عاق شدن توسط پدر، بار اصلی جذابیت های روایی اثر را بر دوش می کشد.

فیلم اگرچه از منظر ساختار فنی دارای ضعف های روشنی در حوزه سناریو است و نظم طبیعی و ملموس در یک کمدی مبتنی بر فضاهای فرمی را در سه پرده روایی خود برقرار نکرده است اما هوشمندی کارگردان در بیان یک راز مردانه و انتخاب شهر مذهبی اصفهان به عنوان سازه بنای روایی داستان، وجهی ملموس را بر فضای حسی میان کاراکترها بخشیده و البته نکته مهم کار امیر یوسفی را باید در گرفتن بازی های درست از گروه بازیگری اثر دانست که اتصال درستی را از منظر حس اجرایی میان بازی هنرمند خبره ای چون حمید فرخ نژاد و دیگر بازیگران اثر به وجود آورده است.

بازی پدر سهراب بسیار چشم نواز از آب درآمده است و مانور بازیگوشانه کارگردان بر روی برخی از المان های رفتاری یا نمادهای تصویری از جمله صحنه تعقیب و گریز سهراب و پدرش که به دلیل تضاد حالت ها و موقعیت های این دو ( تعقیب موتور سهراب با اسب) بسیار دیدی شده و نیز لحظه ای که سهراب در حال تکان دادن منار جنبان است و همچنین نمایش برخی جزئیات ارتباطی میان زن و شوهر در شکلی نمادین، مجموعه تصاویری را بر پرده سینماها منقش ساخته که ممنوعیت ورود افراد زیر ۱۶ سال را به سالن های سینما به دنبال داشته است.

موسیقی متن اثر در لحظه تعقیب و گریز سهراب و پدرش، بسیار درست و به جا در قاب تصویر و همسان با حالات و فیگورهای بازیگران به کار رفته است و در برآیندی کلی اثر از منظر جذابیت های روایی دارای سطح هنری و فنی اقناع کننده ای برای مخاطب عام است و حتی در برخی مواضع همچون صحنه های هم کلامی سهراب و پدرش در بهشت یا مکالمه رویاروی سهراب و بقراط حکیم، بالذات ابزارهای روان شناختی درستی را در خنده گیری از مخاطب به کار گرفته که می تواند از نکات قابل تامل این فیلم مرز شکن و خط قرمزی باشد.