اشک هایی که روی گونه می غلطند

دانستنی هایی درباره تنگی مادرزادی مجرای اشکی

اشک به وسیله غده اشکی که در سمت بالای کاسه چشم قرار گرفته است، تولید می‌شود. با هر بار پلک زدن مقداری اشک از طریق سیستم تخلیه اشکی به داخل بینی تخلیه می‌شود. اگر به دقت به گوشه داخلی چشم نگاه کنید، روی لبه هر کدام از پلک‌های پایینی و بالایی منفذ بسیار ریزی را می‌بینید که محل ورود اشک به درون سیستم تخلیه اشکی است. مجرای ریزی این منفذ را به کیسه اشکی که زیر گوشه داخلی چشم قرار گرفته است، وصل می‌کند. اشکی که وارد کیسه اشکی شده است از طریق مجرای اشکی به بینی تخلیه می‌شود. تنگی مجرای اشکی غالبا ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی یا یک عفونت است.

انسداد مادرزادی معمولا بین سنین ۳ تا ۱۲ هفتگی به شکل اشک‌ریزی مداوم یک چشم و در موارد نادری از هر دو چشم تظاهر پیدا می‌کند. اشک چشم مبتلایان به‌طور مزمن از گوشه چشم مبتلا، به روی گونه می‌غلطد. تنگی مجرای اشکی نوزادان ممکن است به اشتباه کونژکتیویت ناشی از استفاده از قطره نیترات نقره یا عفونت باکتریایی تشخیص داده شود اما باید توجه داشت که در تنگی مادرزادی مجرای اشکی، اولا علایم تاخیری و دیررس است و ثانیا ترشحات چرکی گوشه چشم غالبا وجود ندارد، بلکه چنانچه زیر گوشه داخلی چشم مبتلا به تنگی مادرزادی را بفشاریم، مقدار زیادی ترشحات نسبتا غلیظ یا حتی چرکی از پانکتوم خارج می‌شود.

در بزرگسالان اشک‌ریزی کمتر دیده می‌شود. تنگی مجرای اشکی همراه با اشک‌ریزی در بزرگسالان ممکن است ناشی از التهاب مجرای اشکی به دلیل پروسه‌های التهابی مثل عفونت مزمن بینی یا ناشی از کونژکتیویت شدید یا مزمن باشد. شکستگی استخوان‌های بینی یا صورت نیز می‌تواند باعث انسداد مکانیکی مجرای اشکی شود. انسداد طولانی‌مدت معمولا به عفونت کیسه اشکی منجر می‌شود.

● درمان

تنگی مادرزادی معمولا خودبه‌خود تا سن شش ماهگی بهبود پیدا می‌کند. ماساژ دادن کیسه اشکی ممکن است سیر بهبودی را تسریع کند. قطره‌های آنتی‌بیوتیک ممکن است از عفونت پیشگیری کند. چنانچه بهبود به خودی خود حاصل نشود، ممکن است لازم باشد که مجرا توسط سوندی که به همین منظور طراحی شده است، گشاد شود. غالبا این کار زیر بیهوشی خفیفی انجام می‌شود اما در بزرگسالان با استفاده از قطره‌های بی‌حس‌کننده موضعی، ناحیه را بی‌حس و سپس منفذ را گشاد می‌کنیم و مجرا را شست‌وشو می‌دهیم. اگر این کار مشکل را برطرف نکرد، در مرحله بعد مجرای اشکی سونداژ می‌شود. در مواردی که انسداد ناکامل باشد با اقدامات فوق‌الذکر مشکل برطرف می‌شود اما چنانچه انسداد کامل باشد، برای باز کردن ساک اشکی و ارتباط دادن آن به بینی، نیاز به عمل جراحی حتمی است.

● جراحی با روش باز

برای رسیدن به کیسه اشکی برش کوچکی در ناحیه بین چشم و بینی داده می‌شود. سپس قطعه کوچکی از استخوان بین کیسه اشکی و بینی برداشته می‌شود و سپس روی کیسه اشکی برش داده و لبه‌های برش را به نحوی به مخاط داخلی بینی می‌دوزیم که ارتباط مستقیمی بین کیسه اشکی و بینی برقرار شود. معمولا به‌طور موقت لوله‌ای از جنس سیلیکون در محل گذاشته می‌شود تا مجرا بسته نشود. این لوله درد ندارد و برای بیمار مشکلی ایجاد نمی‌کند و چهار تا شش ماه بعد برداشته می‌شود. تا زمانی‌که لوله در مجرا قرار دارد، ممکن است کمی اشک‌ریزی داشته باشیم که با برداشتن لوله برطرف خواهد شد.

بخیه‌ها یک هفته بعد از جراحی کشیده می‌شوند و جای عمل هم در عرض سه ماه، کم‌کم برطرف می‌شود. لوله سیلیکون هم چهار تا شش ماه بعد در مطب، از طریق داخل بینی و بدون نیاز به بیهوشی یا بی‌حسی برداشته می‌شود. احتمال موفقیت این روش حدود ۹۵ درصد است.

● باز کردن مجرای اشکی به وسیله آندوسکوپ

در مواردی که انسداد در محل کیسه اشکی یا مجرای اشکی باشد و علایم انسدادی شامل اشک‌ریزش و عفونت مکرر گوشه چشم به‌طور مزمن وجود دارد و به درمان‌های رایج جواب نمی‌دهد، می‌توان از آندوسکوپ برای برطرف کردن انسداد کمک گرفت. آندوسکوپ وسیله باریکی است که سر آن به یک دوربین مجهز است. این وسیله را وارد بینی می‌کنیم و با کمک دوربین آن محل مجرای اشکی را پیدا کرده و با ابزار خاصی که به همین منظور طراحی شده‌اند، مختصری از استخوانی که روی کیسه اشکی را پوشانده است، برداشته و کیسه اشکی را به داخل بینی ارتباط می‌دهیم. برای اطمینان از باز ماندن این ارتباط، لوله سیلیکونی خیلی نازکی را در محل قرار می‌دهیم.

میزان موفقیت این روش ۸۰ تا ۹۰ درصد است که تقریبا مشابه نتایج عمل به روش باز است. مزیت اصلی این روش، این است که برشی روی صورت انجام نخواهد شد و در نتیجه جای عملی نیز وجود نخواهد داشت. میزان عوارض آن خیلی کم است و شامل احتمال خونریزی خفیف، عفونت و بسته شدن نسبی محل عمل، به دلیل پیدایش گوشت اضافه است.

متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن