فرمت های صوت و تصویر در كامپیوتر

برخی فرمت ها حجم بالاتری دارند و فضای بیشتری را اشغال می كنند و گروهی نیز مخصوص سیستم های همراه و موبایل می باشند

درست از زمان روی كار آمدن تجهیزات صوت و تصویر در كامپیوترها، شیوه‏های مختلف ذخیره‏سازی و نحوه خواندن اطلاعات - یا همان چیزی كه ما به عنوان فرمت می‏شناسیم - مطرح شد.

برای اكثر افراد، تنها شنیدن موسیقی مورد علاقه یا مشاهده فایل‏های تصویری، كفایت می‏كند و چندان دانستن فرمت ذخیره‏سازی آنها ضروری نیست؛ اما این تا زمانی است كه با مشكل اجرای این گونه فایل‏ها در محیطهای مختلف نرم‏افزاری مواجه نشده‏اند. به طور مثال، برخی از فرمت‏های صوت و تصویر را می‏توان فقط در سیستم‏های كامپیوتری مشاهده نمود و برخی دیگر علاوه بر كامپیوتر، در سیستم‏های پخش خانگی نیز اجرا می‏شوند. برخی فرمت‏ها حجم بالاتری دارند و فضای بیشتری را اشغال می‏كنند و گروهی نیز مخصوص سیستم‏های همراه و موبایل می‏باشند.

به طور كلی از نظر كیفیت، میزان فشرده‏سازی، سازگاری با سیستم عامل، حجم و نیز امكان كپی‏شدن فایل‏ها، فرمت‏های صوت و تصویر را به انواع مختلف و متنوعی تقسیم‏بندی می‏كنند. از این رو، این بار قصد داریم تعدادی از فرمت‏های مهم و پركابرد صوت و تصویر را ارائه نماییم.

● فرمت‏های فایلهای صوتی‏

۱) Mid یا Midi

Midi مخفف عبارت Musical Instrument Digital Interface و به معنی رابط دیجیتال ابزار موسیقی است. به عبارت دیگر، Midiیك استاندارد برای متصل نمودن وسایل موسیقی به كامپیوتر می‏باشد. در واقع، استاندارد Midi، یك روش ترجمه موسیقی به داده‏های كامپیوتری و یا بالعكس فراهم می‏سازد. یك فایل با پسوند Midi، یعنی فایلی كه حاوی موسیقی است؛ در مقابل، یك فایل با پسوند Wav، یعنی فایلی حاوی صدا.

فرمت Midi كه از پركاربردترین و قدیمی‏ترین فرمت‏هاست، بسیار مورد علاقه آهنگسازان و اهالی موسیقی است؛ زیرا به كمك قابلیت Midi می‏توان ابزارهای موسیقی، نظیر گیتار الكتریك را به كارت صوتی كامپیوتر خود متصل نمود و به نُت‏نویسی، ویرایش فایل‏های صوتی و از همه جالب‏تر، اجرای موسیقی با ساز و دریافت نُت آن از كامپیوتر، پرداخت.

از خصوصیات دیگر فرمت Midi، تجزیه اصوات و امكان تفكیك صدای سازهای مختلف موجود در یك قطعه موسیقی است. لازم به ذكر است كه كیفیت این نوع فایل‏ها، بیش از سایر فرمت‏های صوتی، بستگی مستقیم به نوع كارت صوتی سیستم شما دارد.

۲) Wav

یكی از فرمت‏های معروف و قابل استفاده در كامپیوتر است و از آنجا كه فرمت استاندارد ویندوز محسوب می‏شود، اكثر صداها در كامپیوتر با این فرمت مشاهده می‏شوند.

فرمت Wav، كیفیت بالایی دارد و حجم زیادی را نیز اشغال می‏كند؛ اما از سوی دیگر، Wav در همه برنامه‏های مربوط به پخش صدا اجرا می‏شود.

۳) Au

این فرمت كه در سیستم‏های عامل لینوكس و یونیكس اجرا می‏شود، حجم كمی را اشغال می‏كند؛ اما كیفیت پایینی دارد.

۴) Mp۳

Mp۳ یا همان MPEG Layer-۳ رایج‏ترین فرمت فشرده‏سازی صوتی در اینترنت است. Mp۳ موفق‏ترین فرمت از خانواده MPEGمی‏باشد كه به كمك آن می‏توان فایل‏های صوتی را بسیار فشرده و كم‏حجم نمود و از طرفی كیفیت CD اولیه را نیز حفظ كرد. از سوی دیگر، فرمت Mp۳، زمان دریافت و دانلود موسیقی از اینترنت را نیز كاهش داده است.

۵) WMA

Windows Media Audio یا WMA را شاید بتوان رقیب اصلی Mp۳ دانست؛ زیرا فایل‏های WMA بسیار كم حجم بوده، كیفیت بسیار بالایی دارند. این فرمت به خصوص در دنیای اینترنت كه حجم فایل‏ها در ارسال و دریافت آنها بسیار مهم است، كارآیی فراوانی دارد.

۶) RA

فرمت Real Audio نیز همانند MP۳ و WMA، حجم كم و كیفیت خوبی دارد؛ با این تفاوت كه این فرمت، خصوصیت ویژه‏ای دارد كه در میان تولیدكنندگان موسیقی، بسیار طرفدار دارد و آن، این است كه این نوع فایل‏ها از طریق اینترنت پخش می‏شوند؛ اما كپی نمی‏شوند. با كمك این قابلیت، می‏توان همانند رادیوی اینترنتی، صدا را به صورت زنده بر روی اینترنت پخش نمود.

یكی از معروف‏ترین برنامه‏هایی كه فرمت RA را پشتیبانی می‏كند، برنامه Realone Player است. این برنامه با كمك فناوری بافر كردن فایل صوتی، این امكان را به ما می‏دهد تا همزمان با دانلود شدن موسیقی، آن را گوش دهیم؛ به عبارت دیگر، چون برای دریافت فایل‏های صوتی سنگین از اینترنت، زمان زیادی لازم است، با كمك فناوری Streaminy Audio & Video كه در برنامه‏هایی نظیر Real Audio، Quick Time و Realone Player وجود دارد، ابتدا بخشی از فایل در محلی از حافظه به نام بافر (Buffer) ذخیره شده، از آنجا پخش می‏شود و سپس زمانی كه آن مقدار در حال اجراست، مقدار دیگری از فایل در بافر ذخیره و پخش می‏گردد تا در نهایت، كل فایل، دانلود شود.

● فرمت فایل‏های تصویری‏

۱) AVI

مخفف عبارت Audio Video Inter Leared و یك فرمت فایل برای صدا و ویدئوی دیجیتال تحت ویندوز است. برای اجرای فایل‏های AVI، از Media Player ویندوز استفاده می‏شود. فایل‏های AVI را می‏توان تحت سیستم عامل‏های گوناگون دیگر نیز استفاده نمود. تنها مشكل عمده این فایل‏ها، اندازه بزرگ آنهاست.

۲) MPEG

MPEG كه مخفف عبارت Moving Pictures Experts Group است، در حقیقت، به عنوان گروهی از استانداردهای سخت‏افزاری و نرم‏افزاری طراحی شده است كه باعث می‏شود ذخیره‏سازی ویدئویی دیجیتال، سریع‏تر انجام گیرد. MPEG در اصل، مشكل بزرگ بودن فایل‏های AVI را برطرف ساخته است. فرمت‏های دیگر خانواده MPEG، عبارتند از: MP۳، MP۲، MP۱و Mpa.

۳) mov

یك فایل ویدئو . صدا (چندرسانه‏ای) می‏باشد. یك فایل mov در صورتی كه برنامه Quick Time Movie Player نصب شده باشد، اجرا می‏گردد.

۴) ۳GP

Third Generation Partnership Project، فرمتی برای ارائه خصوصیات فنی یك سیستم همراه (موبایل) نسل سوم مبتنی بر شبكه‏های GSM و فناوری رادیویی می‏باشد. این فرمت برای نمایش كلیپ‏های ویدئویی در گوشی تلفن‏های همراه، مورد استفاده قرار می‏گیرد.

برخی از گوشی‏های تلفن همراه، با اتصال به دستگاهی به نام Air Wave، این قابلیت را خواهند داشت كه تمامی فایل‏های صوتی را روی موج FM رادیو منتقل نمایند. بدین ترتیب، می‏توان تمام فایل‏های موسیقی موجود در گوشی موبایل را از طریق رادیو FMاتومبیل خود اجرا نمود. سیستم‏كاری Air wave به صورت بی‏سیم و تا فاصله حدود ۶ متر قابل دسترسی می‏باشد.

● فرمت فایل‏های گرافیكی‏

۱) BMP )Bitmap(

استاندارد فایل‏های گرافیكی در ویندوز می‏باشد كه حجم بالایی نیز دارد.

۲) GIF

این پسوند مخفف عبارت Grafical Interchange Format است. این فرمت یكی از سه فرمت متداول برای استفاده در وب می‏باشد. از آنجا كه این فرمت از نوع فشرده است، مودم، زمان كمتری برای فرستادن آن نیاز دارد. مزیت فایل‏های GIF در كوچك بودن آنهاست. GIF بر اساس یك سری الگوریتم‏های ریاضی با نام LZW شكل می‏گیرد كه یك سری فرمول‏های ریاضی می‏باشند و برای فشرده‏سازی تصاویر در فایل‏های GIF استفاده می‏شوند.

۳) PNG

این فرمت برای گرافیك وب، جدیدتر و بهتر است. مرورگرهای قدیمی این فرمت را پشتیبانی نمی‏كنند.PNG مخفف عبارت Portable Network Graphic بوده، جهت رفع مشكلات gif و jpeg توسعه یافته است.

۴) JPEG

JPG نیز یكی دیگر از فرمت‏های متداول برای انتشار تصاویر در اینترنت می‏باشد و مخفف عبارت Experts GroupJoint Photographic است. JPEG یك روش فشرده‏سازی است كه برای ویرایش تصاویر اسكن، فاكس رنگی، نشر رومیزی، كارهای گرافیكی و تصویرپردازی پزشكی استفاده می‏شود. این فرمت، سبب كاهش كیفیت تفكیك‏پذیری و شفافیت رنگ در تصاویر می‏شود.

۵) TIFF

در حقیقت، مخفف عبارت Tagged Image File Format است. این فایل‏ها را می‏توان برای استفاده در هر دو سیستم عامل ویندوز و مكینتاش ذخیره كرد. فرمت TIFF، جهت مرتبطسازی تصاویر اسكن شده با برنامه‏های كاربردی نشر رومیزی به كار گرفته می‏شود و یك نوع روش ذخیره‏سازی و مبادله داده‏های تصویری دیجیتال محسوب می‏گردد.