از آقای قندی تا بایرام لودر

اکبرعبدی بدون شک از مفاخر بازیگری سینمای ایران است; بازیگری از جنس غریزه و احساس که سینمای کمدی ایران دیگر بعید است کسی مثل او را به خود ببیند. این بازیگر ۵۳ ساله سینمای ایران …

اکبرعبدی بدون شک از مفاخر بازیگری سینمای ایران است; بازیگری از جنس غریزه و احساس که سینمای کمدی ایران دیگر بعید است کسی مثل او را به خود ببیند. این بازیگر ۵۳ ساله سینمای ایران که شاید محبوب ترین بازیگر از نگاه گریمورهای سینمای ما هم باشد، کارنامه ای با بیش از ۵۶ فیلم سینمایی و ۱۱ مجموعه تلویزیونی دارد و به یادماندنی ترین بازی های خود را در آثاری چون "اجاره نشین ها "(۱۳۶۵، مهرجویی)، "مادر" (۱۳۶۸،حاتمی) و "هنرپیشه" (۱۳۷۱،مخملباف) ارایه داده است و نقش های خاطره انگیز او در فیلم های شاخص دیگری مثل"دزد عروسک ها" (۱۳۶۸، هنرمند)، ای ایران" (۱۳۶۸، تقوایی) و "سفرجادویی"(۱۳۶۹، داوودی) هم در یاد و خاطره نسل تماشاگران پس از انقلاب سینمای ایران مثال زدنی و تکرار ناشدنی است . کارنامه وی در دهه هفتاد شمسی با فیلم های خوبی مثل "روزفرشته" (۱۳۷۲،افخمی)،"آدم برفی" (۱۳۷۲، میرباقری) و "مرد آفتابی"(۱۳۷۴، اسعدیان) همچنان درخشان است اما مرور کارنامه وی در دهه هشتاد شمسی، تماشاگران پیگیر بازی های وی را مانند دو دهه گذشته اش مشعوف نمی کند و سینمای این دهه مجال چندانی برای هنرنمایی وی ایجاد نکرده است .

کاهش تولید آثار کمدی خوب در سالهای دهه هشتاد، ناخودآگاه سبب کم فروغ شدن چراغ بازیگری عبدی گردید ولی کم رنگ شدن وی در سینمای ایران به دلایل دیگری مثل ظهور نوستاره های جوان پسند سینمای ایران در سال های پایانی دهه هفتاد و نیز نوع خاص بازی او هم مربوط است; زیرا بازی وی که مبتنی بر میمیک صورت و ظاهر انعطاف پذیر در برابر گریم است به راحتی با یک کارگردانی نسنجیده به باد می رود و به عکس در صورت بازی گیری مناسب و حساب شده، اکبرعبدی هنوز هم توان این را دارد که بازی های شاخصی را در سینمای ایران به یادگار بگذارد.

مساله مهم دیگر به غریزی بودن بازی های وی و عدم بهره مندی او از دوره های آکادمیک بازیگری مربوط است که البته به هیچ عنوان ایراد و اشکالی بر آن نمی توان گرفت ولی کارگردانی که قصد دارد تا وی بازیگر فیلم او باشد، ضروری است تا شناخت درستی از قابلیت های ذاتی عبدی در بازیگری هم داشته باشد نه اینکه به صرف کمدین بودن عبدی، وی را به پروژه خود دعوت کند. به هر حال وی یگانه بازیگری در سینمای ایران است که می تواند ایفاگر نقش هایی مثل عباس- درنا خاکپور در "آدم برفی" و اکبر عبدی در "هنرپیشه" باشد. بازی هایی که این فیلم ها را به جایگاهی خاص در سینمای ایران رساندند.

حضور پرسر و صدا و ادامه دار اکبرعبدی در نقش بایرام لودر در سه گانه اخراجی ها روی دیگر سکه بازیگری وی و نقطه افول هنرنمایی اوست چرا که در این آثار فعلا ادامه دار سینمای ایران، بازی وی در حد یک تقلید لهجه و بازی رادیویی تنزل کرده و این مساله دقیقا به همان دلیلی رخ داده که در سطرهای بالا به آن اشاره شد. یعنی عدم شناخت درست کارگردان از نوع بازی و نابلدی وی در بازی گیری موثر و بجا از بازیگر کاراکتری مثل بایرام لودر.

کما اینکه فیلمنامه این سه فیلم (اخراجی های ۱ تا ۳) و به خصوص فیلم آخر اصولا ظرفیت تبدیل شدن تیپ به کاراکتر را به هیچ بازیگری از جمله اکبر عبدی نداده است و به طور قطع با یک کارگردانی متوسط هم باز چنین نقش هایی به کاری شاخص در بازیگری وی بدل نمی شوند اما به هر حال بهتر است بپذیریم در میدان بازیگری سینمای ایران که اکنون بیشتر توسط چهره های جذاب پر شده و شانس های چندانی برای حضور پرقدرت شمایل های بازیگری سینمای ایران مثل اکبر عبدی وجود ندارد، هر بازیگر دیگری در سطح وی که عمر و هنر خود را در این راه گذاشته باشد، ناچار از حضور در پروژه هایی است که اگر برای کارنامه اش نقطه درخشانی به حساب نیایند، اما بی شک از نظر حرفه ای و اقتصادی به نفع وی تمام می شوند و به طور قطع باز هم می توان از اکبرعبدی بازی های خوب و به یادماندنی دید; اگر روزگار بگذارد.

نویسنده : سیدجواد صفوی