شنبه, ۴ اسفند, ۱۴۰۳ / 22 February, 2025
مراقب باشیم, صنعت نساجی حساس است

صنعت نساجی قدیمی ترین صنعت کشور است که در اواخر حکومت قاجار در ایران با ایجاد صنایع نخ ریسی و پنبه پاک کنی موجودیت یافت. اولین واحد نساجی در کشور در سال ۱۲۸۱ شمسی در تهران و بعدی در سال ۱۲۸۸ در تبریز آغاز به کار کرد. رشد این صنعت به گونه یی بود که در پایان اولین برنامه عمرانی کشور در قبل از انقلاب اسلامی ۵۱ واحد نساجی تاسیس شد که ۴۱ واحد آن در صنعت نساجی پنبه یی فعالیت داشتند.
در حال حاضر هم ۶۷۶۷ واحد در زمینه تولید منسوجات در ایران فعال هستند.حاتم که چندی است معاونت تولید وزارت صنایع را برعهده دارد درباره صنعت نساجی می گوید؛ آمار و ارقام به ما می گوید چیزی نزدیک به ۱۰ هزار واحد نساجی، چرم و پوشاک در کشور هست که بخش عمده یی از آن در نساجی و پوشاک (حدود ۸۰ درصد) بوده و ارزش سرمایه گذاری ریالی آن چیزی بیش از ۴۰۰۰ میلیارد تومان است. البته نه به ارزش امروز.
اگر به ارزش امروز برآورد کنیم چندین برابر می شود. بین سال های ۸۰ تا ۸۴ چیزی نزدیک به ۶ برابر ارزی که صنعت نساجی از محل صندوق ذخیره ارزی دریافت کرد را صادر کرده است. با زبان اطلاعات آماری، این نشان می دهد که ما مزیت خیلی خوبی در صنایع نساجی و پوشاک داریم. بنابراین، ما مزیت های بالقوه و بالفعل زیادی داریم. در بحث اشتغال هم ما هزینه متوسط سرمایه گذاری مان برای هر نفر کمتر از هزینه متوسط اشتغال در سایر صنایع است. یعنی اگر هزینه متوسط اشتغال را در سایر صنایع ضریب ۵/۲ در نظر بگیریم در صنعت نساجی حدود ۹/۱ است.»
● تولید و چالش های نساجی در ایران
تولید محصولات نساجی اکنون به یکی از مهم ترین منابع درآمدی کشورهای در حال توسعه مبدل شده است. این صنعت امروزه به یکی از مهم ترین مسیرهای توسعه صنعتی مبدل شده است. با این حال این صنعت در ایران از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیست و تولید آن با فراز و نشیب های فراوانی همراه است. در ادامه روند تولید محصولات عمده و مهم صنعت نساجی را طی دوره ۷۶ تا ۸۴ بررسی کرده ایم.
سال ۱۳۷۶ در ایران ۳۰ میلیون مترمربع فرش ماشینی تولید شده که تولید این محصول با ۸۵/۴ درصد رشد در سال ۸۴ به ۷/۳۹ میلیون تن در سال ۸۴ رسیده است. همچنین تولید نخ پنبه یی و الیاف نیز با رقم ۱۶۸ هزار تن تولید در سال ۷۶ با ۱۶ درصد رشد به ۲/۲۰۱ هزار تن در سال ۸۴ رسیده است. تولید این محصول در سال های ۸۰ تا ۸۳ به ترتیب ۶/۱۸۹ ، ۵/۱۹۵، ۵/۱۹۹ و ۴/۲۰۰ بوده است. در زمینه تولید پارچه پنبه یی و الیاف نیز تولید ایران در سال ۷۶ حدود ۸۰۸ میلیون مترمربع بوده که این عدد در سال ۸۴ به ۷/۹۴۷ میلیون مترمربع رسیده است.
در تولید پتو هم آمار نشان می دهد که در سال ۷۶ ، ۱/۱۰ میلیون تخته پتو تولید شده است و در نهایت در سال ۸۴ این مقدار به ۴/۱۱ میلیون تخته رسیده است. در زمینه تولید نخ هایبالک هم آمار نشان می دهد در سال ۷۶ تولید این محصول حدود ۸/۲۶ هزار تن بوده است اما در سال ۸۲ این رقم به حدود ۳۰ هزار تن رسیده و بالاخره در سال ۸۴ شاهد هستیم که حدود ۳/۳۰ هزار تن از این محصول در کشور تولید شده است.
تولید پارچه فاستونی ایران در سال ۷۶ حدود ۴۰ میلیون مترمربع بوده است و در سال ۸۴ نیز از این محصول ۵/۴۵ میلیون مترمربع تولید شده است. تولید موکت کشور نیز در سال ۷۶ حدود ۵۹ میلیون مترمربع بوده است که تولید این محصول با رشد نسبتاً خوبی در سال ۸۲ به حدود ۸/۸۳ میلیون مترمربع می رسد و بالاخره در سال ۸۴ نیز حدود ۵/۸۴ میلیون مترمربع موکت در ایران تولید شده است. از سوی دیگر تولید پوشاک ایران هم از ۳/۳۱ میلیون دست در سال ۷۶ با رشد سالانه ۲/۶ درصد به ۴۵ میلیون دست در سال ۸۲ رسید.
حاتم به برخی از مشکلات و مسائل مربوط به بحث تولید در صنعت نساجی اشاره کرده و می گوید؛ در ذهن بعضی صنعت نساجی ما یک صنعت ورشکسته تداعی شد، اما من مخالف این حرف هستم. همانگونه که اشاره شد بیش از ۱۰ هزار واحد نساجی، چرم و پوشاک در کشور داریم، تعدادی دچار مشکل هستند و آمارش مشخص است، واحدهای بزرگی هم در میان آنها هست که دچار بحران هستند ولی صنعت نساجی ما پویا و رو به رشد است و البته در مقاطعی مشکلاتش اوج گرفته است. خیلی از این مشکلات، مشکلات درون صنعت نساجی نیست ولی بخشی هم مشکلات درون صنعت نساجی است. بعضی از صنایع ما همانند نساجی به دلیل ویژگی های خاصی که از لحاظ حاشیه سود و حاشیه ارزش های افزوده دارند خیلی تاثیرپذیرتر از عوامل بیرونی هستند.
اگرچه یکسری از مشکلات در همه صنایع مشترک است ولی اثرپذیری نساجی بیشتر از دیگران است. حاتم در ادامه به بررسی مشکلات موجود پرداخته و ادامه می دهد؛ یکی از مسائلی که گریبان همه صنایع و به خصوص نساجی را گرفته است بحث تسهیلات بانکی است. واحدهای صنعتی ما به خصوص نساجی زیر متوسط و نرم جهانی قادر به استفاده از تسهیلات بانکی هستند. این یک چالش عمده برای صنعت کشور است.
شما در کشورهای پیشرفته می بینید که درصد بالایی از سرمایه در گردش را تسهیلات بانکی تشکیل می دهد ولی در کشور ما این سهم پایین است. به خصوص وقتی وارد بحث نقدینگی می شویم این مشکل بیشتر نمایان است. این یکی از چالش هاست و گریزی هم نیست. بنابراین، بحث سرمایه مهم است. در بحث نقدینگی و سرمایه در گردش بحث وثیقه هم به این مساله دامن میزند. چون در کشور ما آن چیزی که بانکها ارزش گذاری می کنند و قیمت می گذارند فقط آیتم های فیزیکی است در حالی که در کشورهای پیشرفته اینطور نیست.
«برند» و دارایی های نامشهود سهم عمده یی دارد. معاون تولید وزارت صنایع به یکی دیگر از مشکلات صنعت نساجی اشاره کرده و می گوید؛ «فرسودگی ماشین آلات هم یکی دیگر از مشکلات در صنایع ماست که همچنان هم به چشم می آید اما با تسهیلاتی که در حوزه صندوق ذخیره ارزی برای بازسازی و نوسازی ماشین آلات در نظر گرفته شد بسیاری از واحدها بازسازی شده اند و الان هم مشغول به تولید هستند و آمار و ارقام آن هم موجود است. بعد از سال ۸۰، حدود ۷۰۰ میلیون دلار تسهیلات صندوق ذخیره بود. ۶۰۰ میلیون دلار تسهیلات صندوق ذخیره به بازسازی و نوسازی صنعت نساجی اختصاص یافته و این حرکت همچنان ادامه دارد.
● مصرف الیاف صنعت نساجی ایران
چگونگی مصرف الیاف در صنعت نساجی ایران نشانگر وضعیت این صنعت است چرا که از نوع الیاف مصرفی به راحتی می توان به ماهیت تولید و سلایق موجود پی برد. ایران طی سال های اخیر در مصرف الیاف روند خاصی را دنبال کرده است. در بعضی موارد بالاترین رشد سرانه را در دنیا داشته و در بعضی دیگر روند مصرف الیافی خاص در ایران نسبت به دنیا کاملاً متفاوت است.
مصرف الیاف پلی استر در ایران از ۸۰۰ هزار تن در سال ۷۶ با نوسانات متعدد به بیش از ۱۷۰ هزار تن در سال ۸۲ رسید. مصرف الیاف اکریلیک از ۹۰ هزار تن در سال ۷۶ با نوسانات عمده به بیش از ۱۵۵ هزار تن در سال ۸۲ رسید. مصرف پنبه طی سال های ۷۶ تا ۸۲ با روندی نزولی همراه بوده و از حدود ۱۳۰ هزار تن در سال۷۶ به کمتر از ۱۱۰ هزار تن در سال ۸۲ رسیده است. همچنین مصرف کنف از حدود ۲۳ هزار تن در سال ۷۶ با جهشی که در سال ۸۰ پیدا می کند به حدود ۳۷ هزار تن در سال ۸۲ می رسد.
مصرف الیاف ویسکوز نیز به رغم کاهشی که در سال ۷۷ برای آن رخ می دهد از رقم ۱۷ هزار تن در سال ۷۶ به ۲۰ هزار تن در سال ۸۲ می رسد. همچنین طی سال های ۷۶ تا ۸۲ مصرف پشم نیز با صعودی که در سال ۷۸ دارد از رقم حدود ۱۸ هزار تن در سال ۷۶ به حدود ۴۰ هزار تن در سال ۷۹ می رسد و در ادامه در سال ۸۲ این رقم حدود ۳۲ هزار تن کاهش می یابد.
در میان الیاف مصرفی رشد مصرف پلی پروپیلن طی این سال ها بیش از دیگر الیاف بوده است چرا که روند مصرف این الیاف با رشد بالنسبه کمی از حدود ۷۵ هزار تن در سال ۷۶ در سال ۸۰ به حدود ۹۰ هزار تن می رسد اما به یک باره با جهش چشمگیر میزان مصرف پلی پروپیلن به حدود ۱۵۰ هزار تن می رسد و در سال ۸۲ نیز این رقم به بیش از ۱۵۵ هزار تن افزایش می یابد. در مجموع هم مصرف الیاف پنبه یی و مصنوعی طی این سال ها با رشد متوسط سالانه ۱۱ هزار و ۶۰۰ تن از ۲۵۰ هزار تن در سال ۷۶ به ۳۲۰ هزار تن در سال ۸۲ می رسد.
مصرف کل الیاف در ایران هم طی این سال ها با روندی صعودی از حدود ۴۶۰ هزار تن در سال ۷۶ به ۷۰۰ هزار تن در سال ۸۲ رسیده است. در مقایسه با آمار جهانی نیز سهم صنعت نساجی ایران از رشد مصرف الیاف طی سال های ۷۶ تا ۸۲ به مراتب بیش از مصرف جهانی بوده است البته مصرف پنبه از این قضیه مستثنی است. به عبارت دیگر سهم مصرف ایران از رشد جهانی طی دوره موردنظر ۴۱/۲ درصد بوده است.
صنعت نساجی ایران در سطح جهان یکی از بالاترین نرخ های رشد مصرف الیاف را تجربه کرده است. چرا که طی دوره ۷۶ تا ۸۲ متوسط نرخ رشد سالانه مصرف الیاف جهان ۲۲/۳ درصد بوده و این مقدار برای ایران ۲۹/۷ درصد است. البته شایان ذکر است که این ارقام متعلق به مصرف الیاف مصنوعی است. از دیگر نکات قابل ذکر راجع به مقایسه میزان مصرف الیاف در ایران و جهان می توان به موارد زیر اشاره کرد؛ رشد مصرف اکریلیک صنعت نساجی ایران بالاترین نرخ رشد در جهان را داشته است البته باید به این نکته هم توجه کرد که طی این سال ها رشد مصرف اکریلیک جهان نزدیک به صفر بوده است.
درواقع روند مصرف الیاف در صنایع نساجی ایران همانند مصرف اکریلیک عکس مصرف در جهان است. همچنان که روند جهانی تولید نخ های ریسیده الیاف کوتاه رو به رشد و الیاف بلند ثابت است اما در مورد صنعت نساجی ایران خلاف این روند اتفاق افتاده یعنی تولید الیاف بلند رو به رشد و الیاف کوتاه تقریباً ثابت است. مورد قابل توجه دیگر در بحث مصرف، مساله مصرف سرانه الیاف است. روند مصرف سرانه الیاف در ایران عمدتاً صعودی بوده است اما طی سال های ۷۸ تا ۸۰ این روند نزولی شده است.
سید حمزه حسینی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست