جمعه, ۲۸ دی, ۱۴۰۳ / 17 January, 2025
یاد شب های سهراب کشون و سیاوش کشون
امروزه نهادهای فرهنگی و تفریحی جدیدی پدید آمده که در دوره‌های پیشین، به صورت کارا وجود داشت. برخی از این پدیده‌ها چشمگیرتر و برخی دیگر در منزلتی کمتر بود و فقط گروه اندکی را به خود جلب می‌کرد که می‌توان بر روی هم در زمره موسسات تمدنی جدید به شمار آورد. نهادهای جدید در کنار نهادهای قدیمی چون معرکه‌گیری، شعبده‌بازی، ورزش‌های پهلوانی، بندبازی و سنت قهوه‌خانه چون نقالی، سخنوری، شاهنامه‌خوانی خاصه شب‌های سهراب‌کشی، سیاوش‌کشی و مراسم ماه رمضان چون ترنابازی و جز اینها،اندک‌اندک رونق یافتند.
● باغ‌وحش
از روزگاران قدیم در ایران نگهداری برخی از جانوران و پرندگان در پاره‌یی خانواده‌ها مرسوم بوده است و گاه در گوشه و کنار شهر حیوانی را برای تماشا می‌آوردند. برای مثال میمون‌بازی در دوره فتحعلی‌شاه در سبزه‌میدان بود که یک شیر و یک خرس که صاحبش آنها را زنجیر کرده بود در معرض نظاره اهالی و به احتمال به صورت نوعی کسب و کار،قرار می‌دادند. همچنین در نطقه جنوب غربی دارالخلافه در محلی که به فیلخانه شهرت داشت، فیلی نگهداری می‌شد که در برخی مراسم مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در دوره قاجار ایرانیان با باغ‌وحش‌های اروپایی آشنا شدند. اما نخستین باغ وحش یا «مجمع‌الوحوش» در دوره ناصرالدین‌شاه در خیابان لختی سعدی کنونی در جایی که زمانی نام خیابان باغ‌وحش و بعد ماشین‌خانه و سرانجام اکباتان=پیروز ملت نامیده شد، تاسیس گردید که البته هیچ‌گاه به صورت باغ وحش کاملی در نیامد و گاه اهالی شهر برای تماشای چند حیوان بدانجا می‌رفتند. ناصرالدین شاه پس از سفرهای خود به اروپا و دیدن باغ‌وحش‌های اروپایی، علاقه خاصی به باغ وحش و حیوانات پیدا کرد و به همین دلیل محل دوشان‌تپه را انتخاب کرد که از پیش در سال ۱۲۶۹ قمری ۱۸۵۳ میلادی عمارت باشکوهی در آن برپا کرده بود و با استفاده از قنات، دریاچه‌یی نیز پدید آورده بود که منظره‌های بسیار زیبا و دیدنی آن اهالی را به خود جلب می‌کرد.
● تماشاخانه و تئاتر
تعزیه و شبیه‌خوانی به عنوان نمایش مذهبی در دوره رضاشاهی مورد ممانعت‌های حکومتی قرار گرفت و ناتوان شد، اما نمایش‌های روحوضی، سیاه‌بازی،بقال بازی، میمون‌بازی و خیمه‌شب بازی در مراسم عروسی و پاره‌یی ضیافت‌ها بیش و کم باقی ماند. از همان آغاز آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن مغرب زمین، ترجمه نمایشنامه‌های اروپایی همچون آثار مولیر و نگارش نمایشنامه‌های ایرانی با تقلید و اقتباس از نمایشنامه‌های غربی از آن میان آثار آخوندزاده و میرزا ملکم خان نیز در جامعه تهرانی، معمول شد. با آنکه فقط اجرای چند نمایش در دوره‌های پایانی قاجاریه و پس از آن مقدمات تئاتر ملی جدید را در تهران پدید آورد، اما غلبه با نمایش‌های سنتی بوده است. تئاتر به اصطلاح عروسکی یا خیمه‌شب‌بازی نیز به صورت تفریحی سالم برای مردم، خاصه کودکان رواج داشت ولی آن‌سان که باید رشد و تکامل پیدا نکرد.
نخستین سالن تئاتر به سبک جدید به همت مزین‌السلطنه نقاش‌باشی عصر ناصرالدین‌شاه در مدرسه دارالفنون برپا شد که گنجایش سیصد تن تماشاگر را داشت. از جنگ جهانی دوم به این سو،«نمایشخانه» یا «تماشاخانه»های تهران چون هنر لاله‌زار، گوهر شاه‌آباد، کشور کوچه برلن و به مرور جامعه باربد، نکیسا، گیتی، بهار، گراندهتل، فرهنگ، فردوسی، تهران بعدها دهگان و جز اینها با نام تئاتر چون تئاتر آناهیتا در یوسف‌آباد شهرت یافتند و نمایشنامه‌های ایرانی و فرنگی را به روی صحنه آوردند. آموزش هنرپیشگی نیز در تهران از سال ۱۳۱۸شمسی آغاز شد و به مرور با تاسیس کلاس‌های متعدد و شروع درس‌های مربوط در دانشگاه و تاسیس رشته تئاتر در دانشکده هنرهای زیبا، رونق پیدا کرد و نیروهای جوان هنرمند برای تئاترهای ایران از جمله رادیو و تلویزیون که بیشترین شنونده و بیننده را داشت آماده شد و بعدها با بنای تالار رودکی در تهران این رشته هنری فرهنگی رونق بیشتری یافت و در دبیرستان‌ها و دانشکده‌ها و محافل اجتماعی و حتی مذهبی، نمایش، نقش تبلیغی آرمانی هم پیدا کرد و بر روی هم در حدود ۸۰ تالار نمایش و کنسرت پدید آمد.
● سینما
با نمایش فیلم سفر مظفرالدین‌شاه در دربار که توسط ابراهیم‌خان عکاس‌باشی تهیه شده بود، درباریان و گروه حاکمه ایران، با این پدیده هنری آشنا شدند. نخستین محل عمومی نمایش فیلم توسط «ابراهیم صحاف‌باشی» پسر احمد صنیع‌الدوله فیلمبردار مظفرالدین‌شاه در اول خیابان چراغ‌گاز در سال ۱۳۲۲ قمری‌نوامبر ۱۹۰۴میلادی بوده است که گاه این تاریخ به ۱۳۱۵ قمری ۱۸۹۵ میلادی رسیده است. به هر حال پاره‌یی از رجال نیز برای تماشای آن رفته‌اند و این محل که شاید نخستین هسته پدید آمدن سینمای ایران باشد، در زمان جنبش مشروطه‌خواهی تعطیل شد. جعفر شهری نام اولین سینمای تهران را «خورشید» دانسته که در اول خیابان لاله‌زار بوده است و پس از آن از سینماهای «ایران» و «مایاک» یاد می‌کند که یک بار نیز دچار آتش‌سوزی و هلاکت دویست تن شده بود.
با ویران کردن دارالخلافه ناصری چندین سینما از آن میان سینما پری در خیابان لاله‌زار، سینماهای خورشید و صنعتی برای بانوان، سینماهای ملی بعدها نادر، مایاک = دیده‌بان، فردوسی = نور، همایون= هما، گیتی=ونوس، تهران، پارس، مداین و سعادت در سرچشمه، گلستان‌در سرپل امیربهادر، رویال در لاله‌زار و داریوش در میدان شاهپور تاسیس شدند و فیلمهای گوناگون خارجی و ایرانی تاریخی،ورزشی، عشقی و... در معرض تماشای مردم تهران قرار گرفت. در سالهای پس از ۱۳۱۵ش، تا پیدا شدن آرامش پس از جنگ دوم جهانی ۱۳۲۴ش ساختن سینما در مناطق مختلف تهران ادامه داشت و به مرور خاصه با تسهیلاتی همچون معافیت از پرداخت عوارض ساختمان سینما که دولت فراهم کرده بود،بر عدد سینماهای تهران و واحدهای تولید و پخش فیلم افزوده شد.
● ورزشگاه‌های جدید
زورخانه، به گونه محلی برای برگزاری ورزش‌های باستانی که از دیرباز در ایران مرسوم بود، در تهران نیز پدید آمد و پهلوانان و ورزشکاران مشهور و نامی را در عرصه پهلوانی تهران پرورش داد.
زورخانه سقاخانه نوروزخان، زورخانه حاج‌سید حسن رزاز، زورخانه حاج‌محمدصادق بلورفروش، زورخانه غلام بلند، زورخانه سنگلج، زورخانه چهل‌تن و جز اینها که بر روی هم در سال ۱۳۰۱ ش. به چهارده باب می‌رسید، در این دوره پدید آمدند و به عنوان ورزشگاه‌های تن و روان و اخلاق و فضیلت تا سالهای بعد نیز دوام فرهنگی یافتند. از دوره سلطنت رضاشاه بسان بسیاری از پدیده‌های غربی، ورزش‌های اروپایی از جمله ژیمناستیک و بنای ورزشگاه‌های جدید نیز آغاز شد.
● پارک و بوستان و فضای سبز
با بودن باغ‌های درون‌شهری در گذشته همواره هوای شهرهای ایران دارای لطافت و طراوت بود و از زمانی که به جای آن باغ‌های کهن به مرور ساختمان‌های جدید بنا گردید، شهرداری‌ها پارک‌های نوینی در محله‌های مختلف شهر ایجاد کردند که تفرجگاه کنونی مردم تهران است. نخستین پارک، پارک شهر است که در زمان رضاشاه با خراب کردن محله قدیمی سنگلج ایجاد شد. پارک‌های تهران در چهارسوی شهر و نیز مرکز قرار دارند و چون پارک نیاوران و جمشیدیه در شمال، ساعی و شفق و ملت در مرکز و ده‌ها پارک کوچک و بزرگ دیگر در مناطق دیگر شهر. همچنین باید به پارک‌های جنگلی چون لویزان و ارم چیتگر و فضاهای سبز جنوبی تهران اشاره کرد که خانواده‌های تهرانی ایام فراغت خود را در آنجا می‌گذرانند.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست