و اما بعد از شیر مادر

۸ سوالی که درباره تغذیه تکمیلی می پرسند

هیچ صحنه‌ای برای پدر و مادر لذت‌بخش‌تر از این نیست که کودک خود را در حالی که غذایش را خورده و بقایای آن دور و بر دهانش است، ببینند. شروع غذای جامد یا بهتر بگویم غذایی به غیر از شیرمادر برای کودک دوره جالب، هیجان‌انگیز و پر از صحنه‌های خرابکاری است...

البته برای برخی پدر و مادرها شروع غذای کمکی به فرزند کمی گیج‌کننده است. چه زمانی باید آغاز کنند؟ چقدر باید به او غذا بدهند؟ با چه غذاهایی باید شروع کنند؟ اما دادن غذای کمکی به کودک را به چشم یک بازی جالب نگاه کنید. در واقع با دانستن قواعد ساده، شما می‌توانید مطمئن شوید غذای درستی را برای کودکتان انتخاب کرده‌اید و او در روند رشد است و مشکلی برایش ایجاد نمی‌شود.

۱) دقیقا از چه زمانی باید تغذیه تکمیلی کودک را آغاز کنیم؟

وقتی پدر و مادرهای امروزی کودک بودند، پزشکان متخصص اطفال به پدر و مادرشان توصیه می‌کردند دادن غذای کمکی به آنها را با انواع حبوبات و بعد سایر غذاها طی چند هفته شروع کنند. نتایج از زبان پدر و مادرهایشان این‌گونه بود که باعث می‌شد شب راحتی داشته باشند اما امروز پزشکان مخالف این نظریه هستند و برای بیشتر کودکان، شروع غذای کمکی با حبوبات را به مدت ۶ هفته، روند درستی نمی‌دانند. البته این روش برای برخی کودکان که مشکل ریفلاکس دارند، ممکن است مناسب باشد. بین ۴ تا ۶ ماهگی، کودک آماده تست‌کردن غذای کمکی است و از پایان ۶ ماهگی، تغذیه کمکی به صورت واقعی شروع می‌شود.

۲) چگونه متوجه شویم کودکمان آماده خوردن غذای کمکی است؟

توجه به این نشانه‌ها باعث می‌شود متوجه شوید کودکتان آماده خوردن غذای کمکی است:

• او بتواند با کمک بنشیند و سر و گردنش را کنترل کند.

• وزنش از اول تولد تا الان ۲ برابر شده باشد.

• نسبت به غذاهایی که شما می‌پزید، علاقه نشان ‌دهد.

• بتواند غذا را در دهانش نگه دارد و با آن بازی کند.

• وقتی گرسنه می‌شود، با علایمی مثل نشان دادن ظرف خالی شیرش، اعلام ‌کند غذا می‌خواهد.

۳) چرا غذای کمکی را باید بعد از ۶ماهگی به کودک داد؟

چون دستگاه گوارش در این سن آمادگی پذیرش غذای جامد را دارد اما اگر این کار را دیرتر شروع کنید هم کودک به راحتی غذا را نمی‌پذیرد. در واقع او در ۶ ماهگی جویدن و بلعیدن را می‌آموزد.

۴) با چه غذاهایی شروع کنیم؟

برنج، بلغور جو و حریره‌بادام بهترین گزینه‌ها برای آغاز غذای کمکی هستند و آهن لازم را برای کودکتان فراهم می‌کنند. بعد از آن پوره میوه و سبزی‌ها انتخاب‌های مناسبی هستند. شاید یکی از سوا‌ل‌هایتان این باشد چه میوه‌ و سبزی‌هایی برای کودکتان مجاز است؟ مهم نیست، می‌توانید کمی هویج، آووکادو، سیب‌زمینی و هلو را به صورت پوره به او بدهید.

۵) چه وقت به تنهایی غذا می‌خورد؟

بین ۹ تا ۱۱ ماهگی کودک سعی می‌کند با انگشتانش غذا بخورد. او ابتدا غذاها را با انگشت شست و سبابه می‌گیرد و این جزو اولین تجربه‌های او است و احساس استقلال می‌کند. با افزایش سن، تمایل به گرفتن قاشق دارد اما مطمئنا نمی‌تواند همه غذا را در قاشق بگذارد و بخورد و احتمالا بخشی از آن را می‌ریزد. چندان اهمیتی ندارد؛ بگذارید به این کار ادامه دهد. با دستان خودتان قاشق و دستش را بگیرید و همراهی‌اش کنید.

۶) چقدر غذای کمکی برایش کافی است؟

خیلی از پدر و مادرها نگران این موضوع هستند که مقدار غذایی که به کودکشان می‌دهند کم است یا زیاد. خوشبختانه پی بردن به این موضوع راحت‌تر از چیزی است که فکرش را می‌کنید. ابتدا هر چند روز یکبار شروع کنید. ممکن است روزهای اول فقط بازی کند یا از مقدار برنجی که گذاشته‌اید، ۲ دانه بردارد اما حدود یک سالگی حجم شیری که به کودکتان می‌دهید به مرور کم می‌شود، در نتیجه باید موادمغذی را از غذاهای کمکی دریافت کند. حدود ۹ ماهگی می‌تواند ۳ بار در روز غذا بخورد اما نه مثل قبل و با حالت تفریح. الان غذا می‌خورد چون گرسنه است، اما نکته مهم این است که هنوز خودش تعیین می‌کند چقدر غذا بخورد و مسئولیت والدین این است که غذای سالم با مواد مغذی به او بدهند.

۷) آیا ممکن است کودک به غذای کمکی آلرژی‌ نشان دهد؟

انجمن فرانسوی متخصصان اطفال بعد از تحقیقی اعلام کرد قبل از یک سالگی ممکن است برخی بچه‌ها به غذاهایی مثل تخم‌مرغ، گندم، ماهی و برخی مغزها مثل فندق واکنش نشان دهند و توصیه می‌کند بعد از یک سالگی این موادغذایی به بچه‌ها داده شود اما انتخاب با خودتان است. می‌توانید این غذاها را هم به او بدهید البته اگر یکی از والدین یا خواهرها و برادرها دچار حساسیت هستند، بهتر است این کار را به بعد از یک سالگی موکول کنید.

۸) چه مواد غذایی‌ای قبل از ۱ سالگی به طور کلی ممنوعیت دارند؟

برخی موادغذایی مثل عسل به طور کلی برای کودکان قبل از این سن ممنوع هستند چون ممکن است باعث بروز بیماری‌های خطرناکی مثل بوتولیسم کودکی ‌شوند. شیر گاو هم به این علت که پروتئین‌ آن باعث ایجاد دل‌درد در کودک می‌شود، نباید به او داده شود. مرکبات هم تا قبل از یک سالگی توصیه نمی‌‌شود و سرانجام شیرینی‌ها که کودک چندان هم به آنها نیازی ندارد اما اگر دوست داشت یک تکه امتحان کند، او را منع نکنید. مهم این است که خوردن شیرینی برایش به یک عادت غذایی تبدیل نشود. ۳ نکته مهمی که در دادن غذای کمکی باید رعایت کنید:

۱) داشتن یک صندلی راحت به‌طوری که به بشقاب غذایش مسلط باشد.

۲) قاشق کوچک برای اینکه راحت بتواند آن را دستش بگیرد یا در دهانش بگذارد.

۳) ظرف استیل یا هر ظرفی که شکستنی نباشد.

منبع: Infant

اولین غذای کمکی کودک

وقتی می‌خواهید اولین غذای کمکی را به کودک بدهید، زمانی را انتخاب کنید که گرسنه باشد. با یک نوشیدنی آغاز کنید و بعد کمی از غذا را به او بدهید تا بچشد. دفعه‌های بعد، اصلا مهم نیست غذا همراه یک نوشیدنی باشد. برخی مادران قبل یا بعد از غذای کمکی به کودکشان شیر می‌دهند اما این کار هم لازم نیست. از نظر متخصصان، مهم این است که کودک میل داشته باشد. نکته مهم دیگر این است که اولین‌باری که به کودک غذا می‌دهید نباید بی‌حوصله یا بیمار باشد.

اگر کودک از خوردن غذا امتناع کرد، اصلا نگران نشوید؛ چند روز صبر کنید تا اولین تجربه را فراموش کند، بعد دوباره امتحان کنید. امتناع اولیه به این معنا نیست که غذاخوردن را دوست ندارد، معنایش این است که طعم غذاها برای او ناآشناست.

۶ ماه اول، فقط و فقط شیر مادر

دکتر علیرضا مرندی

فوق‌تخصص نوزادان

تغذیه انحصاری با شیر مادر در ۶ ماه اول زندگی برای رشد و تکامل کودک کافی است و در این زمان تغذیه او باید منحصرا با شیر مادر باشد و به استفاده از هیچ ماده غذایی دیگری، حتی آب، نیاز ندارد اما بعد از این زمان چون وزن بچه به ۲ برابر وزن تولدش می‌رسد و شیر مادر به تنهایی برایش کافی نیست و از همه مهم‌تر اینکه ذخایر آهن بدن او که در ۳ ماهه آخر جنینی ذخیره کرده بوده، حوالی ۶ ماهگی به حداقل می‌رسد، نیازمند شروع تغذیه تکمیلی است. در این دوره دستگاه گوارش شیرخوار، آمادگی لازم برای پذیرش غذای نیمه جامد را پیدا می‌کند اما قبل از این دوره اگر به او غذای کمکی بدهید، سلامتش را به خطر می‌اندازید زیرا دستگاه گوارش شیرخوار هنوز کاملا تکامل نیافته و احتمال اسهال شدن او زیاد است. گنجایش معده شیرخوار زیر ۶ ماه کم است و غذای کمکی ممکن است جایگزین یک وعده شیر مادر شود و رغبت شیرخوار را به مکیدن پستان کم کند، در نتیجه هم شیر کمتری ترشح می‌شود و هم به دلیل اینکه انرژی مواد غذایی دریافتی در مقایسه با شیر مادر کمتر است، شیرخوار انرژی کمتری به دست می‌آورد پس تاکید می‌کنم غذای کمکی را حتما پایان ۶ ماهگی شروع کنید، نه زودتر و نه دیرتر.

ترجمه: مریم امیدی