نظریه های توسعه چه می گویند

● توسعه و توسعه نیافتگی
توسعه (development) را می توان از مفاهیمی دانست كه بعد از جنگ جهانی دوم به طور جدی مورد توجه صاحب نظران و پژوهشگران علوم انسانی و سیاستمداران، در دولت های ملی قرار …

توسعه و توسعه نیافتگی

توسعه (development) را می توان از مفاهیمی دانست كه بعد از جنگ جهانی دوم به طور جدی مورد توجه صاحب نظران و پژوهشگران علوم انسانی و سیاستمداران، در دولت های ملی قرار گرفته است. در میان اندیشمندان این عرصه گروهی توسعه را فرآیند تغییر در ابعاد گسترده اجتماع، كه توسط سیاستمداران و دولتمردان یك جامعه برنامه ریزی می شود و به اجرا درمی آید تلقی می كنند وعده ای این فرآیند تغییر را نوعی دیگر از استعمار می دانند و توسعه را جانشین استعمار قلمداد می كنند ولی در مجموع می توان سه رویكرد عمده و سه نظریه مهم و مطرح، در باب توسعه را بدین ترتیب نام برد: ۱- نظریه مدرن سازی - كه فرآیند انتقال صنعت و فناوری را برای شكل گیری توسعه ضروری می داند. ۲- نظریه وابستگی - كه دیدگاهی بدبینانه به شكل گیری توسعه در كشورهای فقیر دارد. ۳- نظریه نئولیبرالیسم- كه خصوصی سازی را یكی از مهمترین فرآیندهای شكل گیری توسعه می داند- كه هر یك از سه نظریه نام برده شده دارای فواید و اشكالاتی بوده، كه اندیشمندان و محققان این عرصه به خوبی بدان پرداخته اند. همچنین می توان برای توسعه سه وجه كلی (سه خصیصه) را نیز برشمرد: ۱- رشد اقتصادی (كه بیشتر از طریق صنعتی شدن امكان پذیر است)، ۲- بازسازی اقتصادی (كه ناشی از اصلاح دستگاه های اداری و مشاركت دموكراتیك است) و ۳- مدرن سازی اجتماعی - فرهنگی (كه بعضی از كشورها با این مسئله مخالفت دارند چرا كه اساساً آن را معادل غربی كردن جامعه و فرهنگ تلقی می كنند). در هر حال، اكنون كه به پایان قرن بیستم رسیده ایم و سال های نخستین قرن بیست و یكم را سپری می نماییم، می توانیم به قضاوت پیرامون دستاوردهایمان در قرنی كه گذشت بپردازیم، از جنبه های گوناگون خود را به بوته نقد و قضاوت بسپاریم، خود را با كشورهای دیگر مقایسه كنیم، جایگاه خودمان را در جهان دریابیم، میزان توسعه نیافتگی مان را بشناسیم، و از خود بپرسیم كه توسعه پایدار در چه صورت محقق می گردد؟ و طی این سال ها به چه میزان از توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تكنولوژیكی، صنعتی، علمی، بهداشتی و انسانی دست یافته ایم؟ و برای دستیابی به توسعه پایدار، در كدام بخش نیازمند سرمایه گذاری بیشتر هستیم؟ كتاب «توسعه و توسعه نیافتگی» نوشته سعید حاجی هاشمی در پنج فصل (فصل اول: تعریف توسعه، فصل دوم: اصول توسعه، فصل سوم: عقلانیت و توسعه، فصل چهارم: تئوری های توسعه، فصل پنجم: عاملان توسعه) به رشته تحریر درآمده است كه نویسنده در این اثر سعی دارد به بررسی و تحلیل مفهوم توسعه و عدم توسعه نیافتگی و همچنین به نقش عقلانیت در فرآیند رشد یك جامعه بپردازد.

جلد اول

نوشته:سعید حاجی هاشمی

ناشر:گفتمان اندیشه معاصر

چاپ اول ۱۳۸۴

محمد نجاری