داستانی كه خواننده می خواهد

هری پاتر از آغاز تا امروز

رمان «هری پاتر» اثر «جوآن كتلین رولینگ» نویسنده ۴۰ ساله انگلیسی پس از هر بار انتشار با استقبال گسترده ای در كشورهای جهان مواجه می شود. این رمان را باید از جمله آثار موفق در عرصه ادبیات دانست كه بعد از انتشار با استقبالی بی نظیر در سراسر جهان روبه رو شد، به طوری كه در مدت كوتاهی نه تنها فیلم، بلكه بازی های كامپیوتری، نقاشی و اسباب بازی های آن نیز وارد بازار فرهنگ، ادب و هنر دنیا شد. رمان هری پاتر را باید كتابی دانست كه با تركیب موفقیت آمیز خیال و حقیقت در جهان مدرن، استفاده از فرهنگ های ریشه دار و مشترك بین مردم جهان و موجودات نام آشنای تخیلی چون اژدها، جادوگر، ققنوس به خوبی با مخاطبان كودك، نوجوان و حتی بزرگسال خود در سراسر جهان ارتباط برقرار می كند؛ به گونه ای كه می توان گفت، نویسنده، این اثر را به شكلی جهانی به نگارش درآورده است. در این اثر «هری» شخصیت اصلی داستان پسری جادوگر، باهوش و بی ادعا است كه با دفاع از خیر و مبارزه با شر نقشی را بازی می كند كه در تاریخ اسطوره ای تمام جوامع چهره او در شكل ها و سنین متفاوت به چشم می خورد. حوادث اصلی داستان نیز در «مدرسه جادوگرها» اتفاق می افتد. مدرسه خاطره مشترك انسان هاست. چه آنها كه به آن وارد نشده اند و چه آنها كه بهترین سال های عمر خود را در آن طی كرده اند. داستان شیطنت های هری و دوستانش در مدرسه، هر انسان تحصیلكرده ای را به گذشته ای می برد كه برای او غریبه نیست. گذشته ای فارغ از غم نان و دنیای پرآشوب زندگی. دنیای كودكی و رویاهایی كه معادل آن در جامعه بزرگسال نیز به چشم می آید. مدرسه از جمله خاطرات مشترك انسان هاست كه هیچ وقت فراموش شدنی نیست و افراد بزرگسال بیشتر مواقع برای بیان دوران خوش زندگی خود و اشاره به دوستی های پایدار از این دوره و دوستانی كه از آن برایشان باقی مانده است یاد می كنند.

خاطره مشترك؛ درست مثل بازی است كه همه افراد هم می توانند در آن شركت كنند و هم می توانند جزء تماشاگران و شنوندگان آن باشند. ویژگی های ذكر شده و هنر پرداختن به این ویژگی ها توسط خانم «رولینگ» را می توان از دلایل اصلی موفقیت و فروش بالای كتاب در سراسر جهان دانست. نخستین كتاب هری پاتر با عنوان «هری پاتر و سنگ جادو» در سال ۱۹۹۷-۱۹۹۸ منتشر و روانه بازار كتاب شد. رمان در ظاهر پسری را نشان می داد كه از دنیای حقیقی خود دور افتاده و مورد بی مهری قرار گرفته است. او با بازگشت به زادگاه حقیقی خود سعی می كند نمونه یك انسان نیك اندیش و طرفدار خیر را به نمایش بگذارد. در حقیقت، هری نماینده خیر است و در هر قسمت سعی می كند با كمك دوستان و آگاه شدن به توانایی درونی خود كه گویا تنها در ذات او وجود دارد، باعث نجات دوستان خود و دنیایی كه در آن زندگی می كند شود. دومین قسمت این كتاب نیز در فاصله ای كم تر از یك سال یعنی ژوئن ۱۹۹۹ با عنوان «هری پاتر و تالار اسرار» به بازار كتاب آمد و هنوز شوك فروش بالای جلد دوم و هجوم علاقه مندان برای خرید كتاب از سر ناشران خارج نشده بود كه قسمت سوم و با عنوان «هری پاتر و زندانی آزكابان» در ۸ سپتامبر ۱۹۹۹ همگان را متعجب كرد. «جوآن كتلین رولینگ» دیگر آن نویسنده معمولی گذشته نبود، كه تنها در انگلستان یا كشورهای انگلیسی زبان او را بشناسند. حالا تمام دنیا از او و هری پاتر، پسری كه تمام علاقه مندان به داستان را غافلگیر كرده بود سخن می گفتند. پسری كه با چهره ای معصومانه و دوست داشتنی تبدیل به یك نماد مبارزه با شر شده بود. فروش بالای هری پاتر در سراسر جهان همچنان ادامه داشت و مخاطبان به انتظار قسمت چهارم آن بودند كه این جلد نیز با عنوان «هری پاتر و جام آتش» در ۸ جولای سال ۲۰۰۰ منتشر شد و طولی نكشید كه فیلم، بازی كامپیوتری و اسباب بازی های «هری پاتر» نیز بازارهای متفاوت را به تسخیر خود درآورد. مترجمان به سرعت جلدهای مختلف از هری پاتر را به زبان های متفاوت ترجمه كردند و منتقدان در كتاب هایی كه هری پاتر را مورد نقد و بررسی قرار داده بود، به اظهار نظرهای گوناگون پرداختند. اما طرفداران هری پاتر بی توجه به سخنان تعدادی از مخالفان این رمان كه آن را اثری بازاری و فاقد ویژگی های هنری می دانستند، همچنان منتظر انتشار قسمت پنجم این اثر بودند. شهرت جهانی كتاب باعث شد كه نویسنده آن تحت مراقبت های ویژه امنیتی اقدام به نوشتن ادامه اثر خود نماید و ناشر نیز برای آن كه نسخه جدید پیش از زمان اعلام شده وارد بازار كتاب نشود آن را تحت تدابیر و حفاظت شدید امنیتی نگهداری كند. اما این كارها فایده ای نداشت و نسخه ای از كتاب به سرقت رفت و ناشر مجبور شد آن را زودتر از زمانی كه برای خود تعیین كرده بود وارد بازار كتاب كند. به این ترتیب، پنجمین قسمت هری پاتر با عنوان «هری پاتر و فرمان ققنوس» ۲۱ ژوئن سال ۲۰۰۳ در حالی وارد بازار كتاب شد كه ركورد پیش خرید كتاب را در جهان شكسته بود و بسیاری از علاقه مندان نیز از نیمه شب برای خرید كتاب در مقابل كتاب فروشی ها صف كشیده بودند. طبق آمار ارائه شده شمارگان چاپ اول «هری پاتر و فرمان ققنوس» در آمریكا ۸ میلیون نسخه بود كه در بعضی نقاط به چاپ دوم هم رسید. پخش این كتاب به عنوان بزرگترین فروش كتاب در تاریخ نشر در آمریكا آغاز و یك میلیون و هفتصد و هشتاد هزار نسخه از این كتاب، روز نخست در بریتانیا به فروش رفت. گفته می شود، این مجموعه داستان در بیشتر كشورهای جهان به فروش رفته و به بیش از شصت زبان زنده دنیا ترجمه شده است. این رمان در بعضی از كشورها به حدی مورد توجه قرار گرفت كه بعد از انتشار به زبان اصلی، افراد برای استفاده خود و دیگران اقدام به ترجمه گروهی آن در سایت های اینترنتی كردند. هری پاتر در قاره آسیا و از جمله ایران نیز، نظر مترجمان و خوانندگان زیادی را به خود جلب كرده است، به طوری كه هر پنج قسمت داستان تاكنون با ترجمه های مختلف و شمارگان متفاوت چندین بار تجدید چاپ شده است. نكته قابل توجه انتشار كتاب های متعددی است كه به وسیله منتقدان در مورد هری پاتر به نگارش درمی آید و پس از مدتی كوتاه به چاپ های بعدی می رسد.

هری پاتر در ایران

پس از اولین چاپ كتاب هری پاتر به زبان فارسی تاكنون قسمت های مختلف از آن بیش از دویست بار در شمارگان متفاوت به وسیله مترجمان به صورت گروهی و فردی ترجمه و منتشر شده است. اگرچه عده ای معتقدند رمان هری پاتر اثر چندان بزرگی نیست و تنها به خاطر تبلیغات رسانه ها و ناشران معروف شده است، اما چاپ هری پاتر در شمارگان بالا، ترجمه سریع از زبان اصلی به زبان فارسی، استقبال مترجمان و ترجمه های متفاوت منتشر شده(به صورت گروهی و فردی)، فروش خوب، تجدید چاپ كتاب، دوبله و پخش فیلم هری پاتر به زبان فارسی، همگی نشان از پرطرفدار بودن آن در ایران است. پنج قسمت كتاب «هری پاتر» بعد از انتشار و شناخته شدن در جهان، در ایران با عناوین «هری پاتر و سنگ جادو» ، «هری پاتر و اتاق اسرار» ، «هری پاتر و جام آتش» ، «هری پاتر و زندانی آزكابان» ، «هری پاتر و فرمان ققنوس» ترجمه و منتشر شده است. برای نخستین بار در ایران قسمت دوم از این رمان با عنوان «هری پوتر و تالار اسرار» با ترجمه «طوبی یكتایی» به بازار كتاب ارائه شد و در فاصله ای كم تر از دو روز، یعنی؛ ۱۹ مرداد قسمت سوم این رمان با عنوان «هری پاتر و زندانی آزكابان» با ترجمه «ویدا اسلامیه» روانه بازار كتاب شد(بر اساس اطلاعات ثبت شده در خانه كتاب)، در كمتر از چند روز قسمت اول این رمان نیز با عنوان «هری پاتر و سنگ جادو» به وسیله ناشران و مترجمان جدید به بازار كتاب ارائه و مورد استقبال علاقه مندان داستان قرار گرفت، به طوری كه در كمتر از چند ماه هری پاتر به چاپ های بعدی رسید. هر چند در اروپا و آمریكا صحبت از شمارگان چند میلیونی چاپ هری پاتر و قیمت های چندین دلاری و ساخت فیلم، سی دی، بازی های كامپیوتری و اسباب بازی های آن بود، اما این آمار و ارقام در ایران بسیار پایین تر از كشور های دیگر است. ترجمه آثار انتقادی كه در مورد هری پاتر به وسیله نویسندگان خارجی نوشته شده بود نیز در برنامه مترجمان قرار داشت و چندین كتاب در این زمینه به زبان فارسی انتشار یافت و تعدادی از آنها به چاپ های بعدی رسید.