عملکرد حساب ذخیره ارزی در برنامه سوم توسعه

در سال ۱۳۷۹ به منظور ایجاد ثبات در میزان درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت خام در برنامه سوم توسعه اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و تبدیل دارایی های حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر و سرمایه گذاری و فراهم کردن امکان تحقق فعالیت های پیش بینی شده در برنامه حساب ذخیره ارزی تشکیل شد

در سال ۱۳۷۹ به منظور ایجاد ثبات در میزان درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت خام در برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و تبدیل دارایی‌های حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر و سرمایه‌گذاری و فراهم کردن امکان تحقق فعالیت‌های پیش‌بینی شده در برنامه "حساب ذخیره ارزی" تشکیل شد. به موجب ماده ۶۰ اصلاحی قانون برنامه سوم توسعه، حساب ذخیره ارزی با سه هدف زیر تشکیل شده است:

الف) ‌ایجاد ثبات در میزان درآمدهای حاصل از صدور نفت خام در برنامه سوم

ب) تبدیل دارایی‌های حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر

ج) سرمایه‌گذاری و فراهم کردن امکان تحقق فعالیت‌های پیش‌بینی شده در برنامه سوم

به موجب ماده ۸ آئین‌نامه اجرایی ماده (۶۰) اصلاحی قانون برنامه سوم توسعه، هیاتی مرکب از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزیر اقتصاد و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی و ۴ نماینده به انتخاب رئیس‌جمهوری (حداقل دو نفر از بین وزیران) به عنوان هیات امنای حساب ذخیره ارزی برای حسن اجرای قانون و اتخاذ تصمیم در موارد تعیین شده در این آئین‌نامه انتخاب شدند. طبق ماده ۶۰ اصلاحی قانون برنامه سوم، دولت مکلف شد با ایجاد حساب ذخیره ارزی حاصل از صادرات نفت خام اقدام‌های زیر را معمول دارد:

الف) از سال ۱۳۷۹ مازاد درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام نسبت به ارقام پیش‌بینی شده در قانون برنامه را در حساب سپرده دولت نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی تحت عنوان "حساب ذخیره ارزی حاصل از صادرات نفت خام" نگهداری شود.

ب) در سال‌های برنامه سوم توسعه، در صورتی که درآمد ارزی حاصل از صدور نفت خام، کمتر از ارقام مندرج در این قانون باشد، دولت می‌تواند در فواصل سه ماهه از موجودی حساب ذخیره ارزی برداشت کند. معادل ریالی این وجوه در حساب درآمد عمومی دولت منظور می‌شود.

ج) به دولت اجازه داده می‌شود حداکثر معادل ۵۰ درصد حساب ذخیره ارزی برای سرمایه‌گذاری و تامین بخشی از اعتبارات موردنیاز طرح‌های تولیدی و کارآفرینی صنعتی، معدنی، کشاورزی، حمل و نقل و خدمات فنی مهندسی بخش غیردولتی که توجیه فنی و اقتصادی آنها به تایید وزارتخانه‌های تخصصی ذی‌ربط رسیده است، از طریق شبکه بانکی داخلی و بانک‌های ایرانی خارج از کشور به صورت تسهیلات یا تضمین کافی استفاده کند.

د) استفاده از وجوه "حساب ذخیره ریالی" برای تامین هزینه‌های عمومی دولت صرفا در صورت کاهش درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت خام نسبت به رقم مصوب و نداشتن امکان تامین اعتبارات مصوب از مالیات و سایر منابع، مجاز خواهد بود و استفاده از آن برای تامین کسری ناشی از درآمدهای غیرنفتی بودجه عمومی دولت ممنوع است. علاوه بر این، اشخاص مجاز برای استفاده از این حساب را اشخاص حقیقی و شرکت‌هایی که اکثریت سرمایه سهامی آنها متعلق به بخش خصوصی و یا تعاونی هستند، تشکیل می‌دهند و بخش‌های مجاز نیز شامل بخش صنعت، معدن، کشاورزی، حمل و نقل و خدمات فنی و مهندسی و خدمات هستند.

●فعالیت‌های قابل قبول

▪فعالیت‌های قابل قبول این حساب عبارتند از:

۱ – کلیه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در طرح‌های تولیدی و کارآفرینی صنعتی، معدنی، کشاورزی، حمل و نقل، خدمات و خدمات فنی – مهندسی بخش‌های خصوصی و یا تعاونی

۲ – سرمایه‌گذاری برای ایجاد ظرفیت‌های جدید ازجمله خرید تجهیزات و ماشین‌آلات، دانش فنی و پرداخت هزینه‌های نصب و راه‌اندازی مربوط به طرح‌های تولیدی و کارآفرینی صنعتی، معدنی، کشاورزی، حمل و نقل، خدمات و خدمات فنی – مهندسی

۳ – خرید مواد اولیه وارداتی برای بهره‌برداری آزمایشی، راه‌اندازی تجارت و قطعات یدکی به عنوان سرمایه در گردش طرح‌های تولیدی و کارآفرینی صنعتی، معدنی، کشاورزی، حمل و نقل، خدمات و خدمات فنی – مهندسی

۴ – سرمایه‌گذاری برای توسعه و بازسازی ظرفیت‌های تولیدی موجود ازجمله ساختمان، ماشین‌آلات و تاسیسات

۵ – طرح‌های سرمایه‌گذاری ارزآور و درآمدزا در بخش خدمات (هتل‌سازی) و حمل و نقل (توسعه و تغییر و نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی و دریایی)

توضیح اینکه در کلیه موارد فوق، سرمایه‌گذاری در طرح‌های بهینه‌سازی انرژی در صنایع، فناوری اطلاعات (IT)، فناوری زیستی (BT) صنایع تبدیلی کشاورزی و دامی و صنایع تولید ابزارهای مکانیزاسیون کشاورزی از اولویت برخوردار خواهند بود.

نرخ سود تسهیلات اعطایی حداکثر معادل ۲%LIBOR + در سال و با رعایت نکات ذیل است:

۱ – برای تسهیلات طرح‌های بازسازی صنایع که متضمن بازسازی حداقل ۵۰ درصد ماشین‌آلات و تجهیزات موجود باشد. نرخ تسهیلات ۲۵ درصد کمتر از نرخ معمول خواهد بود.

۲ – برای تسهیلات طرح‌های سرمایه‌گذاری در استان‌های اردبیل، کردستان، کرمانشاه، ایلام، سیستان و بلوچستان، بوشهر، هرمزگان، چهار محال و بختیاری و کهکیلویه و بویراحمد، نرخ تسهیلات فوق معادل ۳ درصد در سال است.

۳ – در صورت تاخیر در تادیه اصل بدهی از طرف مشتری، نرخ جریمه تاخیر به میزان ۱ درصد در سال به اضافه نرخ قرارداد خواهد بود.

۴ – تخفیف اعطایی از سود متعلقه برای تسریع در بهره‌برداری نسبت به موعد برنامه‌ریزی شده ۱۰ درصد نرخ سود برای ۶ ماه و ۱۵ درصد نرخ سود برای یکسال است.

●سقف تسهیلات اعطایی

▪سقف تسهیلات اعطایی این حساب عبارتند از:

۱ – تسهیلات تا سقف ۵ میلیون دلار برای هر شخص حقیقی یا حقوقی بدون اخذ مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

۲ – تسهیلات تا سقف ۲۵ میلیون دلار برای هر شخص حقیقی با حقوق با اخذ مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

۳ – تسهیلات بیش از مبلغ ۲۵ میلیون دلار در صورت مجوز توسط هیات امنای حساب ذخیره ارزی که هزینه‌های ریالی و ارزی طرح لازم است توسط مشتری تامین شود.

●مدت تسهیلات اعطایی

▪مدت تسهیلات اعطایی این حساب عبارتند از:

۱ – حداکثر مدت تامین مالی هر طرح، از ۸ سال تجاوز نخواهد کرد که تا ۳ سال آن دوره مشارکت مدنی (سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی) و ۵ سال بقیه دوران بهره‌برداری (بازپرداخت) خواهد بود. مدت دقیق تامین مالی طرح‌ها با توجه به شرایط خاص هر طرح توسط اداره کل اعتبارات تعیین می‌شود.

تبصره ۱: مدت تامین مالی طرح‌های صنعت سیمان حداکثر ۱۷ سال به صورتی که برای دوره سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی حداکثر ۵ سال، دوره تنفس حداکثر ۲ سال و دوره بازپرداخت حداکثر ۱۰ سال است.

تبصره ۲: مدت تامین مالی طرح‌های صنعت کشتی‌سازی جمعا دوازده سال است.

---