ساز و كار صوت

برای تولید و انتشار امواج آكوستیكی ، ارتعاشهای مختلفی وجود دارند. ارتعاشهایی را كه سبب تولید و انتقال موجهای صوتی می‌شوند، بر حسب حدود فركانس‌شان طبقه بندی می‌كنند. ارتعاشهای …

برای تولید و انتشار امواج آكوستیكی ، ارتعاشهای مختلفی وجود دارند. ارتعاشهایی را كه سبب تولید و انتقال موجهای صوتی می‌شوند، بر حسب حدود فركانس‌شان طبقه بندی می‌كنند. ارتعاشهای صوتی كه در ایجاد صدا موثرند، و با گوش شنیده می‌شوند، دارای فركانسی بین ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.

دگر آهنگش (Modulated)

انرژی آكوستیكی كه همراه گفتار است از ماهیچه‌های سینه نشات می‌گیرد. این ماهیچه‌ها هنگام انقباض هوا را از ششها به سوی اجزای مختلفی كه ساز و كار صوتی ا تشكیل می‌دهند، روانه می‌سازد. این جریان دائم هوا را می‌توان حامل انرژی دانست كه باید از حیث سرعت و فشار برای تولید صوت دگر آهنگیده شود. این تغییر لازم به یكی از دو طریق اساسی كه به تولید صوتهای با صدا و بی‌صدا منجر می‌شود، انجام می‌گیرد.

صوت با صدا

صوت با صدا ، شامل حركات حروف مصوت گفتار معمولی و همچنین آهنگهای مخصوص صداهای آوازه خوانی است. عامل اصلی دگر آهنگش صوتهای صدادار نای است كه تارهای صوتی در عرض آن كشیده شده‌اند.

ساختمان تارهای صوتی

تارهای صوتی تشكیل از دو نوار پرده مانند كه دیافراگمی شكاف دار را درست می‌كنند، تشكیل یافته است، و به واسطه باز و بسته شدن این شكاف در اثر ارتعاش جریان هوا دگر آهنگیده می‌شوند. طول سوراخ وسط دیافراگم كه هنگام عمل به شكاف تبدیل می‌گردد، در مردان ۲.۵ سانتیمتر و در زنان ۱.۵ سانتیمتر است و كششی كه تارهای صوتی با آن كشیده می‌شوند، فركانس اصلی دگر آهنكش را معین می‌كنند.

وظیفه تارهای صوتی

عمل تارهای صوتی این است كه تغییرات سرعت و فشار جریان دگر آهنگیده را به شكل منحنی دندانه اره‌ای در می‌آورد. وقتی منحنی دندانه اره‌ای را به كمك سری فوریه (Fourier) تجزیه كنیم دیده می‌شود كه تعداد زیادی هارمونیكهایی كه از حیث فركانس با هم ارتباط دارند، در آن منحنی قرار گرفته‌اند.

شبكه آكوستیكی

حفره‌های متعددی كه در حكم تشدید كننده هستند و همچنین سوراخهای بینی و حفره‌های گلو و دهان بر روی هم یك شبكه آكوستیكی را تشكیل می‌دهند كه موجهای فشار را دوباره دگر آهنگیده می‌كنند. بسیاری از این پارامترها را می‌توانیم به میل خود كنترل كنیم، یعنی با تغییر دادن وضعیت زبان یا تغییر شكل لبها می‌توان تعداد زیادی صوت با صدا تولید كرد.

صوتهای تنفسی

همچنین ساز و كار صوتی می‌تواند صدا را بدون استفاده از تارهای صوتی تولید كند. اینگونه صوتها را صوتهای تنفسی می‌نامند. مثلا اگر هوا را بطور دائم با فشار توام با تنفس از ششها خارج می‌سازیم، صدایی مانند هیس تولید می‌شود كه شبیه به صدای فرار بخار است. ظاهرا این صدا به واسطه اغتشاشی است كه در جریان هوا هنگام عبور از مسیر نامنظم دستگاه صوتی پیدا می شود.

صوت بی صدا

اینگونه صوتها شامل صامت‌های بی صدای مالشی (frictive) مانند f و s و همچنین صامت‌های بی صدای ایستی (stop) مانند p و t و k هستند. در اینجا ارتعاش اساسی اینگونه تولید می‌شود كه لبها ، دندانها و زبان ، جریان هوا را دگر آهنگیده می‌كنند. تجزیه انواع صوتهای بی صدا وجود نواری از فركانسهای پیاپی را بیشتر در قسمت بالای فركانسهای قابل شنیدن قرار دارند، آشكار می‌سازد.