سماق معمولی

سماق قابض است و بند آورنده خونروی می باشد و به عنوان مقوی وتونیك و مدر و برای رفع اسهال خونی و جلوگیری از خونروی و اخلاط خونی از ریه همراه با سرفه مفید است از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی سرد و خشك است و سردی برگ آن كمتر از میوه آن است

در كتب طب سنتی با نامهای «سماق»،«سماقیل»،«تمتم»و«سماق الدباغین»آمده است.به فرانسوی Corroyereوبه انگلیسی Currier s sumaachگفته می شود.درختچه ای است از خانواده Anacardiaceaeو نام علمی Rhus coriaria L. آن میباشد.

● مشخصات

درختی است كوچك به ارتفاع ۴-۳ متر.شاخه های جوان و دمبرگهای آن را موهای زبرپوشانیده است.برگ سماق شانه ای است و طول آن تا ۱۵ سانتی متر و معمولا دارای ۱۵ برگچه می باشد.برگچه ها دندانه دار به ظول ۶-۴ سانتی متر بیضی و مخملی است،روی برگ سبز مات یزر برگ روشن و در اپییز سرخ رنگ و حنایی می شود.

گلهای آن خوشه ای متراكم و حنایی رنگ است و در حدود ۱۰ سانتی متر طول دارد.میوه آن شفت كركدار قهواهای مایل به ارغوانی است و گوشت میوه ترش و قابض است.

سماق بومی مناطق مدیترانهای بخصوص سواحل سیسیل است.در ایران د رمناطق استپی كوههای البرز و زاگرس هٔدر آذربایجان و خراسان و فارس و دامنه های جنوبی البرز ،در دره كرج و هراز در ۱۷۰۰-۱۰۰۰ متر ارتفاع و اطراف تهران شمیرانات ،قم ،تبریز، تفرش و تقریبا در اغلب مناطق ایران می روید.

تكثیر از طریق كشت بذر آن در نهالستان و یا از طریق پاجوشهای آن انجام می شود و پس از ۲-۱ ساله شدن به زمین اصلی منتقل میشود ،مراقبت خاصی احتیاج ندارد.

● خواص و كاربرد

از نظر تركیبات شیمیایی در میوه و در برگهای سماق تانن فراوانی موجوداست .در برگهای خشك ان بین ۳۰-۱۵ درصد تانن وجود دارد به علاوه یك ماده رنگین زرد به نام میریستین یافت می شود.در میوه ان علاوه بر تانن مقدار قابل ملاحضهای سیتریك اسید ،وینیك اسید ،مالیك اسیدو....كه مزه ترش و قابض را به آن می دهد.

سماق قابض است و بند آورنده خونروی می باشد و به عنوان مقوی وتونیك و مدر و برای رفع اسهال خونی و جلوگیری از خونروی و اخلاط خونی از ریه همراه با سرفه مفید است.

از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی سرد و خشك است و سردی برگ آن كمتر از میوه آن است.

به عقیده اطبای سنتی پوست روی سماق ترش و قابض است و اصولا این پوست روی میوه است كه نقش اصلی خواص ان دارا می باشد.

از نظرخواص معتقدند كه قابض است و مقوی معده و آلات داخل شكم می باشد.از قی و اشفتگی و اسهال صفراوی ومزمن و اسهال خونی و آمدن خلط خونی از سینه جلوگیری می نمایدو خونریزی را بند می آورد و از ترشح زیاد ادرار جلوگیر یمی كند.خوردن ساییده ان با آب سرد جریان و سیلان خون را قطع می كندو جلوگیری میكند خوردن ساییده آن با آب سرد جریان سیلان خون را قطع می كندو نیم كوفته ان با زیره و آب سرد برای كسی كه همیشه قی می كند و طعام در معده اش نمی ماند مفید است.اشتها را تحریك می كند،بخصوص در اشخاص گرم مزاج و با زرده تخم مرغ وگشنیز خشك اسهال را بند می آورد و حتی زرده تخم مرغی كه در ان شخته شود،نیز قابض و مانع اسهال می شود و با سركه رقیق ،قابض و بریا اسهال و خونروی از رحم و كاهش ترشخ زیاد و غیر معمول ادرا نافع است.اگر سماق ،بریان و سرخ شود،بیشتر قابض است.سماق مضر معده و كبد سرد است و از این نظر اشخاص سرد مزاج باید با مصطكی و انیسون بخورند.مقدار خوراك آن تا ۲۰ گرم ،جانشین آن سركه است.

خوردن گردی كه روی میوه است و آن را خاك سماق می نامند ،بسیار قابض استو كمی تلخ،و برای قطع اسهالمزمن و جریان رطوبتهای سفید رحم مفید است.مالیدن سماق به دندان برای تقویت و استحكام لثه و زخمهای بد و درد دندان ركم خورده نافع استو مضمضه خیس كرده سماق را در آب نیز برای زخم دهان و تقویت لثه ها مفید است.اگر گرد سماق را درآب بخیسانندو با كمی كتیرا در زمان شروع چشم درد در چشم بچكانند نافع است واگر ۳۰ گرم سماق را در ۲۰۰ گرم آب بجوشانند و سپس خرفه را با ان تر كرده برچشم اندازند،برای جرب و تسكین شدت ناراحتی های پلك مفید است واگر از آن به پیشانی بیندازند خونریزی از بینی قطع می شود و خارش پلك رفع می شود.ریختن چند قطره آن در گوش از جریان چرك گوش جلوگیری بعمل می آوردو كمپرس با آب دم كرده آن از ورم عضو ضربه خورده جلوگیری می نماید.دم كرده برگ آن برای سیاه كردن موی سر و حقنه ،اماله یا تنقیه دم كرده برگ آن برای زخم روده ها و اسهال خونی و دل درد مفید است ومالیدن محلول برگ پخته آن با آب بارهنگ برای زخم های بد و ضماد ان روی ستون فقرات ودر بخ آلت تناسلی مرد برای جلوگیری از سلس البول و سستی اعضا مفید است.ضماد برگ آن بر معده اطفال اسهال را قطع می كند و آلات داخل شكم ارا تقویت می نماید.

صمغ درخت سماق خیلی یابس ،و خشك كننده و محلل است و برای به هم آوردن جراحات و تسكین درد دندان كرم خورده از طریق گذاردن روی دندان مفید است.میوه سماق نباید تازه مصرف شود زیرا ایجاد مسمومیت می كند و همیشه باید خشك آن ساییده و مصرف شود.