دوشنبه, ۲۴ دی, ۱۴۰۳ / 13 January, 2025
خودروسازی ملاك توسعه صنعتی كشور
صنعت خودروسازی در ایران از سال ۱۳۳۸ شكل گرفت. مهمترین تحول این صنعت در دهه ۱۳۴۰ با احداث شركت ایران ناسیونال رقم خورد و روند حركت آن از ابتدا تاكنون نشان میدهد كه این صنعت به رغم نوسانات موجود در تصمیمگیریها، بحرانهای اقتصادی، صنعتی و سیاسی، سیاهنماییها و غیره به نتایج مهمی دست یافته است.
اگر میزان فروش شركتهای خودروسازی و قطعهسازی عضو بورس اوراق بهادار كشور را با تولید ناخالص داخلی كشور مقایسه كنیم، از سال ۱۳۷۸ تاكنون رشد قابل توجهی داشتهاند.
در عرصه جهانی نیز این صنعت در سال ۲۰۰۰ میلادی، با تولیدی افزون بر ۱۲۸۷ میلیارددلار، سهم خود را از تولید ناخالص جهان تا مرز ۳/۷ درصد رساند و با توجه به اثربخشی صنعت خودرو در توسعه صنعتی و بالطبع اقتصادی كشورها و به خصوص كشورهای در حال توسعه، این صنعت همیشه به گونهای ویژه مورد توجه بوده است.
صنعت خودروسازی ایران در طول هشت سال گذشته با متوسط رشدی حدود ۳۰ درصد توانسته است از تیراژ تولید ۱۲۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۷۵ به حدود ۹۰۰ هزار دستگاه در سال گذشته برسد.
حجم تقاضاهای بیپاسخ یك دوره تقریباً بیست ساله، به خودروسازان این فرصت را داد كه در میدانی بیرقیب، بدون نگرانی تمامی تولیدات خود را بفروشند و در بسیاری مواقع نیز از ماهها قبل قیمت خودرو را از مشتری دریافت كنند.
همكاری شركتهای داخلی با خودروسازان بزرگی از كشورهای فرانسه، كره جنوبی و ژاپن نیز باعث شد تا تصویر خیابانهای ایران تفاوت فاحشی با دو دهه نخست انقلاب پیدا كند و پیكان كه سه ماه پیش از رده تولید خارج شد، به عنوان حاكم بلامنازع چهار دهه گذشته كمكم از نظرها محو میشود.
همچنین سرمایهگذاری گسترده و هنگفت دولتی و ممنوعیت واردات خودرو تاثیر خود را گذاشت و شركتهای خودروساز را به قدرتهای بزرگی تبدیل كرد كه در بخش صنعت و بازار بورس نقش تعیینكنندهای را به عهده گیرند.
●صنعت خودرو در جهان
صنعت خودرو یكی از مهمترین صنایع جهان به شمار میآید؛ به نحوی كه یكی از ملاكهای توسعه صنعتی كشورها قلمداد میشود.
با درك اهمیت این بخش از صنعت، بسیاری از كشورهای توسعه یافته فعلی با پیریزی استراتژی مناسب سبب ارتقای آن شدهاند و توسعه درآمدزایی جامعه، اشتغال نیروها و توسعه دیگر بخشهای صنعتی ثمره چنین تدبیر و نگرشی بوده است.
در جوامع امروزی كه ماشین در تار و پود جامعه رسوخ كرده، خودرو به عنوان نماد فعالیت اقتصادی و نگرش فرهنگی و رفاهی انسانی مطرح است و از آن گریزی نیست.
صنعت خودرو به طور مستقیم بر صنایع نساجی، شیمیایی، برق و الكترونیك، صنایع كانی غیرفلزی، صنایع مختلف تولید فولاد، صنایع مختلف مكانیكی، ماشینسازی و ساخت تجهیزات، صنایع چرم و روكشهای مصنوعی، چوب و صنایع لاستیكی یا پلیمری تاثیر دارد و به این ترتیب میتواند حلقههای پیشین و پسین را به صورت معنادار به هم متصل كند. همچنین در بخش خدمات مولد و غیرمولد نظیر شركتهای طراحی و مهندسی، حمل و نقل، تعمیرگاهها، فروشگاههای قطعات یدكی، خدمات گمركی، خدمات تعمیر و نگهداری ماشینآلات و تجهیزات، خدمات بنگاههای خرید و فروش خودرو، خدمات نقل و انتقالات اسناد، خدمات انتظامی، بیمه و نظایر آن اثرگذار است.
از گردش فعالیتهای یاد شده اشتغالزایی مستقیم و گردش مالی در اقتصاد كلان هر كشور حاصل میشود.
با مقایسه ارقام در كشوری چون آلمان میتوان به اهمیت این بخش صنعتی پی برد. در گزارش انجمن صنایع خودرو آلمان (VDA) ذكر شده است كه از هر هفت شغل موجود در كشور آلمان، یك شغل مربوط به صنایع خودروست و از هر ۴ یورو درآمد مالیاتی این كشور یك یورو از صنایع خودرو به دست میآید.
این نكته، اثرات غیرقابل انكار این بخش صنعتی در توسعه كشورها را بار دیگر متذكر میشود.
اما اكنون در جهان با ظرفیت ایجاد شده برای حدود ۸۰ میلیون خودرو در سال تنها مونتاژ حدود ۶۰ میلیون خودرو صورت میگیرد لذا این ظرفیت مازاد رو به سوی بازارهای جدید دارد.
مطابق بررسیهای صورت گرفته، جذابترین بازار جهان به دلیل درصد رشد بیشتر، آسیا و به ویژه كشورهای خاورمیانه و ایران است.
●صنعت خودرو در ایران
تولید این بخش صنعتی در ایران از حدود ۲۰۰۴۸ دستگاه خودروی سبك (سواری، وانت و دو دیفرانسیل) شروع شد و در سال ۱۳۵۶ به اوج خود یعنی حدود ۱۶۳ هزار و ۳۹۳ دستگاه رسید.
پس از انقلاب با غالب شدن تفكر لوكس بودن خودروی سواری و همچنین بروز جنگ، این صنعت دوران افت خود را تجربه كرد؛ به نحوی كه در سال ۱۳۶۸ كمترین میزان تولید یعنی حدود ۲۱ هزار و ۹۱۸ دستگاه را شاهد بود اما از سال ۱۳۶۹ با تولید ۴۴ هزار و ۶۶۵ دستگاه به تدریج این رقم را افزایش داد و درسال ۱۳۸۲ آن را به ۷۳۲ هزار و ۹۰۶ دستگاه رساند. به این ترتیب در دوره زمانی یاد شده سالانه به طور متوسط رشد ۱۲۶ درصدی را تجربه كرد كه جدا از انتقادات وارده به این صنعت، از نظر كمی قابل توجه است.
میزان فروش شركتهای خودروسازی و قطعهسازی عضو بورس اوراق بهادار كشور از ۷۵/۲ درصد در سال ۱۳۷۸ به ۶۹/۳ درصد در سال ۱۳۸۱ صعود كرده است.
●استراتژی صنعت خودروی ایران
در كشور ما استراتژی تعریف شده و مدونی برای صنعت خودرو وجود نداشته است. نخستین اقدام توسط مجلس شورای اسلامی در تاریخ دوم دی ماه ۱۳۷۱ با تصویب قانون چگونگی محاسبه و وصول حقوق گمركی، سود بازرگانی و مالیات انواع خودرو و ماشینآلات راهسازی وارداتی و ساخت داخل و قطعات آنها (موسوم به قانون خودرو) صورت گرفت كه نمیتوان آن را یك استراتژی تلقی كرد اما همین قانون توانست به مثابه زیربنای حركت این بخش صنعتی مطرح شود.
چندی پیش وزارت صنایع و معادن اعلام كرد كه در پی جلسات كارشناسی متعدد، استراتژی خودرو را با هدف رقابتپذیر كردن این صنعت تدوین كرده است.
براساس این برنامه، خودروسازان باید تمامی استانداردهای ایمنی، آلایندگی و مصرف سوخت ارائه شده را مطابق یك برنامه زمانبندی شده رعایت كنند.
به این ترتیب برای هر خودرو براساس ظرفیت، حجم موتور و تعداد سرنشین، مصرف سوخت خاصی در نظر گرفته شده است كه اگر مثلاً میزان مصرف در هر ۱۰۰ كیلومتر از حد مجاز بالاتر رود، به ازای هر لیتر مصرف اضافه، سازنده خودرو باید جریمهای براساس فرمول جدید بپردازد. در زمینه استاندارد آلایندگی هم ملاك را استانداردهای روز اروپا قرار دادهاند كه خودروسازان باید به آنها برسند.
تسهیل ورود بخش خصوصی به ساخت خودرو در داخل، به عنوان یكی از مهمترین بخشهای این برنامه اعلام شده است. از دیگر موارد برنامه مذكور آن است كه خودروسازان فعلی و متقاضیان جدید از این پس اگر بخواهند وارد عمل شوند باید با خودروسازانی قرارداد ببندند كه حداقل ۲۰۰ هزار دستگاه تولید سالانه داشته باشند و عمر محصول طرف قرارداد آنان بیش از چهار سال نباشد.
وزارت صنایع امیدوار است این شرایط سبب روی آوردن سرمایهگذاران به احداث واحدهای جدید خودروسازی شود.
قائم مقام معاونت برنامهریزی، توسعه و فناوری وزارت صنایع در این باره میگوید: در این استراتژی، اهداف كمی تعیین نشده بلكه سمت و سو و جهت حركت خودروسازان مشخص شده است كه با حركت در این راه ظرف مدت كوتاهی شاخصهای كمی آن نیز رشد میكند.
رضا اشرف سمنانی میافزاید: انتقال تكنولوژی مهمترین موضوع در جهتگیری استراتژی صنعت خودروست اما برای این كار به بستر داخلی نیاز است و بر این اساس در استراتژی، موضوع تقویت مراكز تحقیق و توسعه و طراحی و مهندسی در جهت انتقال توان و دانش طراحی از شركتهای خارجی مورد تاكید قرار گرفته است.
وی با اشاره به موضوع «رقابت پذیری» كه در این برنامه نیز آمده است، میگوید: ما نمیتوانیم كاری را از صفر شروع كنیم بلكه باید از دانش جهانی برای انتقال و نهادینه كردن دانش طراحی در صنعت خودرو استفاده كنیم، بنابراین ابتدا باید مراكز طراحی و تحقیق و توسعه شركتهای خودروسازی تقویت و تجهیز شوند و سپس جوینت ونچر با شركتهای خارجی صورت گیرد.
در شرایطی كه محیط اقتصادی نامطلوب فشارهای بسیاری را بر صنعت وارد میكند، صنعت خودرو توانسته به پیشرفتهای قابل توجهی دست یابد كه افزایش عدد تولید تنها یكی از نمودهای آن است. به همین سبب نوعی عدم تناسب میان این بخش و سایر بخشها از نظر میزان رشد به وجود آمده است.
امروز خودروسازی رشدیابندهترین بخش در میان صنایع گوناگون است و میتواند از این نظر الگوی دیگر صنایع قرار گیرد.
بنابراین در صورتی كه برنامه راهبردی برای این صنعت موردنظر است، باید هم بتواند پاسخگوی رشد و توسعه آن باشد و هم تعامل این صنعت با سایر بخشها را امكانپذیر كند.
به هر حال وضعیت امروز صنعت خودروسازی كشور با هشت سال پیش متفاوت است و تولیدكنندگان داخلی برای فروش این حجم از تولید ناچار شدهاند استانداردهای تولید را مورد توجه قرار دهند.
خودروسازان كه تا چند سال پیش توجه چندانی به مشكلات خودروهای تولیدی و خواستهها و نیازهای مشتریان نداشتند، اكنون شبكههای گسترده خدمات پس از فروش را ایجاد كردهاند و حتی به سفارش مشتری نیز خودرو تولید میكنند.
به نظر میرسد صنعت خودروسازی ایران به مرحله سرنوشت سازی رسیده است و خودروسازان در مقابل آزمون سختی قرار گرفتهاند زیرا با ادامه این رشد خیرهكننده، تولید از تقاضا پیشی خواهد گرفت و مدیران این صنعت ناگزیر باید در خارج از مرزها به دنبال مشتری باشند.
محسن تهوری
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست