پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
بهره هایی از آیه صلوات
کلام حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ساده ، روان و پر محتوا است. همین جاذبه ها باعث شده است که نفوذ کلام ایشان در بین همه اقشار جامعه قابل توجه باشد. در مطلب حاضر ایشان به بیان نکته هایی از آیه ۵۶ سوره احزاب درباره صلوات پرداخته اند. اینک مطلب را با هم از نظر می گذرانیم:
«ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا أیها الذین أمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما». (۱) نکات ظریفی در این آیه است. یکی این که اگر می خواهید حرف تان اثر کند باید خودتان عمل کنید. خدا که می خواهد دستور دهد و بخشنامه ای صادر کند، می گوید ببین خودم عمل می کنم. «ان الله و ملائکته یصلون»، بعد بخشنامه می کند و دستور می دهد که:«یا أیها الذین امنوا» شما هم «صلوا». وقتی حرف انسان، اثر می کند، که خودش هم به گفته اش عمل کند. دوم: اگر می خواهید دیگران دستورات تان را عمل کنند، افرادی را که عمل می کنند مطرح کنید. مثلا من می خواهم بگویم بیایید منزل ما، می بینم شما سنگین هستید؛ می گویید حالا فکر کنم ، ببینم چه می شود. وقتی دیدم که می گوئید تا ببینم فکر کنم و...، می گویم آقای فلانی و فلانی هم می آیند. می گویید خوب، این ها هم می آیند! پس سعی می کنم بیایم. یعنی می گویم افراد برجسته ای منزل ما هستند، طرح افراد برجسته انگیزه شمارا بالا می برد. اگر خواستید مردم را به کاری دعوت کنید افراد برجسته ای را که عمل می کنند، طرح کنید. می گوید:«ان الله و ملائکته». ملائکه ای که با پروردگارشان مخالفت نمی کنند. آنچه فرمان داده شده اند اجرا می نمایند، «لا یعصون الله ما أمرهم»(۲) «المدبرات أمرا»(۳). ملائکه یصلون،آن هایی که بی گناه و معصومند یصلون، آن وقت شمای گنهکار نمی خواهید صلوات بفرستید! بنابراین پس می گوید:
۱) ان الله یعنی خودم عمل می کنم، تو هم عمل کن.
۲) می گوید دست اندرکاران و کارگزاران هستی و المدبرات امر عمل می کنند پس تو هم عمل کن.«ان الله و ملائکته یصلون». یصلون، فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد یعنی خدا و فرشتگان پیوسته صلوات می فرستد. آن وقت تو یک لحظه نمی خواهی یک صلوات بفرستی. نکته دیگر در این آیه این است اگر خواستید مردم به حرف تان گوش فرادهند، این ها را با ادب و محترمانه صدا بزنید. نگفته است یا ایها الناس، ان الله و ملائکته یصلون علی النبی؛ می گوید: یا أیها الذین آمنوا. کلاس یا أیها الذین آمنوا بالاتر است. اگر می خواهید بچه تان بلند شود، حسن جان و آقازاده و عزیزم بگو. برای این که مردم به حرف تان گوش بدهند. احترام مردم را بالا ببرید. بعد می گوید: یا أیها الذین آمنوا «صلوا». این صلوا، یک نظام است که یک بعد سیاسی هم دارد. می خواهد بگوید، حکومتی است که رابطه بین رهبر و امت رابطه درود، درود باشد. به مردم می گوید:«یا أیها الذین آمنوا صلوا» به رهبر می گوید:« خذ من اموالهم صدقه» (۴) و صل. به او می گوید صل، به ما می گوید: صلوا. یعنی حکومتی حق است که رابطه ای بین رهبر و امت رابطه درود، درود باشد. اگر به هم لعنت کنند جهنم است؛ «کلما دخلت امه لعنت أختها». (۵) یعنی نظامی حق است که او به شما و شما هم به او صلوات بفرستید. یک خاطره بگویم. ما که مدینه می رویم - خدا قسمت همه کند - خدا به پیغمبر می گوید: ای پیغمبر این هایی که مدینه می آیند؛ قبل از آن که آن ها به تو سلام کنند، بگویند السلام علیک یا رسول الله، تو به آنها سلام کن. آیه اش این است: «اذاجاءک الذین یؤمنون بآیاتنا فقل سلام علیکم». (۶) تو به مؤمنینی که می آیند سلام کن.
تازه می گوید چون زوار تو هستند. پشت سر کلمه «قل سلام علیکم» این جمله است: «کتب ربکم علی نفسه الرحمه».(۷) من هم واجب کردم که به زائرهای تو رحمت بفرستند. خوب بعضی زوار مدینه نااهل اند، می گوید مهم نیست؛«انه من عمل منکم سوءا بجهاله»،(۸) اگر این زوار دسته گلی هم آب دادند، اگر توبه کنند، این ها را می بخشم، ثم تابوا و اصلحوا. (یا أیها الذین آمنوا صلوا) بعد می گوید بعضی ها با زبان، صلوات می فرستند، در عمل کوتاه می آیند، می گوید نه؛ صلوا علیه وسلموا. هم صلوا با زبان، هم سلموا با عمل.
بعضی ها عمل می کنند ولی «وهم کارهون»، نماز می خوانند ولی «و هم کسالا» نمازشان با کسالت است، زکات شان «و هم کارهونند». می گوید: نه، اگر می خواهید تسلیم شوید جون جونی، یعنی با تمام وجود؛ صلوا علیه و سلموا تسلیما.
پس ببینید، یک آیه ای که ما در مسجد ساده می خوانیم، برای صلوات فرستادن، ان الله و ملائکته یصلون علی النبی...، خیلی از روی آن ساده رد می شویم، چند تا درس در آن بود. بخش نامه ای مؤثر است که خود بخش نامه کننده عمل کند. برای ایجاد انگیزه سرشناسان را مطرح کنیم. برای ایجاد انگیزه نام مردم را مؤدب ببریم؛ یا أیها الذین آمنوا.
به مردم بگویید اگر تو صلوا علیه، پیغمبر هم صل علیه. او صلوا او هم صل. شما صلوا او هم صل. رابطه طرفینی است. فقط ما صلوات نمی فرستیم، او هم صلوات می فرستد. اصلا، خدا بر ما صلوات می فرستد. آیه داریم که خداوند همیشه به مردم صلوات می فرستند. «و هو الذی یصلی علیکم و ملائکته لیخرجکم من الظلمات الی النور»(۹). خدا هم صلوات می فرستد این طور نیست، که تنها ما نماز بخوانیم. خدا می گوید: «اذکرونی اذکرکم»(۱۰) طرفینی است. «صلوا علیه» طرفینی است. نه زبانی که منافق باشی، هم با زبان صلوا هم با عمل سلموا. و تسلیم تان هم عاشقانه، آگاهانه و آزادانه باشد.
«صلوا علیه و سلموا تسلیما» اگر حرف های من در این دو سه دقیقه ثوابی داشت. هدیه روح پیغمبر اسلام باشد. بعضی ها را که آدم، دوست شان دارد، می گوید: قربان شما. بعضی ها را که خیلی دوست شان دارد «قربان شما» را ریز می کند و می گوید: قربان زلف هایت، قربان ابروهایت، قربان شکلت، قربان لباست، قربان کفشهایت، قربان خاک زیر کفشت. خدا در قرآن نسبت به پیغمبر چنین کاری کرده است؛ ببینید چه کرده است، می فرماید: «ثیابک: لباس تو، قریتک، وجهک، صدرک، ظهرک، عنقک، عینیک، لاتجعل «یدک»، قلبک، نساءک و بناتک، لاتحرک به لسانک» بالای دویست دفعه هم گفته است: ربک، با آن که خدا رب العالمین است، این که می گوید: «ربک، لسانک، ثیابک، قریتک، صدرک، عنقک، عینیک، وجهک» چه خبر است؟ این به خاطر این است که خیلی خداوند پیغمبرش را عزیز دارد. خداوند در موضع قرآن می فرماید: من این کاری که انجام دادم فقط به خاطر گل روی تو کردم؛ ۱- قبله را عوض کردم «فلنولینک قبله ترضاها»،(۱۱) به خاطر گل روی تو. ۲- می گوید روز قیامت آن قدر ببخش «ولسوف یعطیک ربک فترضی».(۲۱) «ترضاها»، «فترضی» یعنی گل روی تو. در دنیا قبله عوض می شود و در آخرت هم مقام شفاعت. این مقام پیغمبر در قرآن است.
ما معتقدیم الان هم نیاز به نبوت داریم.
منتها ممکن است حرف هایی بزنند که در زمان قدیم هم بوده است، لکن مرتب شکلش عوض می شود. افرادی که نمی خواهند تسلیم پیغمبر شوند مرتب، هر روزی چیزی می گویند. حرف های قدیم چه بود، حرف های الان چیست؟ یکی از حرف های امروز، همین مسئله تجربه دینی است که این از همه آبکی تر است. قدیم می گفتند: نیاز به پیغمبر برای چیست؟ الان دنیای علم پیش رفته است. خوب، الان که دنیای علم پیش رفته است ما نیاز به پیغمبر نداریم!؟ شما می دانید که هر دانشگاهی آمار تحصیل کرده هایش بیشتر است؛ آمار فساد و جنایتش کم تر نیست؛ اگر نگوییم بیشتر است؟ علم به تنهایی کافی است؟ همان نیاز به انبیاء در این زمان هم وجود دارد.
سؤال: آیا بشر همه چیز را می داند یا جاهل است؟ اگر انسان همه چیز را نمی داند تا انسان و جهل است، معلم می خواهد و پیغمبر معلم است. تا انسان متحیر است راهنما می خواهد و بشریت متحیر است. در جهل بشر گیر داریم! چهار چیز بلد شدیم، یعنی عالم شدیم؟ اگر جاهل معلم می خواهد بشر هنوز جاهل است. اگر متحیر، راهنما می خواهد بشر امروز متحیر است. تحیر انسان در این زمان بیش از تحیر قدیم است. تربیت خانوادگی، کار نبوت را نمی کند. چون من بچه ام را چگونه تربیت می کنم، آن گونه که دوست دارم. آن وقت، من خودم محدودم. تحت تأثیر انواع محکومیت ها و غرایز و هوس های درونی، طاغوت های بیرونی، تحت تأثیر فقط، اقتصاد، سیاست. هزار چیز در ما اثر دارد. چطور بگوییم تربیت پدر و مادر کافی است؛ حال آن که تربیت خود پدر و مادر شناور است.
حجه الاسلام و المسلمین محسن قرآئتی
]۱[. احزاب، ۶۵؛ ترجمه: خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده اید بر او درود فرستید و سلام گوئید و کاملا تسلیم ( فرمان او ) باشید.
]۲[. تحریم، ۶.
]۳[. نازعات، ۵؛ و آنها که امور تو را تدبیر می کنند.
]۴[. توبه، ۱۳؛ از اموال آنها صدقه ای (به عنوان) زکات بگیر.
]۵[. اعراف، ۸۳؛ هر زمان گروهی وارد می شود، گروه دیگر را لعنت می کنند.
]۶[. انعام،۴۵؛ هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند نزد تو آمدند به آنها بگو سلام برشما.
]۷[. همان.
]۸[. نساء، ۷۱؛ پذیرش توبه از سوی خدا تنها برای کسانی است که کار بدی را از روی جهالت انجام دهند.
]۹[. احزاب، ۳۳؛ او خدایی است که همچنین ملائکه اش درود می فرستند تا اینکه شما را از ظلمات خارج به سوی نور وارد کند.
]۰۱[. بقره، ۱۵۲؛ مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.
]۱۱[. بقره، ۱۴۴؛ تو را به سوی قبله ای که راحت باشی باز می گردانیم.
]۲۱[. ضحی، ۵؛ به زودی پروردگارت آن قدر به تو عطا خواهد کرد که راضی شوی.
