یادداشتی بر یه حبه قند

یه حبه قند ساخته رضا میر کریمی, فیلمی خطی است که رویدادهای آن در محدوده زمانی چند روزه در یک لوکیشن ثابت خانه باغ , شکل می گیرد

"یه حبه قند" ساخته رضا میر کریمی، فیلمی خطی است که رویدادهای آن در محدوده زمانی چند روزه در یک لوکیشن ثابت (خانه باغ)، شکل می گیرد. "یه حبه قند " از نظر روایت از قواعد کلاسیک بهره نگرفته است. موضوع این فیلم را می توان گوشه ای از زندگی یک خانواده گسترده شامل سه نسل دانست که قصد دارد بخشی از روابط، مراسم آئینی شادی (ازدواج) و سوگواری (مرگ) را به تصویر کشد. از آن جهت که فیلم بیشتر رویکردی ساختاری در پیش گرفته و جنبه های روایتی را کمتر مورد توجه قرار داده است، برداشت های مضمونی و معنایی متفاوتی از این فیلم صورت گرفته که در نقد و تحلیل و یادداشت ها قابل مشاهده است.

آن چه که بیشتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است، اندیشه و دیدگاه های فیلمساز می باشد که مهمترین آن ها از دید نگارنده به این شکل است که نخست با وجود موج تعریف و تمجیدهای فراوان، وی با فروتنی فیلم خود را یک تجربه جدید می نامد. سپس آقای میر کریمی در برخی از مصاحبه های خود بازگو می نماید که فیلم های زیادی از فیلمسازان بزرگ را گاه چندین بار به تماشا نشسته است و از هر کدام نکته ای را برای فیلم خود برگزیده است. منظور از یادآوری گفته های فیلمساز، اشاره به دو مطلب مهم می باشد اول آن که بهره برداری و اقتباس از آثار دیگران محدود به موضوع، مضمون، معنی و یا ساختار نیست بلکه می تواند در بسیاری از موارد مانند استفاده از دوربین (حرکات وزوایای دوربین، لنزها، عمق میدان و دیگر موارد) و یا نور پردازی، میزانسن، صداها، موسیقی و بسیاری از جزئیات تکنیکی انجام شود تا از حاصل تجربه های مفید دیگران بهره برده و از آزمون و خطاهای بی مورد جلوگیری نماید. اما روی دیگر گفته های فیلمساز آزمون و خطاهایی است که می تواند منجر به شکست یا گشایش راههای جدید و سودمند شود و آن همان تجربه است.

به جرات می توان گفت در سینما هیچ دستوری مانند دستور زبان برای ساختن فیلم وجود ندارد و اگر هم نظری وجود دارد تنها توصیه هایی است، مانند سفارش های سیدفیلد برای ساخت فیلم های جذاب که مخاطب عام را به سینما کشاند. سید فیلد اعتراف می کند این روش فیلمسازی که به روش کلاسیک مشهور است را با بررسی آثار بزرگ سینما کشف نموده است.در اینجا مطلب مهمی که رخ نشان می دهد این است که، موجودیت مکتب ها، ژانرها، نقد و تحلیل ها و نظریه پردازی ها در پی بوجود آمدن آثار شکل می گیرد. با این حال فیلمساز مبتکر و خلاق می تواند تمام این توصیه ها را نادیده بگیرد از مرزها گذر کند و آثاری جذاب و ماندگار بسازد که خود منشا سبک های جدید باشد. تاریخ اندیشه و هنر در حقیقت بررسی تغییر و تحول آثاری است که اجداد ما از هزاران سال پیش تا کنون آفریده اند و تغییر و تحول پا را از دایره وضع موجود بیرون گذاشتن و ایجاد وضعیتی جدید است. همین تاریخ بازگو می کند که پیشروان همیشه مورد بی مهری، سخت گیری و تمسخر قرار داشتند و سالیان بعد مورد توجه اقشار مختلف قرار گرفته اند.

زهره نبی زاده

با تشکر زهره نبی زاده - کارشناس ارشد سینما

چاپ شده در روزنامه اسرار ۲۵/۰۸/۱۳۹۰ شماره ۱۸۶۵